Tìm nguồn lực cho chuyển đổi xanh
Phiên đối thoại chính sách - tiếp nối mô hình năm trước - diễn ra dưới sự điều phối của TS Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng tư vấn thực hiện Nghị quyết 98.
Trước nhận định cơ chế khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi xanh còn chậm, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung cho biết, bộ đang hoàn thiện bộ tiêu chí doanh nghiệp xanh, nhằm tạo chuẩn chung cho cộng đồng doanh nghiệp trong giai đoạn xanh hóa nền kinh tế. Trước đó, bộ đã xây dựng bộ tiêu chí tăng trưởng xanh gồm 72 tiêu chí tương thích quốc tế; tuy nhiên để doanh nghiệp - đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa - có thể áp dụng, cần một bộ tiêu chí đơn giản, khả thi và sát thực tế hơn.
Theo Thứ trưởng Đỗ Thành Trung, thách thức lớn nhất hiện nay là hài hòa tiêu chuẩn xanh với điều kiện của doanh nghiệp Việt Nam, tránh đặt ngưỡng quá cao khiến họ không thể tham gia. Bộ Tài chính đang xây dựng hệ thống biểu mẫu, cơ sở dữ liệu và phối hợp với các bộ, ngành để thiết kế cơ chế hỗ trợ tài chính theo Nghị quyết 98, bao gồm ưu đãi lãi suất, vốn xanh và các công cụ tài chính khí hậu. Khi hoàn thiện, bộ tiêu chí doanh nghiệp xanh sẽ là căn cứ giúp doanh nghiệp lập lộ trình chuyển đổi và tiếp cận nguồn lực hỗ trợ hiệu quả hơn.
Trả lời câu hỏi “tiền đâu để thực hiện chuyển đổi xanh?”, Thứ trưởng Đỗ Thành Trung cho biết bộ đang huy động vốn qua nhiều kênh. Thị trường trái phiếu xanh đã đạt khoảng 1,24 tỷ USD giá trị phát hành; tín dụng xanh đạt gần 700.000 tỷ đồng, tăng hơn 25% so với năm trước. Ngoài ra, ngân sách nhà nước vẫn đóng vai trò quan trọng thông qua ưu đãi lãi suất, đầu tư công và các chương trình hỗ trợ. Bộ cũng xây dựng kế hoạch vay trung hạn 2026-2030 và làm việc với các đối tác quốc tế để huy động nguồn lực cho các dự án xanh. Song song đó, bộ cải cách khung pháp lý trái phiếu Chính phủ nhằm phát triển thị trường vốn xanh, tạo thêm nguồn lực cho các địa phương triển khai những dự án chiến lược về giao thông, môi trường đô thị và hạ tầng ứng phó biến đổi khí hậu.
Ở lĩnh vực năng lượng, Thứ trưởng Bộ Công thương Phan Thị Thắng cho biết, thách thức lớn nhất là bảo đảm an ninh năng lượng trong khi đẩy nhanh năng lượng tái tạo, vốn phụ thuộc nhiều vào thời tiết. Sau Quy hoạch điện VIII và bản điều chỉnh, bộ đã xây dựng lộ trình triển khai nhằm đáp ứng nhu cầu tăng trưởng cao và thực hiện cam kết giảm phát thải. Trọng tâm gồm hoàn thiện cơ chế thị trường điện, đẩy nhanh các dự án lưới truyền tải, phát triển hệ thống lưu trữ năng lượng, rà soát quỹ đất cho điện gió, điện mặt trời, chuẩn hóa quy trình đầu tư và khuyến khích khu vực tư nhân tham gia theo phương thức đối tác công - tư (PPP).
Mở không gian cho khởi nghiệp
Trao đổi tại phiên đối thoại, Thứ trưởng thường trực Bộ KH-CN Vũ Hải Quân cho biết Chính phủ đang giao bộ xây dựng Đề án quốc gia về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, xác định startup và tài năng công nghệ là “nguồn sữa nuôi dưỡng” cho các doanh nghiệp lớn trong tương lai. Hệ thống pháp lý, từ Luật KH-CN, Luật Sở hữu trí tuệ đến Luật Chuyển giao công nghệ đang được sửa đổi mạnh để tạo hành lang thông thoáng, chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu, tăng đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D).
Điểm then chốt, theo Thứ trưởng thường trực Vũ Hải Quân là kiến tạo thị trường cho doanh nghiệp công nghệ non trẻ: mở không gian thử nghiệm, tạo nhu cầu ứng dụng và hình thành thị trường đủ lớn để startup trưởng thành. Việt Nam cũng hướng tới thu hút nhân lực công nghệ chất lượng cao trong khu vực đến khởi nghiệp, góp phần làm dày hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Từ phía doanh nghiệp, ông Thiều Phương Nam, Tổng Giám đốc Qualcomm Việt Nam, Thái Lan, Lào và Campuchia, cho biết, Qualcomm đặt mục tiêu net-zero năm 2040 và đã vượt nhiều chỉ tiêu trước hạn. Thách thức lớn nhất là thiếu nhân lực hiểu cả công nghệ lẫn phát triển bền vững, trong khi doanh nghiệp cần chính sách cởi mở hơn để triển khai công nghệ xanh. Ông Nguyễn Thế Duy, Phó Tổng giám đốc Becamex, nhận định những định hướng về chuyển đổi số và xanh đã mở ra cánh cửa rất rộng. Theo ông, hạ tầng chỉ thành hệ sinh thái khi có nguồn nhân lực chất lượng cao, do đó Becamex hợp tác với Đại học Quốc gia TPHCM và các đối tác Singapore, Đức để đào tạo, chuyển giao công nghệ, tạo “xương sống” thu hút đầu tư công nghệ cao.
