Hàng giả tinh vi
Thời gian gần đây, thực phẩm bẩn xuất hiện từ chợ truyền thống cho đến một số kênh phân phối tự do đã không còn là câu chuyện hiếm. Điều đáng ngại là quy mô vi phạm ngày càng lớn, thủ đoạn tinh vi hơn, trong khi NTD vẫn mù mờ thông tin, dễ bị đánh lừa bởi bao bì bắt mắt và quảng cáo “đẹp như mơ”. Như vụ việc quản lý thị trường ở Hà Nội phát hiện một loạt cửa hàng bán gạo giả mạo thương hiệu Ông Cua của DNTN Hồ Quang Trí (Sóc Trăng) đầu tháng 6-2025. Hay mới đây nhất vụ việc sản xuất cà phê giả của DNTN Đại Chúng - Dạ Thảo tại Phú Yên. Liên quan đến cà phê, trên nhiều sàn thương mại điện tử, loạt sản phẩm cà phê được rao bán với giá chỉ vài chục ngàn đồng/ kg, giá rẻ đến khó tin.
Ông Nguyễn Ngọc Luận, CEO thương hiệu cà phê nông sản Meet More, bức xúc, giá cà phê nguyên liệu mua tại vườn đã 130.000 đồng/ kg thì làm sao có thể bán cà phê vài chục ngàn đồng/kg? Ông Luận cho biết, bản thân từng mang cà phê thật đi chào ở nhiều cửa hàng, nhưng nhiều nơi từ chối vì họ quen mua loại “cà phê” giá chỉ khoảng 200.000 đồng/kg!? Không chỉ cà phê, NTD còn hoang mang khi lực lượng chức năng liên tục bắt giữ nhiều vụ liên quan đến lòng heo, gà đông lạnh không rõ nguồn gốc, không có giấy chứng nhận kiểm dịch nhưng vẫn được đưa ra tiêu thụ ngoài thị trường.
Một chuyên gia kinh tế nói rằng, thị trường hàng tiêu dùng hiện nay, đặc biệt là thực phẩm thiết yếu, đang dần bị “định giá” bởi tâm lý ham rẻ, chấp nhận rủi ro. Nhiều sản phẩm bị làm giả, làm nhái, gắn mác OCOP hay “hàng sạch” khiến người tiêu dùng mù mờ giữa thật - giả, tốt - xấu. Điều này không chỉ đe dọa sức khỏe cộng đồng mà còn bóp nghẹt các doanh nghiệp làm ăn chân chính, đầu tư bài bản cho chuỗi giá trị sạch và minh bạch.
Dựng “lá chắn” để ngăn hàng dỏm
Để ngăn ngừa hàng giả, hàng nhái, cuối tháng 5-2025, TPHCM đã lập Tổ công tác chống hàng giả, buôn lậu do Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được làm tổ trưởng và 5 tổ phó gồm lãnh đạo của Sở Công thương, công an, bộ đội biên phòng và Chi cục Hải quan khu vực II. Tổ công tác chỉ đạo, kiểm tra, giám sát, đôn đốc các sở, ngành, lực lượng chức năng thực hiện công điện của Thủ tướng về đợt cao điểm chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; kiểm tra, xử lý các tổ chức, cá nhân buông lỏng quản lý dẫn đến nạn hàng giả. Tổ cũng có quyền yêu cầu cơ quan liên quan cung cấp thông tin về tình hình chống buôn lậu, gian lận thương mại, các vụ việc vi phạm.
