Đối với Đề án phát triển rừng bền vững giai đoạn tới, theo ông Bling Mia, thay cho cách làm “trồng rừng gỗ lớn” vốn chưa đảm bảo giá trị sinh thái. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, nguy cơ sạt lở, đứt gãy địa chất và ngập lụt gia tăng ở cả miền núi lẫn đồng bằng, rừng và đất lâm nghiệp cần được xem là nguồn lực chiến lược, vừa bảo tồn đa dạng sinh học, vừa cung cấp lâm sản chất lượng cao và đóng góp cho tăng trưởng kinh tế – xã hội.
Về chương trình phát triển khu vực miền núi, đại biểu Bling Mia cho rằng cần một chiến lược tổng thể, có trọng tâm theo từng chương trình dự án cụ thể, thay vì manh mún như giai đoạn trước. Trong đó, hạ tầng giao thông là ưu tiên hàng đầu để thu hẹp khoảng cách miền núi và đồng bằng. Đại biểu Bling Mia đề xuất nghiên cứu mô hình đầu tư đường hầm tại các vị trí núi cao, nhằm giảm phụ thuộc vào việc đào, khoét núi và hạn chế sạt lở, tiết kiệm chi phí khắc phục về lâu dài.
Đối với chương trình nước sạch, trong khi mục tiêu đặt ra là 90% người dân miền núi được thụ hưởng, đại biểu cho rằng khái niệm “nước sạch” ở khu vực này còn nhiều vướng mắc. Do vậy, cần sớm xây dựng đề án phát triển các trung tâm nước sạch tại những xã sau sáp nhập, phù hợp mô hình chính quyền mới.
Liên quan giáo dục và y tế, đại biểu đề nghị quan tâm mô hình trường nội trú nhằm tạo nguồn nhân lực chất lượng cho miền núi; đồng thời sớm có hướng dẫn cụ thể để triển khai quy định mới về tổ chức trạm y tế cấp xã theo Thông tư 43, tránh lúng túng khi thực hiện.
Đề cập tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, đại biểu Bling Mia chỉ ra 2 điểm nghẽn lớn: phân cấp, ủy quyền chưa rõ ràng trong khoảng 1.600 đầu việc; và mô hình các ban quản lý dự án chưa thống nhất, khiến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công bị ảnh hưởng. Cùng với đó, sau sáp nhập, địa phương gặp nhiều khó khăn trong triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia, dẫn tới vốn kế hoạch của Quảng Nam trước đây hầu như chưa giải ngân được.
Từ thực tế này, đại biểu kiến nghị gia hạn vốn kế hoạch năm 2025 sang năm 2026 đối với các chương trình mục tiêu quốc gia, do năm nay chịu tác động của thiên tai và sự xáo trộn lớn về bộ máy, nhân sự khi áp dụng mô hình chính quyền địa phương mới.
Đại biểu cũng đề xuất thành phố nghiên cứu đầu tư hoàn thiện trung tâm phát triển đô thị tại các xã sau sắp xếp, kể cả khu vực trung du và miền núi; đồng thời ưu tiên nâng cấp, hỗ trợ xây dựng cụm công nghiệp tại các xã phía Tây để thu hút đầu tư, tạo việc làm tại chỗ; giúp người dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số, ổn định thu nhập và giảm nghèo bền vững.
