Thói quen tiêu dùng định hình chuỗi giá trị hàng Việt

Làm thay đổi cách doanh nghiệp sản xuất

Theo Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao (HVNCLC), thị trường thế giới đang chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của xu hướng tiêu dùng có trách nhiệm, đặc biệt trong ngành thực phẩm và đồ uống. NTD toàn cầu ngày càng quan tâm đến yếu tố sức khỏe, môi trường và tính bền vững trong từng lựa chọn hàng ngày.

Dẫn chứng từ nghiên cứu do Công ty Innova Market Insights công bố tại hội chợ Thaifex - Anuga Asia 2025 vừa diễn ra ở Thái Lan, Hội Doanh nghiệp HVNCLC, cho biết, sự thích nghi với biến đổi khí hậu sẽ là một trong 10 xu hướng chủ đạo định hình hành vi tiêu dùng toàn cầu trong năm tới. Cụ thể, theo bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp HVNCLC, biến đổi khí hậu đang tác động ngày càng rõ nét đến cách NTD lựa chọn thực phẩm. Không chỉ quan tâm đến giá cả hay khẩu vị, NTD hiện đại tìm đến các sản phẩm bản địa, ít phát thải, thân thiện với hệ sinh thái.

Tại Việt Nam, xu hướng này càng trở nên đáng chú ý khi ngành thực phẩm và đồ uống được xếp vào nhóm thị trường hấp dẫn nhất toàn cầu, đứng thứ 10 tại châu Á (theo nghiên cứu của Euromonitor International). Theo Euromonitor International, chi tiêu cho thực phẩm, đồ uống của người Việt chiếm tới 35% thu nhập và ngày càng gia tăng khi tầng lớp trung lưu mở rộng; dự báo ngành này sẽ đạt mức tăng trưởng kép hàng năm 8,65% trong giai đoạn 2021-2026.

Tuy nhiên, để bắt kịp xu hướng tiêu dùng mới, ngành thực phẩm và đồ uống Việt Nam cần thay đổi từ gốc trong sản xuất. Từ kinh nghiệm của mình, bà Vũ Kim Hạnh cho rằng, để đáp ứng xu hướng này, những nguyên liệu gắn với sinh thái và bản sắc như gạo ST chịu hạn, rong biển, đậu bản địa hay rau rừng chính là lựa chọn hợp thời. Tuy nhiên, chỉ sở hữu nguyên liệu tốt là chưa đủ, theo bà Vũ Kim Hạnh, thương hiệu phải kể được câu chuyện từ vùng trồng đến bàn ăn, minh bạch trong truy xuất nguồn gốc thì mới có thể chạm tới khách hàng.

Từ nguyên liệu, công nghệ đến bao bì

Nhiều doanh nghiệp thực phẩm, đồ uống thừa nhận, xu hướng tiêu dùng có trách nhiệm đang buộc họ nhìn lại toàn bộ chuỗi giá trị: từ vùng nguyên liệu, công nghệ chế biến đến thiết kế bao bì và cách đưa sản phẩm ra thị trường. Một mặt là áp lực, mặt khác là cơ hội để hàng Việt thoát khỏi vai trò sản phẩm phổ thông, tiến vào phân khúc cao hơn, nơi NTD sẵn sàng chi trả cho giá trị thật.

Với vai trò vừa là nhà phân phối, đồng thời cũng là đơn vị trực tiếp tham gia cùng nhà sản xuất, Saigon Co.op đang giữ vị trí đặc biệt trong việc tái cấu trúc chuỗi giá trị hàng Việt. Theo đó, không chỉ có hơn 800 điểm bán trải đều ở hầu hết các phân khúc bán lẻ, hệ thống này còn chủ động “đặt hàng” và đồng phát triển sản phẩm với các đối tác sản xuất trong nước, đặc biệt là nhóm thực phẩm, đồ uống.