Ở khối doanh nghiệp, nhiều hệ thống bán lẻ như Saigon Co.op đã và đang chủ động nâng chuẩn kiểm soát. Chia sẻ tại tọa đàm “Triệt tận gốc hàng giả, hàng kém chất lượng: Bảo vệ người dân và doanh nghiệp” tổ chức gần đây, bà Võ Thị Bích Thủy, quyền quản lý kinh doanh hệ thống bán lẻ Saigon Co.op chia sẻ cách hệ thống siêu thị này kiểm soát hàng Năm 2025, Saigon Co.op triển khai chương trình liên kết xây dựng vùng nguyên liệu sạch với các nhà cung cấp uy tín, từ đó sẵn sàng bao tiêu sản phẩm để hỗ trợ nhà sản xuất có nguồn lực tài chính đầu tư thiết bị, nhà xưởng, đảm bảo chất lượng ổn định. Đây là chiến lược mang tính gắn kết lâu dài, không chỉ để đảm bảo nguồn cung an toàn cho hệ thống bán lẻ mà còn tạo ra nền tảng vững chắc cho sản xuất sạch trong nước phát triển. Sản phẩm, hàng hóa tại siêu thị được kiểm soát chặt chẽ từ đầu vào hóa. Theo bà Bích Thủy, bước đầu tiên, Saigon Co.op giám sát hàng hóa đầu vào. Ngoài việc yêu cầu cung cấp đầy đủ hồ sơ pháp lý, Saigon Co.op còn trực tiếp đến nơi sản xuất để đánh giá thực tế, kiểm tra cơ sở vật chất, điều kiện an toàn vệ sinh, năng lực vận hành. “Chỉ khi đảm bảo tất cả yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm, đơn vị sản xuất mới được tham gia vào chuỗi cung ứng của hệ thống”, bà Thủy cho biết. Tiếp theo là kiểm nghiệm trong suốt quá trình kinh doanh. Saigon Co.op chủ động phối hợp với các đơn vị kiểm định độc lập bên ngoài để lấy mẫu ngẫu nhiên các mặt hàng đang được kinh doanh tại siêu thị. Nếu phát hiện sai lệch hoặc vi phạm quy chuẩn, hệ thống sẽ áp dụng các chế tài từ cảnh cáo đến loại bỏ nhà cung cấp ra khỏi hệ thống.
Không dừng lại ở đó, Saigon Co.op còn đặc biệt chú trọng đến việc nâng cao năng lực đối tác. “Chúng tôi thường xuyên phối hợp với các cơ quan nhà nước, tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ, đơn vị đánh giá độc lập… để tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo doanh nghiệp sản xuất nâng cao quản lý chất lượng, xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc, cải tiến quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn sạch - xanh - an toàn. Đồng thời thực hiện các khâu đánh giá kiểm tra để nâng chất nhà sản xuất ”, bà Bích Thủy khẳng định.
Về mục tiêu dài hạn, bà Võ Thị Bích Thủy cho biết, không thể chỉ chống hàng giả bằng xử phạt. Quan trọng hơn, là xây dựng thị phần cho hàng thật, hàng sạch. Tư duy đó cũng đang được thể hiện rõ qua các chương trình truyền thông, khuyến mãi có định hướng mà Saigon Co.op đang phối hợp triển khai cùng các nhà cung cấp. Điển hình là chương trình “Gia đình Việt - Đại sứ xanh”, nhằm khuyến khích NTD ưu tiên sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, xanh - sạch - an toàn.
Có thể thấy, hành trình loại bỏ thực phẩm kém chất lượng không thể chỉ đặt trên vai cơ quan chức năng hay truyền thông cảnh báo. Đó phải là một chuỗi liên kết chặt chẽ từ sản xuất, phân phối đến tiêu dùng, trong đó hệ thống bán lẻ đóng vai trò trung tâm kết nối và dẫn dắt.
Năm 2025, Saigon Co.op triển khai chương trình liên kết xây dựng vùng nguyên liệu sạch với các nhà cung cấp uy tín, từ đó sẵn sàng bao tiêu sản phẩm để hỗ trợ nhà sản xuất có nguồn lực tài chính đầu tư thiết bị, nhà xưởng, đảm bảo chất lượng ổn định. Đây là chiến lược mang tính gắn kết lâu dài, không chỉ để đảm bảo nguồn cung an toàn cho hệ thống bán lẻ mà còn tạo ra nền tảng vững chắc cho sản xuất sạch trong nước phát triển.
