Cuốn sách “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” là tài liệu có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc, thiết thực phục vụ công tác học tập, nghiên cứu, tổng kết lý luận về đường lối đổi mới của Đảng, cũng như lý luận về CNXH và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam cho cán bộ, đảng viên; đồng thời, phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, từng bước thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, chuẩn bị một bước cho việc xây dựng các văn kiện Đại hội XIV của Đảng.
1. Với dung lượng hơn 400 trang, cách trình bày dung dị, chắt lọc, cuốn sách là một công trình nghiên cứu giàu tính khoa học lý luận chính trị, thực tiễn và nhân văn, với những bài viết, bài phát biểu tâm huyết, có nội dung toàn diện, sâu sắc, đề cập vấn đề chủ nghĩa xã hội (CNXH) và con đường đi lên CNXH từ góc nhìn thực tiễn của Việt Nam, phù hợp với bối cảnh đất nước, đúng với xu thế phát triển của thời đại.
Trước hết, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tập trung làm rõ những vấn đề lý luận chung qua việc trả lời những câu hỏi: Chủ nghĩa xã hội là gì? Vì sao Việt Nam lựa chọn con đường xã hội chủ nghĩa? Làm thế nào và bằng cách nào để từng bước xây dựng được CNXH ở Việt Nam? Thực tiễn công cuộc đổi mới, đi lên CNXH ở Việt Nam trong thời gian qua có ý nghĩa gì và đặt ra vấn đề gì? Trên cơ sở lập luận khoa học, sắc bén, Tổng Bí thư đã đưa ra câu trả lời lôgíc, thấu đáo cho những câu hỏi trên.
Đặc biệt là đề cập đến nhận thức tổng quát của Đảng ta về xã hội xã hội chủ nghĩa - xã hội mà nhân dân Việt Nam đang nỗ lực phấn đấu xây dựng là: một xã hội mà trong đó sự phát triển là thực sự vì con người; sự phát triển về kinh tế đi đôi với tiến bộ và công bằng xã hội; một xã hội nhân ái, đoàn kết, tương trợ lẫn nhau, hướng tới các giá trị tiến bộ, nhân văn; sự phát triển bền vững, hài hòa với thiên nhiên để bảo đảm môi trường sống trong lành cho các thế hệ hiện tại và tương lai; một hệ thống chính trị mà quyền lực thực sự thuộc về nhân dân, do nhân dân và phục vụ lợi ích của nhân dân.
Càng đi vào chỉ đạo thực tiễn, Đảng ta càng nhận thức rõ rằng, quá độ lên CNXH là một sự nghiệp lâu dài, vô cùng khó khăn và phức tạp, vì phải tạo sự biến đổi sâu sắc về chất trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Do đó, theo Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, phải định hình CNXH và định hướng đi lên CNXH thật rõ ràng, bảo đảm phù hợp với hoàn cảnh, đặc điểm cụ thể ở Việt Nam.
Ở những bài viết, bài phát biểu: Vững bước đi lên CNXH, thực hiện thành công tâm nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại và ước vọng của toàn dân tộc; Đảng vững mạnh, đất nước phát triển, dân tộc trường tồn; Tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp, bản chất cách mạng, tính tiền phong, gương mẫu, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh; Kế tục trung thành sự nghiệp vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh, vững bước đi lên CNXH, Tổng Bí thư tiếp tục khẳng định những yêu cầu quan trọng để xây dựng thành công CNXH và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam.
Quan điểm nhất quán, cơ bản được Tổng Bí thư quán triệt trong những bài viết này là phải xây dựng một đảng cách mạng chân chính. Bởi vì, một đảng cách mạng chân chính với đường lối đúng, có tổ chức chặt chẽ, có đội ngũ cán bộ, đảng viên trong sạch, gương mẫu, tận tụy, gắn bó mật thiết với nhân dân, được nhân dân ủng hộ, đảng đó mới có sức mạnh vô địch, không thế lực nào ngăn cản nổi trên con đường dẫn dắt dân tộc đi lên. Và, chỉ khi xây dựng được một đảng cách mạng chân chính, con đường đi lên CNXH của đất nước và nhân dân ta mới thực sự thành công và bền vững.
Để thực hiện mục tiêu trên, đòi hỏi lý luận phải vươn lên dẫn đường và đồng hành cùng thực tiễn, lý luận phải có tầm nhìn vượt trước, soi rọi cho thực tiễn, lý luận phải gắn với thực tiễn. Yêu cầu đó tiếp tục được khẳng định trong những văn kiện của Đảng, trong đó có Văn kiện Đại hội XIII của Đảng.
2. Nếu các bài viết trên tập trung trình bày những vấn đề lý luận chung, cơ bản và cốt lõi về CNXH và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam, thì những bài viết, bài diễn văn tiếp theo của Tổng Bí thư tại các hội nghị, lễ kỷ niệm… cho thấy quan điểm của Tổng Bí thư trong việc xây dựng một Chính phủ mới với khí thế mới, nỗ lực mới, quyết tâm phấn đấu lập nhiều thành tích mới, dưới sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt của Đảng ta - nhân tố quyết định để Chính phủ hoàn thành xuất sắc trọng trách mà Đảng, Nhà nước và nhân dân tin tưởng giao phó.
Đồng thời, thông qua các bài viết, bài phát biểu, Tổng Bí thư đã thể hiện sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát và toàn diện của Đảng đối với các vấn đề, lĩnh vực cụ thể trong quá trình xây dựng CNXH và con đường đi lên CNXH ở nước ta như về phát triển kinh tế; về quyết tâm chấn hưng và xây dựng thành công một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh cùng tổ chức công đoàn vững mạnh; về xây dựng giai cấp nông dân; chăm lo cho thanh niên là trách nhiệm của Đảng, hệ thống chính trị và toàn xã hội; vấn đề phát triển văn hóa, con người; xây dựng và phát triển nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam hiện đại và mang đậm bản sắc dân tộc, trường phái ngoại giao “cây tre Việt Nam”; xây dựng quân đội vững mạnh toàn diện, bảo vệ vững chắc Tổ quốc từ sớm, từ xa; xây dựng lực lượng công an thực sự trong sạch, vững mạnh, xứng đáng là lực lượng trung thành của Đảng, Nhà nước và nhân dân…
3. Đi lên CNXH là khát vọng của nhân dân Việt Nam, là sự lựa chọn đúng đắn của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam, phù hợp bối cảnh thực tiễn đất nước và xu thế phát triển của thời đại. Cuốn sách “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” là tài liệu có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc, thiết thực phục vụ công tác học tập, nghiên cứu, tổng kết lý luận về đường lối đổi mới của Đảng, cũng như lý luận về CNXH và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam cho cán bộ, đảng viên; đồng thời, phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, từng bước thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, chuẩn bị một bước cho việc xây dựng các văn kiện Đại hội XIV của Đảng.
Cách đây 26 năm trong bài viết “Định hướng xã hội chủ nghĩa và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta” đăng trên Tạp chí Cộng sản, số 5 năm 1996 và đã được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản năm 2002, Tổng Bí thư đã nói lời tâm huyết và trách nhiệm: “Chúng ta hiểu rằng, lựa chọn mục tiêu, lựa chọn hướng đi không phải là việc làm tùy tiện, cũng không phải là vấn đề tình cảm, ý chí chủ quan, mà đây thực sự là vấn đề khoa học rất nghiêm túc, là trách nhiệm thiêng liêng trước đất nước và dân tộc”.
