Nhận lại sổ BHXH sau khi nghỉ việc
Nhiều NLĐ được tuyển dụng vào làm việc trong DN là lao động phổ thông, lao động thời vụ, là lực lượng lao động trực tiếp làm việc ngoài công trình, nên có thể trình độ nhận thức, hiểu biết những chính sách, chế độ theo quy định pháp luật còn hạn chế. Khi tuyển dụng vào làm việc, DN có trách nhiệm phổ biến, hướng dẫn cụ thể về chế độ, chính sách BHXH của Nhà nước cũng như các quyền lợi để NLĐ nắm. Thế nhưng, nhiều NLĐ thờ ơ nên đến lúc nghỉ việc sau khi đã có hàng chục năm tham gia đóng BHXH vẫn không đến lấy sổ BHXH để bảo lưu thời gian tham gia, hoặc có thể tiếp tục tham gia đóng BHXH tại một đơn vị mới, hoặc để làm thủ tục nhận trợ cấp BHXH một lần sau 1 năm nghỉ việc.
Có nhiều trường hợp NLĐ không đến nhận sổ nhưng DN không thể liên lạc do NLĐ không cung cấp số điện thoại. DN phải gửi sổ BHXH đến địa chỉ nhà cho NLĐ qua bưu điện, nhưng địa chỉ không rõ ràng (thường trong hồ sơ tuyển dụng, NLĐ chỉ ghi xã, phường, thiếu tên thôn, xóm). Do không tìm được địa chỉ của người nhận, nên những cuốn sổ BHXH gửi đi lại bị gửi trả về, hoặc bị thất lạc. Hiện nay, theo quy định của Luật BHXH năm 2014, sổ BHXH được trả cho NLĐ tự cất giữ, quản lý, nhưng có nhiều NLĐ sợ mất, hỏng, thất lạc sổ nên ủy quyền cho DN cất giữ. Đến khi NLĐ nghỉ việc, chấm dứt hợp đồng lao động, lại không trở về nhận lại sổ BHXH.
Cũng có thực tế là ngoài chuyện bản thân NLĐ không quan tâm hoặc thiếu hiểu biết, thì một số DN cũng chưa thực hiện tốt, đầy đủ các chế độ chính sách về BHXH cho NLĐ, thiếu hướng dẫn, phổ biến cặn kẽ về chính sách BHXH cho NLĐ, vì vậy NLĐ băn khoăn, không biết bản thân có được tham gia BHXH khi được tuyển dụng vào làm việc tại DN hay không.
Quyền lợi của bản thân
Theo quy định của Luật BHXH năm 2014 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2016), với những cuốn sổ BHXH mà không có NLĐ đến nhận sau 1 năm nghỉ việc, chấm dứt hợp đồng lao động, DN phải làm thủ tục, lập danh sách để bàn giao cho cơ quan BHXH thống kê, quản lý. Luật BHXH năm 2014 cũng quy định đối với trường hợp đã đóng góp tham gia BHXH dưới 20 năm, khi nghỉ việc hoặc chấm dứt hợp đồng lao động, nếu không bảo lưu hoặc tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện hay bắt buộc thì NLĐ được làm thủ tục nhận trợ cấp BHXH một lần (sau 1 năm nghỉ việc, chấm dứt hợp đồng lao động). Đối với NLĐ có thời gian tham gia đóng góp quỹ BHXH từ ngày 31-12-2013 trở về trước, cứ 1 năm làm việc sẽ được hưởng trợ cấp BHXH 1,5 tháng lương theo hợp đồng lao động đã đóng BHXH. Kể từ ngày 1-1-2014, cứ 1 năm làm việc sẽ được hưởng trợ cấp 2 tháng lương.
Do vậy, sổ BHXH được xem là sổ tiết kiệm, thể hiện quá trình tích lũy tham gia BHXH của NLĐ trong quá trình làm việc tại một hoặc nhiều DN. NLĐ cần biết những quyền lợi của mình trong thời gian làm việc và có đóng góp vào quỹ BHXH. Đừng bỏ quên quyền lợi của chính mình. Khi nghỉ việc hoặc chấm dứt hợp đồng lao động, bản thân NLĐ cần nhanh chóng liên hệ với cơ quan, DN để làm thủ tục nhận sổ BHXH đã được chốt (xác nhận), có thể bảo lưu thời gian tham gia hoặc tiếp tục tham gia BHXH (có lợi hơn so với nhận trợ cấp một lần). Nếu có nguyện vọng không tiếp tục tham gia BHXH, NLĐ sẽ nhận lại khoản trợ cấp BHXH mà mình đã tham gia sau một hoặc nhiều năm tham gia đóng góp vào quỹ BHXH.
