Tạo lập hệ sinh thái tiêu dùng, bán lẻ xanh bền vững

Người tiêu dùng dẫn dắt cuộc chơi xanh

Theo Bộ Công thương, tốc độ tăng trưởng trung bình của các dòng sản phẩm xanh tại Việt Nam đạt hơn 15% mỗi năm, tính từ năm 2021 đến nay. Một con số đủ để nói lên rằng tiêu dùng xanh không còn là xu hướng nhất thời mà là lựa chọn chiến lược.

Kết quả khảo sát từ Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và hỗ trợ doanh nghiệp (BSA) công bố gần đây cho thấy bức tranh rõ ràng về hành vi tiêu dùng của NTD Việt. Theo ông Võ Minh Quân, đại diện Ban dự án Hàng Việt Nam chất lượng cao - Chuẩn hội nhập của BSA, có tới 67% NTD ưu tiên chọn mua sản phẩm đạt nhãn xanh, trong khi 50% sẵn sàng chọn sản phẩm được làm từ nguyên liệu tái chế.

Không chỉ vậy, NTD còn coi hành vi mua sắm của mình như một cách để thể hiện trách nhiệm xã hội. Một nửa số người tham gia khảo sát cho biết họ cảm thấy tự tin hơn trước cộng đồng kể từ khi chuyển sang tiêu dùng sản phẩm xanh. Chất lượng, độ an toàn, lợi ích sức khỏe và tính thân thiện môi trường là những yếu tố hàng đầu khi họ cân nhắc lựa chọn, vượt lên trên cả giá cả hay khuyến mãi. Đáng chú ý, đa số người được khảo sát đều cam kết sẽ tiếp tục lựa chọn sản phẩm xanh. Đó là một chỉ dấu mạnh mẽ cho thấy tiêu dùng xanh không phải phong trào ngắn hạn mà đang dần trở thành lối sống.

Còn ở các thị trường xuất khẩu, theo bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao, mới đây bà cùng đoàn doanh nghiệp Việt đưa hàng tới Thái Lan tham dự một hội chợ về thực phẩm. Khi giới thiệu sản phẩm bà nhận thấy, điều NTD quan tâm là sản phẩm có chứng nhận môi trường hay không, nếu không có họ lập tức bỏ đi. Cũng theo bà Vũ Kim Hạnh, ở các báo cáo xu hướng quốc tế, “sức khỏe của con người” và “sức khỏe của hành tinh” luôn nằm trong nhóm mối quan tâm hàng đầu. NTD sẵn sàng trả giá cao hơn để mua các sản phẩm xanh, sạch, lành tính như việc chuyển từ đạm động vật sang đạm thực vật là ví dụ rõ nét cho sự thay đổi mạnh mẽ về thói quen tiêu dùng.

Chuyển đổi không dễ

Để đáp ứng kỳ vọng ngày một cao của NTD, nhiều doanh nghiệp Việt đang phải đối mặt với một hành trình không hề đơn giản. Ông Lâm Ngọc Tuấn, Chủ tịch, Giám đốc Hợp tác xã Tuấn Ngọc (TPHCM), chia sẻ, tại hợp tác xã đã chuyển đổi tới 60% quy trình sản xuất truyền thống sang quy trình xanh. Cụ thể là sử dụng nhà lồng trồng rau thủy canh để tiết kiệm nước, giảm chi phí phân bón và hóa chất. Điện năng cũng được thay thế bằng hệ thống năng lượng mặt trời, sử dụng xe điện vận chuyển thay cho xe xăng. Kế hoạch sắp tới, các bao bì đựng sản phẩm cũng sẽ chuyển toàn bộ sang bao bì thân thiện môi trường. Tuy nhiên, chi phí cho “xanh hóa” là một gánh nặng không nhỏ. Bởi theo ông, giá cải bó xôi tới tay NTD đang ở mức 65.000 đồng/kg, xà lách lolo từ 70.000-75.000 đồng/kg, trong khi chi phí đầu tư cho sản xuất xanh đang “ăn vào” gần 40%. Do giá cao nên sản phẩm vào được một số chuỗi phân phối lớn, nhưng sức mua chưa cao buộc hợp tác xã phải rút hàng khỏi nhiều kênh.

