“Ôi Bác Hồ ơi nhớ Bác nhiều, nước non ơn Bác biết bao nhiêu; Tháng năm ngày hạ mùa sen nở, nhắc nhớ cháu con những sớm chiều…”. Lời bài hát Tháng năm nhớ Bác gợi nhớ về Bác đối với mỗi người khi đặt chân lên đảo Cô Tô - hòn đảo ngọc tận cùng vùng biển Đông Bắc của Tổ quốc dịp tháng 5 hè về. Bên tượng đài Bác, dâng một nén hương tưởng nhớ Người đã đến nơi này hơn 60 năm trước, ai cũng có một cảm xúc dâng trào - như Bác vẫn còn đang ở nơi đây…
Những kỷ niệm khó quên của một công trình lịch sử
Ngày 9-5-1961, Bác Hồ về thăm đảo Cô Tô. Trong cuộc nói chuyện với cán bộ, chiến sĩ và nhân dân trên đảo, Bác đã căn dặn: “Thủ đô Hà Nội tuy xa các đảo, nhưng Đảng, Chính phủ luôn quan tâm đến đồng bào các đảo và mong đồng bào đoàn kết, cố gắng và tiến bộ…”.
Ngày nay, khoảng cách về địa lý giữa Hà Nội, các địa phương trong cả nước với vùng đảo Cô Tô đã nối liền nhờ những chuyến tàu cao tốc tấp nập ngày đêm. Đời sống đã tiện nghi, hiện đại với điện lưới quốc gia, điện thoại di động, internet. Cô Tô còn là hòn đảo phủ sóng wifi đầu tiên của tỉnh Quảng Ninh và cả nước, là hòn đảo xa đất liền đầu tiên có dòng điện lưới quốc gia được kéo vượt biển hơn 50km phục vụ cán bộ, chiến sĩ và đồng bào trên đảo. Những năm gần đây, khi tiềm năng du lịch được đánh thức, trong dịp hè có hàng ngàn du khách đến với hòn đảo tươi đẹp, hoang sơ này. Điều đặc biệt là khi đặt chân đến đảo, ai cũng thăm tượng đài Bác, bởi đây là tượng đài đầu tiên và duy nhất được Bác Hồ đồng ý cho phép dựng lúc Người còn sống.
Huyện đảo Cô Tô thuộc tỉnh Quảng Ninh giữ vị trí chiến lược trong vùng biển Đông Bắc của Tổ quốc. Sau ngày Bác về thăm đảo, yêu kính Bác, nhân dân các dân tộc trên đảo xin dựng tượng Người để ngày ngày được ở bên Bác, báo công với Bác những việc làm xây dựng đảo. Tình cảm và nguyện vọng trên của đồng bào đã được Bác chấp nhận. Đầu năm 1968, tượng đài Bác Hồ đã được nhà điêu khắc Nguyễn Văn Quế cùng đồng nghiệp bắt tay thực hiện. Tượng bán thân, được làm bằng chất liệu thạch cao, cao 1,8m (cả bệ là 4m). Công trình được khánh thành đúng dịp kỷ niệm 78 năm ngày sinh của Bác (năm 1968). Tháng 6-1976, bức tượng bán thân được thay bằng bức tượng toàn thân với chất liệu bê tông cốt thép. Tượng cao 4,5m (cả bệ là 9m), nằm hướng về phía Tây và cách biển 100m. Tượng Bác đứng uy nghiêm, lưng tựa vào núi, tay phải giơ cao, mặt nhìn ra hướng Biển Đông bao la như che chở cho đất nước và con người vùng biển nơi đây.
Đến năm 1996, nhân kỷ niệm 106 năm ngày sinh của Bác, bức tượng Bác bằng bê tông cốt thép được thay bằng chất liệu đá granit. Năm 2005, cán bộ, chiến sĩ và nhân dân trên đảo đã xây dựng ngôi đền thờ Bác, và sau đó mở rộng ra thành Khu di tích lưu niệm Hồ Chí Minh trên đảo Cô Tô, rộng hơn 62.000m2, gồm khuôn viên tượng đài và đền thờ Bác, ao cá Bác Hồ cùng nhiều hạng mục khác. Ngoài các công trình mang ý nghĩa văn hóa, lịch sử trên, du khách đến đảo còn được tham quan di tích cánh đồng muối, bờ khoai - nơi Bác đến xem bới khoai và dừng lại trò chuyện cùng bà con.
Hướng tầm nhìn ra Biển Đông
Chúng tôi đến huyện đảo Cô Tô đúng vào dịp nơi đây đang chuẩn bị tổ chức các loại hình du lịch hè năm 2025 và kỷ niệm 64 năm ngày Bác Hồ ra thăm đảo, với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao thu hút sự chú ý và tham gia cổ vũ của đông đảo nhân dân cùng du khách. Theo lãnh đạo UBND huyện đảo Cô Tô, những năm qua, lượng du khách trong và ngoài nước đến Cô Tô không ngừng tăng. Trong đó, chỉ riêng các Tuần lễ Văn hóa - Thể thao và Du lịch hàng năm đã thu hút hơn 20.000 lượt người tham gia.
Ngoài thế mạnh về bãi tắm đẹp, rừng, biển hoang sơ, hải sản tươi…, Cô Tô còn hấp dẫn du khách với những công trình di tích lịch sử, văn hóa, nhất là công trình ghi dấu bước chân Bác Hồ đến vùng biển đảo này. Vào năm 2012, khi điện lưới quốc gia được kéo vượt biển ra đảo, bộ mặt đô thị vùng biển đảo nơi đây phát triển thấy rõ với những khu phố du lịch sầm uất, những công trình kiến trúc, văn hóa, nhà cửa san sát. Tương lai không xa, Cô Tô sẽ là hòn đảo ngọc của vùng biển Đông Bắc Tổ quốc, là địa điểm hấp dẫn du khách trong và ngoài nước đến tham quan, vui chơi giải trí…
Ngược dòng thời gian trở lại thời điểm hơn 60 năm trước, khi ấy miền Bắc còn ngổn ngang trong công cuộc tái thiết đất nước, miền Nam vẫn đang trong những ngày gian khổ đấu tranh giành độc lập, nhưng với tầm nhìn xa trông rộng của một nhà lãnh đạo thiên tài, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gác lại nhiều công việc để đến với đồng bào các dân tộc trên vùng biển đảo Cô Tô. Phải chăng, đó như một lời nhắc nhở của Bác đối với cháu con hôm nay về việc hướng tầm nhìn ra Biển Đông, biến những hòn đảo hoang sơ thành đảo ngọc, để góp phần bảo vệ chủ quyền biên giới trên biển của Tổ quốc.
Ngày nay, mỗi chúng ta có dịp được đến với Cô Tô, đứng giữa bốn bề sóng nước mênh mông, khi ngắm nhìn tượng đài Bác như được tiếp thêm sức mạnh vượt qua mọi khó khăn, thử thách, nguyện noi gương Bác, sống xứng đáng với thế hệ đi trước. Vì vậy, có thể khẳng định, tượng đài Bác Hồ trên đảo Cô Tô có ý nghĩa, vị trí rất đặc biệt trong hệ thống tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh ở trong và ngoài nước.
