Kết quả ấn tượng
Trao đổi với PV Báo SGGP, ông Đoàn Ngọc Lâm, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Quảng Bình cho biết: "Đến giữa năm 2025, Quảng Bình đã có 97/122 xã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), 17 xã đạt NTM nâng cao và 6 xã đạt NTM kiểu mẫu".
Cũng theo ông Lâm, thu nhập bình quân đầu người nông thôn đã vươn lên 46,6 triệu đồng/năm, gấp 4,6 lần so với thời kỳ đầu. Tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm xuống còn 3,75%. Đây không chỉ là chỉ dấu ấn của thành tích kinh tế, mà là minh chứng cho chuyển hóa sâu sắc về năng lực tự chủ, tổ chức sản xuất và kết nối thị trường tại các vùng quê.
Hạ tầng được đầu tư bài bản, có chiều sâu. 92,6% xã đạt tiêu chí giao thông; gần 98% xã đạt tiêu chí thủy lợi và phòng chống thiên tai; gần 97% xã đạt tiêu chí về điện. Những con đường liên thôn được trải nhựa; hệ thống đập dâng, kênh mương, trạm bơm chủ động phục vụ hơn 52.000ha đất canh tác.
Đáng chú ý, 96,7% xã đạt tiêu chí giáo dục – đào tạo, 94,3% đạt tiêu chí y tế. Trạm y tế xã được chuẩn hóa, bảo đảm dịch vụ khám chữa bệnh bằng BHYT. Các thiết chế văn hóa – thể thao được đồng loạt xây mới hoặc cải tạo, trở thành điểm tựa cho đời sống tinh thần cộng đồng.
Ông Nguyễn Quốc Tuấn, Phó Chánh Văn phòng Điều phối NTM tỉnh Quảng Bình, cho hay sau gần 5 năm triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021– 2025, bộ mặt nông thôn Quảng Bình đã có những chuyển biến sâu sắc, toàn diện và rõ nét.
“Không chỉ là sự khởi sắc về hạ tầng, thu nhập, hay tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, mà còn là sự thay đổi từ tư duy, cách làm đến mô hình tổ chức, thể hiện quyết tâm phát triển bền vững từ mỗi làng quê”, ông Tuấn nói.
Ứng dụng chuyển đổi số trong nông nghiệp
Nếu các chỉ số hạ tầng là phần xác, thì phần hồn của cuộc đổi mới đến từ cách nghĩ, cách làm, cách tổ chức chính sách. Chương trình NTM tại Quảng Bình đã không dừng ở việc thi đua phong trào, mà từng bước trở thành một hệ sinh thái phát triển gắn kết giữa chính quyền, người dân và doanh nghiệp.
Mô hình làng nghề được phát huy, gắn với chuyển đổi ngành nghề và phát triển OCOP. Đến nay, Quảng Bình có 225 sản phẩm OCOP, trong đó có những thương hiệu bước đầu vươn xa như chả cá Hải Phú, nước mắm Ngọc Biển, sản phẩm chế biến thủy sản Thanh Trạch (Bố Trạch), Cảnh Dương (Quảng Trạch),...
Cùng với đó, các hợp tác xã nông nghiệp kiểu mới được củng cố, tạo ra giá trị chuỗi và sinh kế ổn định cho nông dân. Các địa phương đẩy mạnh đào tạo nghề, tổ chức lại sản xuất và ứng dụng công nghệ số trong truy xuất nguồn gốc, quản trị nông nghiệp.
Đáng chú ý, Quảng Bình là một trong những tỉnh đi đầu về chuyển đổi số trong nông thôn mới. Hệ thống Wifi công cộng được lắp đặt tại 12 xã; mô hình xã thông minh được triển khai tại Bắc Trạch; dữ liệu số được thiết lập, phục vụ quản trị, điều hành và dịch vụ công. Ông Nguyễn Văn Vui, Chủ tịch UBND xã Bắc Trạch, cho biết: "Hệ thống Wifi được lắp đặt miễn phí giúp bà con truy cập internet tốt hơn, tạo điều kiện buôn bán thuận lợi".
Đặc biệt, sự đột phá đến từ việc kết nối nông thôn với du lịch. Làng du lịch Tân Hóa (huyện Minh Hóa) đã được Tổ chức Du lịch Thế giới vinh danh là một trong những làng du lịch tốt nhất toàn cầu năm 2023. Các mô hình làng văn hóa – du lịch tại Cảnh Dương (Quảng Trạch), Mai Thủy (Lệ Thủy), Quảng Tân (Ba Đồn) tiếp tục được đầu tư, hoàn thiện, trở thành điểm đến hấp dẫn, đồng thời bảo tồn những giá trị bản địa quý báu.
Dân chủ cơ sở và cách làm mới
Xã Quảng Tân (thị xã Ba Đồn), nơi từng có thu nhập bình quân chỉ 20 triệu đồng/người/năm, nay đã vươn lên mức 54 triệu đồng/người/năm nhờ chuyển đổi mô hình sản xuất, đa dạng hóa ngành nghề và tổ chức tốt các hoạt động cộng đồng. “Cơ sở hạ tầng là nền, nhưng yếu tố then chốt là tổ chức lại sinh kế và nâng tầm năng lực dân cư”, Chủ tịch UBND xã Quảng Tân Phan Thanh Tâm chia sẻ.
Từ thực tiễn Quảng Bình, có thể thấy Chương trình NTM đã trở thành không gian thử nghiệm những cách làm mới trong quản trị địa phương. Các xã tích cực xây dựng hương ước mới, đưa nội dung bảo vệ môi trường, phòng chống tội phạm, bảo vệ cảnh quan và an toàn thực phẩm vào cam kết cộng đồng. Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng NTM, đô thị văn minh" lan rộng với 116 xã đạt tiêu chí văn hóa, từ đó lan tỏa những giá trị sống đẹp, sống có trách nhiệm.
Đặc biệt, cơ cấu chính trị ở cấp xã cũng có sự điều chỉnh theo hướng hành chính mở, chính quyền phục vụ. 119 xã đạt tiêu chí hệ thống chính trị và tiếp cận pháp luật. Ứng dụng phần mềm quản lý, hệ thống phản ánh hiện trường, dữ liệu dân cư… ngày càng phổ biến. Cán bộ cơ sở được tập huấn nghiệp vụ, luật pháp, công nghệ thông tin một cách bài bản.
Tất cả những nỗ lực ấy tạo nên một cuộc biến chuyển sâu rộng từ người dân, cán bộ đến thể chế.
Chương trình NTM ở Quảng Bình không đơn thuần là nâng cấp hạ tầng. Đó là sự phát triển toàn diện, trong đó từng phần việc được làm nên bởi chính những bàn tay nông dân, cán bộ xã, trí thức trẻ, doanh nghiệp đồng hành.
"Xây dựng NTM không phải là đích đến, mà là quá trình kiến tạo một xã hội nông thôn văn minh, năng động và tự cường", ông Nguyễn Quốc Tuấn, Phó Chánh Văn phòng Điều phối NTM tỉnh nói.
Bài học từ Quảng Bình là rõ ràng, phát triển không nhất thiết phải bắt đầu từ thành thị. Những gì đang diễn ra ở vùng đất này cho thấy, với sự dẫn dắt đúng đắn, khát vọng thay đổi có thể khởi đầu từ một mái đình, một tuyến kênh nội đồng hay một gian nhà văn hóa nhỏ.