Cách làm này giúp Saigon Co.op kiểm soát chất lượng đầu vào, đồng thời tạo ra những mặt hàng phù hợp thị hiếu và xu hướng tiêu dùng mới. Nhiều sản phẩm mang tính bản địa, hàng OCOP (chương trình Mỗi xã một sản phẩm) và đặc sản vùng miền đã được định hướng trở thành dòng hàng chiến lược, không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn từng bước mở ra cơ hội xuất khẩu.

Ông Võ Hoàng Anh, Giám đốc phát triển hàng nhãn riêng Saigon Co.op, khẳng định, bắt kịp xu hướng không còn là lựa chọn, mà là yếu tố sống còn để nhà bán lẻ giữ được vị thế và kết nối với NTD. Vì thế Saigon Co.op không chỉ theo sát chuyển động thị trường, mà còn hướng hoạt động kinh doanh theo các tiêu chí bền vững, phù hợp mục tiêu Net Zero của Chính phủ. “Bên cạnh các dòng nhãn riêng ưu tiên tiêu chí xanh, minh bạch nguồn gốc, Saigon Co.op đang phát triển sản phẩm gạo giảm phát thải, dự kiến ra mắt trong năm nay”, ông Hoàng Anh cho biết.

Theo đó, mục tiêu mà Saigon Co.op hướng tới là hướng dẫn canh tác tiết kiệm nước, giảm khí methane, hạn chế phân bón hóa học; tạo ra nguồn nguyên liệu sạch, có thể truy xuất và đạt chuẩn tiêu dùng xanh. Quan trọng hơn, Saigon Co.op sẽ là đơn vị tiêu thụ chính, hình thành chuỗi khép kín từ cánh đồng đến giỏ hàng, thay vì phụ thuộc vào thị trường đầu ra như trước.

Xây dựng hệ sinh thái tiêu dùng có trách nhiệm

Thực tế, ngay từ những ngày đầu thành lập, nhà bán lẻ thuần Việt này đã xác định rõ hướng đi phát triển gắn với cộng đồng, môi trường và hàng Việt có trách nhiệm. Đó cũng chính là nền tảng để Saigon Co.op triển khai đồng bộ nhiều giải pháp xanh không phải để theo trào lưu mà là sự kiên định với lựa chọn đã có từ gốc. Theo đó, ở điểm bán, Saigon Co.op từng bước chuyển đổi không gian mua sắm theo hướng xanh, sử dụng điện mặt trời tại siêu thị, ưu tiên trưng bày cho sản phẩm thân thiện với môi trường, loại bỏ khỏi quầy kệ các sản phẩm nhựa dùng một lần như túi nilon, ống hút nhựa... Song song đó, hệ thống đã sớm phát triển các dòng bao bì tự hủy, bao bì tái chế; đồng hành xuyên suốt cùng các chiến dịch cộng đồng như “Chiến dịch Tiêu dùng Xanh”, “Giờ trái đất”…

Không dừng lại ở điểm bán, Saigon Co.op đã và đang thực hiện những chuyển động sâu hơn trong chuỗi cung ứng, nơi chất lượng hàng hóa bắt đầu từ gốc. Điều này thể hiện qua việc công bố quy hoạch vùng nguyên liệu được Saigon Co.op thực hiện từ năm 2024, trong đó chú trọng đặc biệt tới kiểm soát an toàn thực phẩm ngay từ đầu vào của nhóm hàng tươi sống và sản phẩm OCOP. Cùng đó, Saigon Co.op còn từng bước xanh hóa logistics, tối ưu vận hành và giảm tác động môi trường trong quá trình vận chuyển hàng hóa. Như khẳng định của ông Nguyễn Ngọc Thắng, Phó Tổng giám đốc Saigon Co.op: “Chúng tôi luôn tự hào là đơn vị tiên phong trong hành trình bảo vệ và phát triển sản phẩm hàng Việt. Tiên phong không chỉ ở việc phân phối, mà còn ở vai trò đồng hành cùng nhà sản xuất, từ quy trình làm ra sản phẩm sạch, an toàn, đến giữ gìn môi trường, trách nhiệm với cộng đồng, đảm bảo giá trị bền vững cho từng mặt hàng”.