Vừa qua, Công ty TNHH MTV Văn hóa và Truyền thông Lệ Chi (Chibooks) đã gửi thông tin kêu cứu về tình trạng sách điện tử (ebook) lậu ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh hợp pháp của doanh nghiệp, đe dọa sự phát triển của thị trường sách hiện nay.
Sách trên mạng - Đâu cũng có
Cách đây vài năm, sự kiện một số người hâm mộ tự ý dịch và đưa tác phẩm Harry Potter lên mạng dẫn đến việc NXB Trẻ, đơn vị sở hữu bản quyền dịch tiếng Việt bộ sách này, phản đối.
Thật ra, sự kiện sách điện tử Harry Potter lậu trở nên ầm ĩ và được dư luận chú ý chẳng qua vì sự nổi tiếng của tác phẩm. Trước đó, ấn bản sách điện tử của các tác phẩm khác đã xuất hiện nhan nhản trên các trang điện tử trong nước. Có thể ghi nhận hai trang web đi đầu trong lĩnh vực này là nhanmonquan.com và thuvien-ebook.com (sau này đổi thành e-thuvien.com).
Hiện nay, có một số trang web cũng thực hiện sách điện tử nhưng dưới góc độ tích cực như sachhay.com, sachhiem.com… Những nơi này chuyển các loại sách hay, hiếm lên dạng sách điện tử góp phần phổ biến nhiều tác phẩm quý, hiếm vốn dĩ trước nay ít người được tiếp cận.
Thế nhưng, các trang web cung cấp sách điện tử với cách làm tích cực như trên quá ít, đa số vẫn là những địa chỉ cung cấp ebook lậu, lấy việc vi phạm bản quyền để kinh doanh kiếm lợi.
Thách thức lớn
Ban đầu, các bản ebook được tạo ra trên tinh thần “chia sẻ”. Những người có điều kiện, có kỹ thuật, chuyển các tác phẩm sách giấy thành ebook để cung cấp miễn phí cho mọi người. Tuy nhiên, theo thời gian, các trang web cung cấp ebook bắt đầu chuyển qua mô hình kinh doanh. Để có sách đọc, bạn đọc phải trả một khoản phí tùy theo loại sách. Thậm chí, có giai đoạn để ngăn chặn việc “đọc lậu” nghĩa là một người mua xong sao chép cho nhiều người khác, một số trang web đã lồng vào nội dung sách một số đoạn đánh dấu. Sau đó nếu phát hiện ai phổ biến thì sẽ xóa tài khoản. Biện pháp rất cương quyết nhưng người thực hiện lại quên rằng chính mình cũng đang làm sách lậu, vi phạm bản quyền!
Riêng Công ty sách Bách Việt đã có đến 80% số sách xuất bản bị chuyển lậu thành ebook. Công ty Nhã Nam cũng có nhiều tác phẩm bị vi phạm như Ma thổi đèn, Mật mã Tây Tạng, Nhóc Nicholas… Công ty sách Chibooks khẳng định hầu hết sách của đơn vị đều bị làm ebook lậu. Doanh nghiệp đã gửi thư đề nghị quản lý các diễn đàn tháo xuống các ebooks lậu nhưng hầu như không nhận được phản hồi.
Lời kêu cứu của các nhà làm sách rất đáng quan tâm do thị trường ebook đang ngày càng phát triển, thậm chí tại một số quốc gia doanh thu xuất bản ebook đã vượt qua cả sách giấy. Tại Việt Nam, nhu cầu đọc ebook ngày càng cao, nhất là giá sách giấy đang tăng trong khi các thiết bị đọc ebook ngày càng rẻ và thịnh hành. Đa số chuyên gia về sách đều cho rằng ebooks tuy không thể thay thế sách giấy nhưng về mặt lợi nhuận sẽ rất đáng kể. Do vậy, các nhà quản lý cần có giải pháp kiên quyết dẹp ebook lậu.
Tường Vy