Phát biểu cuối phiên đối thoại, ông Phạm Đại Dương, Phó trưởng Ban chính sách, chiến lược Trung ương, cho rằng qua những thảo luận trong Diễn đàn Kinh tế mùa thu 2025 có thể thấy tất cả các khu vực công-tư, nhà nước, doanh nghiệp đều đã ở trạng thái rất sẵn sàng cho chuyển đổi xanh và số, thể hiện qua nhận thức, chủ trương và thể chế. Bên cạnh đó, ông chỉ ra 4 điểm nghẽn, gồm: thể chế chậm; hạ tầng chưa đồng bộ; nhân lực thiếu; đặc biệt là điểm nghẽn trong tổ chức thực hiện. Thời gian tới, cần đổi tư duy từ “quản lý” sang “quản trị”, coi doanh nghiệp và người dân là đối tác, tập trung vào 4 trụ cột: chuyển đổi số, xanh, năng lượng và nhân lực.
5 trọng tâm cần thực hiện ngay
Phát biểu đánh giá Diễn đàn Kinh tế mùa thu 2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định sự kiện năm nay tiếp tục phát huy vai trò là diễn đàn tầm vóc, nơi quy tụ trí tuệ của các chuyên gia, nhà quản lý và cộng đồng doanh nghiệp, góp phần định hình mô hình tăng trưởng mới của Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu nhiều biến động. Thủ tướng nêu 5 định hướng hành động trọng tâm.
Thứ nhất, hoàn thiện thể chế và giải quyết các điểm nghẽn. Chính phủ sẽ đẩy mạnh cải cách trong khoa học - công nghệ, tài chính xanh, đất đai, năng lượng, dữ liệu và đổi mới sáng tạo; xây dựng cơ chế thử nghiệm, thị trường carbon và bộ tiêu chí doanh nghiệp xanh để tạo không gian cho ý tưởng mới.
Thứ hai, phát triển hạ tầng chiến lược đồng bộ, từ giao thông, truyền tải điện, trung tâm dữ liệu, hạ tầng AI đến đô thị thông minh - nền tảng của các hệ sinh thái công nghiệp, đổi mới sáng tạo có sức cạnh tranh khu vực.
Thứ ba, khơi thông nguồn lực cho 2 cuộc chuyển đổi, thúc đẩy thị trường vốn xanh, tín dụng xanh và các dòng vốn quốc tế; ngân sách nhà nước đóng vai trò dẫn dắt nhưng cần kích hoạt nguồn lực xã hội.
Thứ tư, phát triển doanh nghiệp công nghệ và startup, nuôi dưỡng hệ sinh thái khởi nghiệp, khuyến khích ứng dụng công nghệ mới, bảo đảm doanh nghiệp nhỏ và vừa không bị bỏ lại phía sau.
Thứ năm, mở rộng hợp tác quốc tế trong năng lượng tái tạo, hạ tầng số và khoa học - công nghệ, nhằm tận dụng tri thức và nguồn lực toàn cầu.
Thủ tướng kêu gọi toàn hệ thống chính trị, doanh nghiệp và người dân cùng hành động để chuyển các kiến nghị của diễn đàn thành chính sách cụ thể và kết quả thực chất. “Thời cơ chỉ đến với những người biết chuẩn bị và dám hành động, cần biến tiềm năng thành thịnh vượng cho đất nước”, Thủ tướng nhấn mạnh.
Phát biểu tiếp thu chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và bế mạc diễn đàn, Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với sự quan tâm, chỉ đạo và định hướng chiến lược của Thủ tướng Chính phủ, Bí thư Thành ủy TPHCM và các cơ quan Trung ương; sự tham gia của hơn 1.800 đại biểu trong và ngoài nước. Trên cơ sở tiếp thu các ý kiến chỉ đạo, định hướng và sáng kiến, TPHCM xác định 3 trọng tâm chiến lược gồm: xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm; thúc đẩy chuyển đổi số, kinh tế xanh và mở rộng hợp tác kinh tế trong nước và quốc tế; sẵn sàng thí điểm các cơ chế, chính sách mới, thậm chí chưa có tiền lệ, với tinh thần đồng hành, minh bạch. Thành phố cam kết sẽ thực hiện các mục tiêu trên một cách quyết liệt, sáng tạo và hiệu quả, tiếp tục hoàn thiện môi trường đầu tư, văn hóa và an toàn, củng cố niềm tin của doanh nghiệp trong và ngoài nước; sẽ quyết tâm đi nhanh hơn, mạnh hơn và xa hơn, trở thành nơi đáng sống, đáng đầu tư và là điểm đến của tri thức, đổi mới và khát vọng.
