Siêu âm tuyến vú và chụp nhũ ảnh là hai phương tiện khảo sát về hình ảnh của tuyến vú nhằm phát hiện những bất thường về hình thái của tuyến vú, nhất là những khối u của vú. Mỗi phương tiện đều có khả năng và hạn chế riêng của nó nhưng phối hợp đúng hai kỹ thuật này giúp chẩn đoán và phát hiện sớm ung thư vú.
* Siêu âm vú nên thực hiện khi nào và có hại không? Siêu âm tuyến vú có thể được thực hiện bất kỳ lúc nào cho phụ nữ, không chịu ảnh hưởng bởi chu kỳ kinh nguyệt. Siêu âm giúp phát hiện được nhiều bất thường của vú như nang vú, u vú lành hay ác, viêm vú, bọc sữa, những tổn thương giả u… Có khi các bất thường này còn nhỏ nên không thể sờ thấy được khi khám lâm sàng, siêu âm giúp lấy tế bào hay mẫu mô một cách chính xác để xét nghiệm.
* Tại sao bị đau vú, hay rờ thấy vú lổn nhổn nhiều cục nhỏ, hoặc rờ thấy một cục u ở vú nhưng siêu âm tuyến vú lại bình thường? Đây là những biến đổi rất thường gặp ở vú do ảnh hưởng của nội tiết gây ra. Mục đích của siêu âm là kiểm tra xem có bất thường nào đi kèm theo những dấu hiệu trên hay không, như: ung thư vú, nang vú bị nhiễm trùng. Nếu xem xét siêu âm kỹ lưỡng vẫn không thấy gì nghi ngờ thì bên cạnh việc dùng thuốc do bác sĩ điều trị hướng dẫn, chúng ta chỉ cần siêu âm vú định kỳ. Đau vú, sờ thấy nhiều cục lổn nhổn ở vú hay một khối u ở vú nhưng trên thực tế lại không có u gì cả là chuyện cũng thường hay gặp. Tuy nhiên trong những trường hợp này, ngoài siêu âm còn phải kết hợp với những phương tiện khác như xét nghiệm tế bào, chụp nhũ ảnh.
* Chụp nhũ ảnh có hại không? Thời điểm nào chụp nhũ ảnh thích hợp nhất? Nhũ ảnh là dùng tia X liều thấp để chụp hình tuyến vú nên còn gọi là X-quang vú. Đây là phương tiện khảo sát rất khách quan và giúp phát hiện ung thư vú ở giai đoạn rất sớm (ung thư tại chỗ). Vì sử dụng tia X nên ít nhiều có gây tác hại lên tuyến vú, do đó không được chụp nhũ ảnh thường xuyên (mỗi 6 tháng) nếu không có chỉ định đặc biệt của bác sĩ. Phụ nữ quá trẻ hay đang mang thai cần được xem xét kỹ lợi - hại khi chụp nhũ ảnh, nếu cần thiết chỉ cần chụp một bên vú có bệnh mà thôi.
* Đã làm siêu âm định kỳ thì có cần chụp nhũ ảnh không hoặc ngược lại? Hai phương tiện này nên kết hợp chứ không nên tách rời, chỉ có như vậy mới có được hiệu quả tốt, vì không có một phương tiện nào cho kết quả chính xác 100% cả. Đối với phụ nữ trẻ dưới 40 tuổi chỉ cần khám siêu âm là đủ, chụp nhũ ảnh chỉ thực hiện khi có chỉ định đặc biệt. Phụ nữ từ 40 tuổi trở lên cần phải dùng cả hai phương tiện.
* Lứa tuổi nào cần chụp nhũ ảnh định kỳ và bao lâu một lần? Chụp nhũ ảnh tầm soát định kỳ bắt đầu từ 40 hay 50 tuổi tùy theo trường phái, thực tế ở chúng ta nên lấy tuổi 40 vì ung thư ở phụ nữ trẻ khá cao. Nên chụp mỗi hai năm và phải mang theo những phim cũ để bác sĩ đối chiếu với kết quả trước.
Bác sĩ XUÂN DŨNG
(Bệnh viện Ung bướu TPHCM)