Câu chuyện của ông Tuấn là nỗi niềm chung của không ít doanh nghiệp và cho thấy, sản phẩm xanh không thể đơn độc trên thị trường truyền thống mà cần được nâng đỡ bởi truyền thông, định hướng tiêu dùng và các chính sách vĩ mô.

Tiếp sức doanh nghiệp xanh

Trước những thách thức mà doanh nghiệp đang phối đối diện, các nhà bán lẻ lớn tại Việt Nam đang từng bước chuyển mình để trở thành “bệ đỡ” cho doanh nghiệp xanh. Trong đó, Saigon Co.op - với hệ thống hơn 800 siêu thị trên khắp cả nước được xem là điểm tựa chiến lược trong cuộc chuyển đổi tiêu dùng này. Chiến dịch Tiêu dùng xanh 2025 vừa được Báo Sài Gòn Giải Phóng phối hợp cùng Liên hiệp Hợp tác xã Thương mại TPHCM (Saigon Co.op) khởi động vào đầu tháng 6, là minh chứng rõ nét.

Ông Nguyễn Ngọc Thắng, Phó Tổng giám đốc Saigon Co.op, chia sẻ, trong suốt 35 năm qua, Saigon Co.op tự hào đồng hành với sản phẩm chất lượng, hướng đến cộng đồng, bảo vệ môi trường. Nói về chiến dịch năm nay, ông Nguyễn Ngọc Thắng, cho biết, chiến dịch có chủ đề “Thương hiệu xanh - Đậm sắc Việt”, được tổ chức suốt tháng 6-2025. Đây không chỉ là một hoạt động truyền thông, mà còn là hành trình đồng hành cùng doanh nghiệp trong quá trình xây dựng năng lực cạnh tranh mới, nâng tầm hàng Việt bằng giá trị xanh. “Trọng tâm của chiến dịch hướng đến việc hỗ trợ các doanh nghiệp, đặc biệt là các nhà cung ứng trong chuỗi phân phối Saigon Co.op xây dựng một bản sắc thương hiệu mang tính bền vững. Không dừng lại ở việc quảng bá, chiến dịch tập trung giúp doanh nghiệp kể một câu chuyện chân thực về hành trình chuyển đổi xanh của mình: từ quy trình sản xuất, nguyên vật liệu, tiêu chuẩn môi trường cho đến trách nhiệm xã hội”, ông Nguyễn Ngọc Thắng nói.

Theo đó, mỗi doanh nghiệp sẽ được đồng hành xây dựng nội dung thể hiện “tính xanh” của thương hiệu và sản phẩm, được giới thiệu trên nhiều nền tảng: báo in, báo điện tử, talkshow, video clip, mạng xã hội, đặc biệt là trực tiếp tại hơn 800 điểm bán của Saigon Co.op trên toàn quốc. Hệ thống POSM tại siêu thị, các chương trình livestream sản phẩm xanh cùng nhiều đợt khuyến mãi theo chủ đề sẽ góp phần đưa thông điệp “Chọn hàng Việt xanh - Sống xanh mỗi ngày” đến với đông đảo NTD.

Ông Nguyễn Ngọc Thắng khẳng định, tiêu chí quan trọng nhất mà Saigon Co.op đưa ra cho đối tác là sản phẩm phải đảm bảo tiêu chất lượng, có chứng nhận rõ ràng. Không chỉ trong tháng 6 mà xuyên suốt cả năm, Saigon Co.op sẽ cùng các đơn vị truyền thông đồng hành lan tỏa tinh thần người Việt ưu tiên dùng hàng Việt với tiêu chí hàng Việt phải xanh, phải sạch. Đây cũng là điều dễ hiểu khi chiến dịch Tiêu dùng xanh đã xây dựng được một hệ sinh thái xanh gồm: tuyên truyền - phân phối - chính sách - giáo dục cộng đồng sau 16 năm triển khai. Đặc biệt hơn, doanh số các sản phẩm xanh bán ra đã tăng 50-60% vào mỗi tháng 6 khi chiến dịch diễn ra.