TPHCM đẩy mạnh liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị

Ngày 23-12, tại phường Bà Rịa, Sở NN-MT TPHCM tổ chức hội nghị sơ kết tình hình thực hiện Nghị định số 98/2018/NĐ-CP về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp; đồng thời triển khai Nghị quyết số 496/NQ-HĐND của HĐND thành phố về áp dụng chính sách liên kết sau sắp xếp địa giới hành chính.

Thông tin tại hội nghị, ông Nguyễn Văn Đa, Phó Giám đốc Sở NN-MT cho biết, việc thực hiện Nghị định 98/2018/NĐ-CP đã tạo hành lang pháp lý quan trọng để hình thành các mô hình liên kết sản xuất – tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị. Do vậy, ngành nông nghiệp thành phố mong muốn lắng nghe những khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn cơ sở, nhất là trong phát triển hợp tác xã, kinh tế trang trại và các mô hình liên kết với doanh nghiệp. Từ đó đề xuất giải pháp phù hợp, làm cơ sở tham mưu cho Thành ủy, HĐND và UBND thành phố ban hành các chương trình, kế hoạch triển khai hiệu quả hơn trong thời gian tới.

Liên kết chuỗi giá trị – yêu cầu tất yếu trong bối cảnh mới

Từ góc độ thương mại, Thạc sĩ Cấn Sơn Tùng (Sở Công Thương TPHCM) cho rằng, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng và tác động ngày càng rõ nét của biến đổi khí hậu, việc kết nối tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị là yêu cầu tất yếu. Sau sáp nhập, quy mô dân số thành phố khoảng 14 triệu người, nhu cầu tiêu thụ lương thực, thực phẩm không ngừng tăng cao, đòi hỏi phải hình thành các mối liên kết chặt chẽ giữa vùng sản xuất, khâu lưu thông và hệ thống phân phối; vừa đáp ứng sản lượng, vừa bảo đảm an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.

Thành phố đang tập trung phát triển hệ thống phân phối hiện đại, mở rộng kênh bán lẻ qua siêu thị, trung tâm thương mại và thương mại điện tử, gắn với logistics và kho lạnh nhằm giảm chi phí, hạn chế thất thoát sau thu hoạch. Thời gian tới, thành phố tiếp tục triển khai các chương trình hỗ trợ kết nối tiêu thụ theo chuỗi giá trị, gắn phát triển thương mại điện tử với logistics hiện đại, hướng tới mục tiêu giảm khâu trung gian, gia tăng giá trị nông sản, mở rộng thị trường trong nước và từng bước tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu. Đây được xem là hướng đi quan trọng nhằm bảo đảm an ninh lương thực đô thị và phát triển kinh tế bền vững cho TPHCM trong giai đoạn mới.

Gỡ “nút thắt” để chính sách đi vào chiều sâu

Tại hội nghị, nhiều mô hình thực tiễn đã được chia sẻ. Đại diện Công ty TNHH Trang Linh (xã Xuyên Mộc) cho rằng, phát triển trang trại chăn nuôi tập trung gắn với liên kết đầu vào – đầu ra, áp dụng đệm lót sinh học và kết nối với cơ sở giết mổ đạt chuẩn là hướng đi hiệu quả nhằm giảm chi phí, bảo vệ môi trường và ổn định thị trường tiêu thụ. Đồng thời, cơ quan chức năng cần quan tâm hỗ trợ trang trại chăn nuôi gắn với các cơ sở giết mổ tập trung, bảo đảm an toàn thực phẩm; đồng thời xây dựng các điểm bán thực phẩm bình ổn tại chợ truyền thống để tăng khả năng truy xuất nguồn gốc, đưa sản phẩm sạch đến tay người tiêu dùng với giá hợp lý, hạn chế tình trạng “được mùa, mất giá”.

Trong khi đó, Hợp tác xã Bưởi da xanh Hắc Dịch (phường Tân Thành) được đánh giá là mô hình tiêu biểu khi xây dựng vùng trồng tập trung, chuẩn hóa theo VietGAP, đạt OCOP 3 sao và từng bước mở rộng thị trường thông qua hợp đồng liên kết, qua đó nâng cao giá trị trái bưởi và thu nhập cho xã viên.

Đại diện hợp tác xã cho rằng, liên kết chuỗi giá trị là hướng đi đúng và tất yếu, song để chính sách thực sự đi vào chiều sâu, vẫn còn nhiều “nút thắt” cần được tháo gỡ bằng các giải pháp đồng bộ, sát thực tiễn. Trước hết là chi phí tuân thủ tiêu chuẩn và mã số vùng trồng còn cao. Việc duy trì chứng nhận VietGAP, thực hiện nhật ký canh tác, kiểm nghiệm định kỳ và truy xuất nguồn gốc đòi hỏi chi phí lớn, trong khi nhiều nông hộ có quy mô nhỏ, thiếu nhân lực quản trị. Thực tế cho thấy, nếu chỉ tổ chức các lớp tập huấn ngắn ngày, việc áp dụng và duy trì đồng bộ các yêu cầu là rất khó khăn nếu thiếu hỗ trợ kỹ thuật thường xuyên theo phương châm “cầm tay chỉ việc”.

Bên cạnh đó, rủi ro thị trường vẫn là yếu tố khiến chuỗi liên kết thiếu ổn định. Khi giá cả biến động hoặc thị trường tiêu thụ gặp khó khăn, nguy cơ “đứt gãy” các mắt xích trong chuỗi là hiện hữu, ảnh hưởng trực tiếp đến niềm tin và cam kết liên kết. Ngoài ra, việc thiếu hạ tầng sau thu hoạch ở quy mô vùng, như kho mát, sơ chế, đóng gói và logistics, cũng là rào cản lớn đối với mục tiêu mở rộng thị trường và xuất khẩu.

Từ những vướng mắc trên, các hợp tác xã kiến nghị tiếp tục tăng cường hỗ trợ kỹ thuật theo chuỗi giá trị, phát huy vai trò của mạng lưới khuyến nông cộng đồng; đồng thời ưu tiên đầu tư hạ tầng sau thu hoạch theo cụm liên kết để nhiều hợp tác xã cùng tham gia, cùng hưởng lợi. Các hợp tác xã cũng đề xuất mở rộng hỗ trợ tín dụng, bảo hiểm rủi ro sản xuất và giá cả; đẩy mạnh kết nối với hệ thống phân phối lớn, chợ đầu mối, sàn thương mại điện tử và doanh nghiệp xuất khẩu, gắn với xúc tiến thương mại và xây dựng thương hiệu nông sản.