Vừa qua, nước Nga chủ trương nghiên cứu và khai thác nguồn năng lượng vùng Bắc Cực đã phá vỡ sự yên tĩnh ở vùng này và khiến toàn thế giới tập trung chú ý vào đây. Nguồn năng lượng dồi dào của vùng Bắc Cực hiển nhiên là một trong các nguyên nhân quan trọng dẫn đến cuộc chiến giành giật Bắc Cực. Không chỉ vậy, những khu vực giàu nguồn năng lượng trên thế giới đã trở thành “chiến trường năng lượng”. Có thể thấy 5 cuộc chiến lớn dưới đây.
Chiến trường Bắc Cực
Tàu thám hiểm Bắc Cực của Nga đang thực hiện việc cắm quốc kỳ dưới đáy Bắc Băng Dương
Bắc Cực lạnh giá đang “nóng” lên từng ngày, tham gia cuộc chiến này có 5 nước Nga, Mỹ, Canada, Đan Mạch và Na Uy. Vì sao nhiều nước quan tâm đến Bắc Cực như vậy. Theo một báo cáo điều tra địa chất năm 2000, thì 1/4 trữ lượng dầu khí toàn cầu chưa khai thác nằm ở Bắc Cực. Ngoài ra Bắc Cực còn giàu tài nguyên ngư nghiệp. Mơ ước “đường thủy Tây Bắc” nối liền Đại Tây Dương với Thái Bình Dương qua Bắc Mỹ của các nhà hàng hải thời xưa có khả năng sắp trở thành hiện thực.
Các nhà phân tích cho rằng cuộc chiến lớn giành giật nguồn năng lượng ở Bắc Cực đã bắt đầu. Ngày 2-8, Nga đã cắm cờ Nga dưới đáy Bắc Băng Dương ở độ sâu hơn 4.000m. Việc này kích thích Mỹ và Canada, ngoài việc công khai chỉ trích Nga, mấy nước này cũng đang ra sức hoạt động. Hạm đội tàu phá băng cảnh vệ bờ biển của Mỹ sắp tiến lên Bắc Cực khảo sát. Canada thì đầu tư mấy trăm triệu USD xây dựng đội tàu tuần tra. Một vài công ty năng lượng phương Tây cũng tích cực tìm kiếm quyền khai thác, để sau khi khí hậu Bắc Cực thay đổi sẽ có thể nhanh chóng tiến hành khai thác thương nghiệp. Ngày 11-8, Đan Mạch cũng tuyên bố cử đội thám hiểm khoa học đến nghiên cứu Bắc Băng Dương và xúc tiến trình lên LHQ bản xác nhận chủ quyền hơn 2.000km2.
Chiến trường biển Đông
Trung Quốc và Nhật Bản tranh cãi về đường giới tuyến phân định chủ quyền kinh tế, chủ yếu là nguồn năng lượng ở biển Đông, mà tiêu điểm là chủ quyền đối với quần đảo Điếu Ngư và vùng phụ cận. Quần đảo này được Trung Quốc phát hiện sớm nhất và đặt tên. Cuối thập niên 60 thế kỷ trước, sau khi phát hiện vùng này có thể có trữ lượng lớn về dầu khí, thì Nhật Bản bắt đầu ra sức hành động, tiến hành khảo sát và muốn chiếm hữu quần đảo Điếu Ngư. Nhật Bản chủ trương lấy đường trung gian giữa bờ biển hai nước Trung - Nhật để xác định khu vực kinh tế, nhưng Trung Quốc cho là thiếu căn cứ nên chưa thừa nhận, mà đưa ra đề nghị “gác lại tranh chấp, cùng nhau khai thác”. Về nguyên tắc, đề nghị này được phía Nhật ủng hộ, song trong hoạt động thực tế cụ thể đôi bên còn nhiều mâu thuẫn.
Chiến trường ở Nam Mỹ
Venezuela có trữ lượng dầu lên tới 270 tỷ thùng, vượt cả Saudi Arabia và Canada. Venezuela đang ra sức khai thác, đồng thời liên doanh với các công ty dầu khí của Ấn Độ, Iran và Belarus thăm dò trữ lượng dầu khí. Chính phủ Venezuela đẩy mạnh việc nắm lấy số cổ phần khống chế các công ty dầu khí lớn của nước ngoài hoạt động tại Venezuela và tiến hành quốc hữu hóa, khiến một số “ông lớn” dầu khí ngoại quốc phải ngậm đắng nuốt cay.
Chiến trường vùng Vịnh Ba Tư
Từ tháng 11-1971, Iran đã đưa quân đội chiếm lĩnh đảo Abu Musa, 2 đảo Tunb Lớn và Tunb Nhỏ ở khu vực eo biển Hormuz vốn do Anh bảo hộ. Các đảo này không có giá trị kinh tế song lại gần các mỏ dầu lớn ở vùng Vịnh Ba Tư nên có ý nghĩa chiến lược quan trọng. Iran đặt đại bác và tên lửa ở đây để phong tỏa khu vực vận chuyển dầu qua lại. Hơn 30 năm qua, Saudi Arabia đã kêu gọi châu Âu, Mỹ hỗ trợ đàm phán để đòi lại các đảo này nhưng Iran vẫn phớt lờ và tuyên bố các đảo này thuộc về họ.
Chiến trường Vịnh Guinea
Hiện nay khu vực Tây Phi mỗi ngày khai thác chừng 4,7 triệu thùng dầu, mà trữ lượng dầu vùng Vịnh Guinea có thể vượt qua 24 tỷ thùng, được ví như một vùng “Trung Đông mới”. Từ thập niên 90 thế kỷ trước đến nay, phát hiện dầu khí đã khiến Guinea Xích đạo trở thành nơi có nguồn năng lượng trọng yếu. Nhưng đến nay vẫn chưa xác định biên giới trên biển giữa các nước vùng vịnh Guinea như Angola, Cameroon, Gabon, Guinea Xích đạo, Cộng hòa Dân chủ Congo, Nigeria… Năm 2006, các nước khu vực Vịnh Guinea đã tổ chức diễn đàn chung nhằm giải quyết các tranh chấp, nhưng nay vẫn chưa có kết quả khả quan. Nigeria liên tục xảy ra các vụ bắt cóc công nhân dầu khí nước ngoài, nội bộ các nước luôn có các vụ chính biến xuất phát từ tranh chấp nguồn dầu mỏ, nạn tham nhũng tràn lan ở các nước Tây Phi khiến nguồn cung dầu luôn bị đe dọa, tạo cơ hội cho các lái buôn dầu tăng giá .
Lê Thiếu Huyền (theo Sohu)
