Báo cáo của Ban Tuyên giáo Trung ương cũng như các ý kiến phân tích tại hội nghị toàn quốc tổng kết công tác tuyên giáo và báo chí năm 2018 cho thấy, báo chí chính thống có nguy cơ bị truyền thông xã hội “vượt mặt”, mất vị trí độc quyền, qua mặt về tốc độ trong việc cung cấp thông tin đến độc giả. Thông tin trên mạng xã hội (MXH) hầu hết mang tính cá nhân, phạm vi thông tin dàn trải, vụn vặt, thiếu kiểm chứng, động cơ, mục đích không rõ ràng, thậm chí là với mục đích xuyên tạc, lừa đảo, tung tin giả để lôi kéo sự chú ý. Nếu cơ quan báo chí không kiểm chứng thông tin sẽ dẫn đến bị dẫn dắt, lôi kéo theo các thông tin sai sự thật, có thể gây tác động xấu đến dư luận xã hội, ảnh hưởng đến uy tín của tờ báo…Đồng chí Trần Quốc Vượng, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, cho rằng, việc tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái thù địch trong tình hình mới là vấn đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng hiện nay. Trong đó, trên “mặt trận MXH” cần phải hết sức được coi trọng. Bởi MXH đã và đang có tác động rất lớn đến đời sống, tư tưởng của người dân hiện nay. Chúng ta cần biết rõ, nắm vững để “sống với nó” cũng như quản lý, định hướng theo mục đích của chúng ta. MXH là thành quả của cách mạng khoa học kỹ thuật nhưng cả thế giới cũng đang đứng trước những thách thức lớn trong quản lý, đối phó với mặt trái của MXH.
Phải chăng, trong mọi trường hợp, báo chí chính thống đều đi sau MXH? Đồng chí Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, cho rằng, đây thực sự là một câu hỏi nghiêm túc và chúng ta đã có những bài học đắt giá. Nhiều trường hợp chúng ta nắm trước thông tin, kênh thông tin của chúng ta đa dạng, hoàn toàn có thể chủ động thông tin, nhưng chính sự chậm trễ đã “trao tặng” lợi thế cho MXH. Một số trang tin điện tử thù địch trộn lẫn giữa thông tin thật và những tin giả, xuyên tạc, suy diễn ác ý, tác động rất tiêu cực đến xã hội. “Đúng là thách thức từ MXH là rất lớn. Nhưng thách thức lớn hơn chính là tư tưởng, tâm thế thất bại, thua cuộc của những người làm báo và hành động chưa kiên quyết, chưa chặt chẽ, chưa đồng bộ, thiếu hiệu quả của các cơ chế phối hợp cũng như các cơ chế quản lý nhà nước về thông tin” - đồng chí Võ Văn Thưởng nhận định. Theo đó, chúng ta sẽ nắm chắc được quyền chủ động thông tin nếu thực hiện nhất quán phương châm chủ động, nhạy bén; các cơ quan làm tốt trách nhiệm, kịp thời cung cấp thông tin cho báo chí; sự phối hợp giữa các ngành, địa phương với các cơ quan chỉ đạo, quản lý kịp thời, thống nhất hơn; các cơ quan chỉ đạo, quản lý, chủ quản quan tâm, thực hiện kịp thời, đầy đủ, hiệu quả hơn việc tạo điều kiện về thông tin và cổ vũ, động viên, hỗ trợ, bảo vệ các nhà báo, cơ quan báo chí…Nếu làm được như vậy, chúng ta sẽ phê phán, phản bác một cách sắc bén các thông tin sai trái, luận điệu xuyên tạc chống phá Đảng, Nhà nước ta một cách kịp thời, đập tan những mưu toan thâm độc, cũng như làm tan rã những đồn đoán, suy diễn.
Ví dụ như sự kiện Quốc tang Chủ tịch nước Trần Đại Quang hồi tháng 9-2018, báo chí đã đi trước MXH và tạo được kinh nghiệm tốt về chủ động thông tin. Trước đó, theo đồng chí Võ Văn Thưởng, lúc Đại tướng Võ Nguyên Giáp mất năm 2013, vì để thời gian chờ thông tin lâu và trong thời gian chờ thông tin đó, chúng ta đã “nhường” thông tin cho MXH; khiến một số báo sốt ruột phải xé rào, vi phạm quy định thông tin. “Hơn 2 năm vừa qua, trong chỉ đạo định hướng thông tin, chúng tôi đã xác định, cái gì đã xảy ra rồi, có kết quả khách quan, không thay đổi được, có người biết thì phải thông tin ngay” - đồng chí Võ Văn Thưởng cho biết.
Hiện Ban Tuyên giáo Trung ương đã xây dựng đề án “Tăng cường thông tin tích cực, đấu tranh ngăn chặn xử lý thông tin tiêu cực trên internet, mạng xã hội” trình Ban Bí thư ban hành chỉ thị để triển khai, thực hiện ngay trong năm 2019. Chúng ta đều biết, trước Đại hội XII khoảng 2 năm đã xuất hiện hàng loạt trang MXH như: danlambao, quanlambao, thongtinquyenluc…, gây nhiễu loạn thông tin mọi mặt, nhất là về đường hướng đại hội và công tác nhân sự của Đảng. Nếu không chủ động từ bây giờ chúng ta sẽ lại bị động đối phó với những tình trạng đó.
