Chuyến thăm Nga của Ngoại trưởng Mỹ John Kerry ngày 14-5 và cuộc gặp 8 giờ với Tổng thống Nga Vladimir Putin dường như đã ít nhiều hạ nhiệt căng thẳng trong quan hệ giữa hai nước mặc dù con đường khôi phục mối quan hệ còn rất dài và chông gai. Điều thấy rõ nhất là Mỹ vẫn cần Nga trong việc giải quyết nhiều vấn đề quốc tế.
Chính vì vậy, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã đồng ý nỗ lực hợp tác trong việc giải quyết cuộc xung đột ở Ukraine và Syria cũng như hoàn tất một hiệp ước hạt nhân với Iran. Về chương trình hạt nhân của Iran, Mỹ - Nga có vẻ tâm đầu ý hợp phải đi đến một thỏa thuận với Iran vào cuối tháng 6 tới. Sau cuộc thảo luận giữa Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Sotchi, đến lượt Trợ lý Ngoại trưởng đặc trách châu Âu Victoria Nuland tới Mátxcơva hôm 18-5. Thảo luận đôi bên cũng không nằm ngoài những điểm nóng: thánh chiến Hồi giáo, chiến tranh Syria, hạt nhân Iran và nhất là tình hình Ukraine. Cũng trong ngày 18-5, Daniel Rubinstein, đặc sứ Mỹ về Syria, cũng có mặt tại thủ đô nước Nga, để thảo luận về khả năng chuyển tiếp chính trị ở Damascus.
Theo báo Washington Post, cho đến nay, mặc dù Nga không thay đổi quan điểm về các vấn đề Ukraine hay Syria nhưng hai nước vẫn cần cơ chế hợp tác để giải quyết. Báo chí Nga cho rằng với chuyến thăm Nga của Ngoại trưởng Mỹ, Washington đang xuống thang trước sự thất bại trong việc bao vây cấm vận kinh tế Nga. Hình ảnh Ngoại trưởng Mỹ bay sang nước Nga gặp Tổng thống Putin còn bị phe bảo thủ tại Mỹ chế giễu là làm nổi bật thế thượng phong, tô điểm chiến thắng ngoại giao cho ông Putin.
Nhìn bên ngoài, các chuyến thăm ấy mới chỉ là sự gợi mở hay nói đúng hơn là mang tính biểu tượng. Cho tới nay, chính quyền của Tổng thống Obama vẫn không thay đổi lệnh trừng phạt chống lại nước Nga và tái khẳng định lệnh này chỉ được nới lỏng chỉ khi lệnh ngừng bắn ở Ukraine được thực hiện đầy đủ. Nhà Trắng công khai cho biết ưu tiên hàng đầu của họ là cần Nga để hoàn tất thỏa thuận hạt nhân với Iran, còn vấn đề Ukraine hạ hồi phân giải.
Không lâu sau chuyến thăm Nga của Ngoại trưởng Mỹ, Bộ Ngoại giao Nga ngày 22-5 đã cảnh báo công dân của mình ra nước ngoài cẩn trọng trước các rủi ro từ các cơ quan thực thi pháp luật của Mỹ bị cho là đang “săn người Nga” trên toàn thế giới. Bộ Ngoại giao Nga cũng cáo buộc Washington bắt cóc người Nga, viện dẫn trường hợp của Vladimir Drinkman, người Nga đã bị dẫn độ từ Hà Lan sang Mỹ hồi đầu năm nay. Bộ Ngoại giao Nga cho biết các nhà chức trách Mỹ bỏ qua những quy định của luật pháp quốc tế khi thực hiện các hoạt động bắt người như vậy.
Trên mặt trận quân sự, theo Đài Phát thanh Thụy Điển, Mỹ và Nga cũng đang ăn miếng trả miếng khi Mỹ công bố sẽ đưa máy bay B-52 tới Thụy Điển tập trận lớn đáp lại sự kiện Nga đưa máy bay ném bom siêu âm Tu-22M Backfires thẳng về phía bờ biển Thụy Điển hôm 21-5. Việc đưa máy bay B-52, một biểu tượng thời chiến tranh lạnh, đến Thụy Điển cho thấy căng thẳng giữa Nga và phương Tây đứng đầu là Mỹ chưa hạ nhiệt.
Nhà phân tích Joerg Forbrig, thuộc Trung tâm Nghiên cứu Quỹ Marshall tại Mỹ cho rằng thật ra, trong hai năm căng thẳng vừa qua, không bao giờ Mỹ có ý định đoạn giao với Nga vì hai hồ sơ quan trọng cần có sự hợp tác giữa hai nước mới mong giải quyết được: hạt nhân Iran và nội chiến ở Syria.
THỤY VŨ
