Thống nhất hệ thống tiêu chí

Lâu nay, nhiều người vẫn hoài nghi về tính thực chất của công tác thi đua khen thưởng), tình trạng khen thưởng quá nhiều, khen tràn lan, khen theo phong trào, thưởng chưa thực chất… đã vô hình trung đẩy công tác thi đua khen thưởng trở thành công cụ, chỗ dựa cho những cá nhân và tập thể muốn lấy thành tích để khỏa lấp yếu kém của đơn vị mình… Tại hội nghị góp ý Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi đua – Khen thưởng do Đoàn ĐBQH TPHCM tổ chức mới đây, nhiều đại diện sở ngành, quận huyện đã thẳng thắn có ý kiến về những tồn tại của luật và thực tiễn thi đua khen thưởng hiện nay.

“Chạy” khen thưởng (?!)

Một đại biểu khi trò chuyện với chúng tôi cho biết: hiện nay đang tồn tại một hiện tượng “chạy” các danh hiệu thi đua. Vì sao phải “chạy”? Chạy để lấy thành tích, để được đề bạt lên chức cao hơn, để khẳng định vị thế lãnh đạo và để làm tấm khiên che các tiêu cực, yếu kém tại đơn vị mình…

Điểm lại những điều đại biểu này nói mới thấy tình hình quả đúng như vậy. Từ chuyện ông Trương Đại Huynh, Chủ tịch xã Yên Nhân (Ninh Bình) khai man vòng vo quá trình công tác, tham gia quân ngũ để làm huân chương giả. Không những “chạy” được cho mình, ông Huynh còn “chạy” cả Huân chương “Kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng ba” cho bố đẻ của mình.

Công ty Dệt may Huế đã không dưới 10 lần nhận Huân chương Lao động các loại, bản thân tổng giám đốc công ty cũng nhận Huân chương Lao động hạng ba. Doanh nghiệp (DN) này được tôn vinh là đơn vị nhà nước làm ăn có hiệu quả ở Huế. Khi tổng giám đốc về hưu được 7 tháng thì Tổng Công ty Dệt May thông báo thực tế trong 5 năm qua Công ty Dệt may Huế đã thua lỗ đến 67 tỷ đồng và nhiều khoản vay nợ ngân hàng khó thanh toán. Hậu quả là phải cắt giảm 22% thu nhập của người lao động.

Nhiều DN có tiền, lo được không ít danh hiệu này danh hiệu kia, đến khi việc làm ăn gian dối vỡ lở thì mới “lặng lẽ” xin rút lại các danh hiệu đã nhận được (4 DN đạt danh hiệu Hàng Việt Nam chất lượng cao trên địa bàn TP có nước tương chứa chất 3-MCPD gây ung thư vượt quá giới hạn cho phép). Rồi hàng loạt DN như Công ty khóa Minh Khai làm giả ngay chính sản phẩm của mình, Hợp tác xã Song Long bị Thanh tra Sở KH-CN Đà Nẵng trưng cầu giám định kết luận có 5 mẫu nón bảo hiểm không đạt chất lượng... nhưng những đơn vị này vẫn có tên trong đợt trao giải Hàng Việt Nam chất lượng cao năm 2008!

Cào bằng khen thưởng

Bà Võ Thị Dung, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban MTTQ TP cho rằng: thời gian qua, công tác thi đua vẫn còn nặng về khen thưởng, chưa tác động mạnh đến phong trào, nhất là trong nhân dân. Khen thưởng có nơi chưa kịp thời, có biểu hiện tiêu cực. Ở các cơ quan nhà nước, tình trạng danh hiệu thi đua không đếm hết. Bà Trần Thị Thanh Diệu (HĐND TP) cho rằng: “Khen quá nhiều, khen theo kiểu cho vừa lòng nhau đâm ra hao hụt giá trị, nhiều khi lên nhận thưởng, nhận khen mà không biết mình đã làm gì cho phong trào, cho ngành nữa”.

Những ý kiến khác nhìn nhận việc khen thưởng ở cấp cơ sở vẫn còn hiện tượng xuê xoa, cào bằng, luân phiên, kiểu “hoa thơm cùng hưởng”, không phản ánh đúng người, đúng việc xứng đáng được khen thưởng. Việc đề nghị khen thưởng nhân ngày truyền thống, ngày thành lập cơ quan, đơn vị có xu hướng gia tăng mà không vì công trạng, thành tích nổi trội.

Thậm chí cho đối tượng thân quen hoặc vì những mục tiêu không trong sáng; không tạo được tác dụng tích cực ngay ở cơ sở, ngành, lĩnh vực; chưa chế định khen thống nhất với thưởng. Nhiều trường hợp phần thưởng của cấp ra quyết định khen chỉ là tượng trưng, cấp dưới phải “bù”, thậm chí tách bạch theo kiểu “trên khen- dưới thưởng” đã không khuyến khích phong trào phát triển được.

Chấn chỉnh: cách nào?

Theo bà Ung Thị Xuân Hương (Sở Tư pháp TPHCM), cần đổi mới quy trình xét danh hiệu thi đua vì còn rườm rà quá, chẳng hạn phải đạt đủ bao nhiêu danh hiệu này mới được danh hiệu kia. Các ý kiến khác cho rằng cần đổi mới hình thức tổ chức, đổi mới việc xây dựng điển hình và nhân điển hình tiên tiến, đổi mới công tác khen thưởng và đổi mới cách làm của cán bộ làm công tác này hiện nay.

Đồng thời, cần xây dựng và ban hành thống nhất hệ thống tiêu chí đánh giá thi đua phù hợp với từng ngành để có cơ sở đánh giá xếp loại đơn vị, cá nhân. Áp dụng các phương tiện đánh giá hiện đại để kiểm định hệ thống sao cho hiệu quả nhất… Việc tổ chức khen thưởng phải bảo đảm có nội dung, mục tiêu rõ ràng, có tiêu chuẩn, công cụ đo tính, đánh giá kết quả thực hiện, có kiểm tra, theo dõi thực tế, không thể đưa trên bản báo cáo thành tích được viết theo mẫu…  

HỒNG HIỆP