Chỉ coi khuyết tật là bất tiện

Vượt qua giới hạn

Câu lạc bộ (CLB) Người trưởng thành sống chung với bại não Việt Nam hiện có hơn 300 thành viên, trong số đó 80% phải ngồi xe lăn. Đối với người sống cùng với dạng khuyết tật này, việc đi, đứng, cầm, nắm, thậm chí nói chuyện cũng vô cùng khó khăn. Ấy vậy mà, Hiếu và Chi đã chọn cách bước ra khỏi sự thu hẹp của số phận.

Khi tôi gặp Hiếu, cô vừa có chuyến công tác đến Nhật Bản để làm việc với các nhà tài trợ và chuẩn bị cho chuyến đi Mông Cổ vào cuối năm. Còn Thùy Chi vừa trở về từ Australia, sau một khóa đào tạo ngắn hạn của Đại sứ quán Australia dành cho lãnh đạo nữ. Trong khóa học đó, chỉ có mình Chi là người khuyết tật dùng xe lăn.

Lưu Thị Hiếu sinh năm 1990 tại Bắc Ninh. Dù mắc chứng bại não bẩm sinh nhưng từ nhỏ Hiếu vẫn nuôi ước mơ được đến trường. Đến khi được đi học, Hiếu đã khiến mọi người bất ngờ khi luôn đạt thành tích xuất sắc, đậu vào Đại học Hà Nội, ngành ngôn ngữ Đức. Sau đó, cô hoàn thành chương trình thạc sĩ về chính sách công tại Malaysia. Cô từng đảm nhiệm vai trò cán bộ chính sách cho người khuyết tật ở nhiều tổ chức phi chính phủ và Liên hợp quốc. “Mỗi ngày trong hành trình trưởng thành, tôi học cách vượt qua định kiến, rào cản thể chất và những giới hạn vô hình mà xã hội vô tình đặt ra”, Hiếu chia sẻ.

Giống như Hiếu, cô bạn cùng tuổi Nguyễn Thùy Chi sinh ra ở Lào Cai, cũng sống phụ thuộc hoàn toàn vào chiếc xe lăn. Song bằng nghị lực bền bỉ, Chi đã thi đậu vào Học viện Báo chí và Tuyên truyền, để rồi từ đó tự tin hơn về con đường mình đã chọn. Khi thể chất và ngôn từ là rào cản, Chi tìm đến với hội họa. Chỉ bằng cách tự học, cô đã có trong tay hơn 200 tác phẩm được trưng bày trong các triển lãm chuyên nghiệp. Không dừng lại ở việc khẳng định giá trị của bản thân mình, Hiếu và Chi đã cùng nhau quay trở về sưởi ấm, nâng đỡ những thân phận cùng cảnh ngộ. “Chúng tôi muốn khẳng định rằng, khuyết tật chỉ là sự bất tiện chứ không phải là bất hạnh”, Hiếu nói

Và cùng “Chạm vào xanh”

Trong quá trình làm việc về chính sách hỗ trợ người khuyết tật tại các tổ chức phi chính phủ, Hiếu nhận ra rằng, người khuyết tật không cần sự thương hại, mà cần cơ hội để học tập, làm việc, sáng tạo và khẳng định giá trị của chính mình. Sau nhiều trăn trở, hai bạn quyết định cùng đăng ký thành lập doanh nghiệp xã hội “Chạm vào xanh”, mục đích chính là giúp người bại não có việc làm và thu nhập. Màu xanh ở đây là màu của hy vọng và cũng là màu đại diện, tượng trưng cho nhận thức về chứng bại não.

Từng có 2 năm học tập tại Nhật Bản nhờ học bổng lãnh đạo trẻ dành cho người khuyết tật, Lưu Thị Hiếu được người Nhật dạy cách quản lý chương trình, điều hành doanh nghiệp xã hội. Đặc biệt, người Nhật đã dạy Hiếu, sản phẩm của người khuyết tật chỉ có thể tồn tại lâu dài nếu được thị trường công nhận bởi chất lượng, vẻ đẹp, chứ không phải bằng lòng thương hại. Nhờ cách làm khắt khe đó, các sản phẩm thủ công của “Chạm vào xanh” - từ tranh vẽ, thiệp, vòng tay, túi vẽ, thú bông - đều đạt đến sự tinh tế và chỉn chu, khiến nhiều người bất ngờ khi chúng được tạo nên từ những đôi tay, đôi chân yếu ớt của người bại não, thậm chí cả những người đang nằm liệt giường.

Ban đầu, Hiếu và Chi phải tự mình lên tận hồ Hoàn Kiếm, đăng ký bán hàng ở phố sách Đinh Lễ. Dần dần, nhờ sản phẩm đẹp và chất lượng, sản phẩm của “Chạm vào xanh” đã được nhiều người biết đến, thường xuyên có mặt ở các hội chợ, triển lãm. Đến bây giờ, “Chạm vào xanh” đã có cho mình riêng một cửa hàng tại Hà Nội, rồi bán hàng qua fanpage Facebook, Instagram, TikTok và mới đây là trên Shopee.

Không giống những doanh nghiệp thông thường chỉ đặt mục tiêu lợi nhuận, “Chạm vào xanh” đặt quyền lợi của người lao động lên hàng đầu. Người làm luôn được trả tiền trước, ngay khi giao sản phẩm chứ không phải sau khi bán được. Với công việc hiện nay, nhiều bạn có thể có thu nhập trung bình từ 2-3 triệu đồng/tháng, một khoản tiền ít ỏi nhưng rất ý nghĩa, giúp các bạn có thể tự mua quần áo cho mình, uống cà phê, thậm chí là đi hẹn hò.... Dù đứng tên thành lập doanh nghiệp nhưng Hiếu và Chi không coi “Chạm vào xanh” là tài sản riêng mà là của cộng đồng. Cùng với tạo việc làm, Hiếu và Chi còn hướng tới nâng cao đời sống tinh thần cho người bại não nói riêng, người khuyết tật nói chung. Triển lãm có tên “Lê la” đã được tổ chức liên tiếp 2 năm, đưa câu chuyện của người khuyết tật đến với công chúng qua tranh, ảnh, nghệ thuật sắp đặt. Hiện hai cô đang vận động để triển lãm lần thứ 3 có thể diễn ra vào cuối năm 2025.

Đặc biệt, Hiếu đã mang môn thể thao Boccia (môn thi đấu Paralympic) về Hà Nội. Bên cạnh CLB Boccia tại Hà Nội, Bắc Giang, Hiếu và Chi đang mong muốn nhân rộng mô hình để tạo sân chơi cho cộng đồng người khuyết tật. Các cô cũng đã tổ chức thành công chương trình giao lưu quốc tế về hỗ trợ người khuyết tật sống độc lập với sự tham gia của nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ như: Nhật Bản, Campuchia, Pakistan, Mông Cổ, Đài Loan, Nepal.