Là một trong những hộ chăn nuôi đàn dê núi lớn nhất ở xã Kỳ Xuân, chị Nguyễn Thị Lan (sinh năm 1974, trú tại thôn Xuân Thắng) cho biết, trước đây chồng chị là anh Trần Văn Lực (sinh năm 1969) vốn làm nghề đánh bắt hải sản và lặn biển thuê ở các tỉnh phía Nam. Từ khoảng năm 2010 đến nay, anh Lực nghỉ công việc đi biển, hai vợ chồng đến thôn Lê Lợi, xã Kỳ Xuân, cạnh bờ biển mở quán hàng kinh doanh hải sản kết hợp nuôi đàn dê núi.
Ban đầu, do chưa có kinh nghiệm, cộng với địa bàn ven biển còn rất lạ lẫm, thời tiết khắc nghiệt nên gia đình chỉ dám mua 10 con dê núi về nuôi thử nghiệm. Tuy nhiên, sau thời gian thấy đàn dê sinh trưởng, phát triển tốt, gia đình quyết định mở rộng quy mô. Đến nay, gia đình nuôi đàn dê núi gồm 63 con, bình quân mỗi năm mang lại nguồn thu nhập khoảng 100 triệu đồng.
Theo chị Nguyễn Thị Lan, chăn nuôi đàn dê núi ít vất vả, sáng thả đàn dê đi lại tự do lên núi, đi dọc đường ven biển để tìm kiếm thức ăn là các loại hoa, lá cây, cỏ tự nhiên...; chiều mát thì đàn dê đi xuống khu vực bãi cát, bãi đá dọc bờ biển nằm nghỉ và uống nước biển.
So với chăn nuôi trâu, bò, heo thì nuôi dê núi có hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều lần, phù hợp thời tiết, thổ nhưỡng nơi đây. Đặc biệt, dê núi rất ít bị dịch bệnh, ít tốn công sức chăm sóc, nguồn thức ăn phong phú, đa dạng, không cần nhiều thức ăn bổ sung và chi phí đầu tư. Ngoài ra, dê núi sinh sản, phát triển tốt, hàng năm đều tự nhân giống, tăng đàn mà không mất chi phí đầu tư mua con giống.
“Dê núi nuôi ở vùng ven biển khỏe mạnh, chất lượng tốt. Mỗi năm, mỗi con dê mẹ sinh sản khoảng 2-3 lứa, mỗi lứa 2-3 con, thị trường tiêu thụ ổn định, giá cả cao hơn so với dê nuôi ở các vùng khác. Vì thế, dê núi đã trở thành vật nuôi có thương hiệu được nhiều hộ dân ở xã Kỳ Xuân lựa chọn để nhân rộng, phát triển kinh tế. Ngoài ra, dê núi nuôi theo hình thức bán chăn thả tự do cũng góp phần thúc đẩy phát triển kinh doanh và du lịch, thu hút du khách đến đây nghỉ mát, tắm biển, nhất là du khách rất thích thú khi được tận tay vuốt ve, chụp ảnh và nô đùa cùng đàn dê”, chị Nguyễn Thị Lan chia sẻ.
Tương tự, nhiều năm nay, vợ chồng ông Nguyễn Xuân Linh (sinh năm 1959) và bà Trần Thị Gấm (sinh năm 1962, trú thôn Lê Lợi) cũng có thu nhập cao nhờ nuôi đàn dê núi. Theo ông Nguyễn Xuân Linh, trước đây ông làm nghề đi biển phải thường xuyên thức khuya dậy sớm, rất vất vả, thu nhập bấp bênh nhưng từ khoảng năm 2013 đến nay, gia đình bắt đầu chuyển sang nuôi đàn dê núi theo hình thức bán chăn thả tự do từ 40 đến hơn 50 con/năm, cho giá trị thu nhập hơn 50 triệu đồng/năm, cao hơn hẳn so với chăn nuôi trâu, bò, heo, nhất là không phải vất vả, ít tốn kém chi phí đầu tư, thức ăn, công sức chăm sóc... Nhờ đó mà kinh tế của gia đình phát triển ổn định, bền vững, cuộc sống được cải thiện.
Theo một số người dân ở xã Kỳ Xuân, Kỳ Xuân là địa bàn vừa có biển, vừa có đồi núi nên trước đây, chăn nuôi dê núi còn khá mới lạ, hộ chăn nuôi và số lượng đàn dê núi theo đó còn ít ỏi nhưng sau quá trình chăn nuôi, khi thấy rất thành công, dê núi phù hợp với thời tiết, thổ nhưỡng, tạo năng suất và giá trị kinh tế cao, ổn định. Sau đó, các hộ dân bắt đầu mạnh dạn đầu tư tăng dần quy mô đàn dê.
Trên địa bàn ước tính có khoảng hơn 30 hộ dân nuôi dê núi, với bình quân khoảng từ 40 đến trên 60 con dê núi/hộ/năm, ước tính cho thu nhập kinh tế khoảng từ 50 đến trên 100 triệu đồng/hộ/năm...
Cùng với nghề đi biển truyền thống, nghề chăn nuôi dê núi đã thực sự “bén duyên” giúp nhiều hộ dân ở xã Kỳ Xuân từng bước nâng cao thu nhập ổn định, cải thiện cuộc sống, giảm nghèo và vươn lên phát triển kinh tế, khá giả.
