George Tenet, cựu Giám đốc CIA viết về những lỗi lầm của ông ta, cũng như của nhiều viên chức cao cấp khác trong chính quyền Bush trong cuộc chiến tranh ở Iraq. Hồi ký mang tên “Ở giữa trung tâm của cơn bão” (At the center of the storm) của Tenet không những giúp dư luận hiểu được những “bí mật thâm cung” của nội bộ chính quyền Bush mà còn làm cho những nhân vật chủ chốt đương nhiệm hết sức lo lắng. Trên trang mạng CBSNews, tạp chí Time đã trích dẫn một số nội dung quan trọng, sau đây là lược dịch của SGGP 12 Giờ.
- Đẩy chiếc xe từ từ lăn xuống hố
Cựu giám đốc CIA George Tenet
Tôi bay đến Iraq vào lúc ông Jerry Bremer được bổ nhiệm đứng đầu Chính quyền Lâm thời CPA (Coalition Provisional Authority) vào khoảng tháng 5-2003. Tôi cùng cưỡi trực thăng với Jerry ngay trên không phận thủ đô Baghdad. Lúc bấy giờ là giữa ban ngày, cửa máy bay mở tung và tôi ngó ra ngoài quan sát tình hình bên dưới. Ở dưới mặt đất, tình hình tương đối tốt đẹp, nếu nhớ lại là quốc gia này vừa mới bị một đội quân ngoại quốc đến xâm chiếm thủ đô và lật đổ nhà độc tài từng cai trị một thời gian khá lâu. Dân chúng thoải mái đi ra đường, ăn uống ở các hiệu ăn. Chỉ còn thiếu chiếc xe buýt hai tầng và những du khách trên đường phố là đủ diễn tả một khung cảnh thật thanh bình và tốt đẹp.
Đến tháng 2-2004, khi tôi trở lại Iraq, tình hình trở nên khác hẳn. Chúng tôi phải đến Baghdad vào ban đêm, không dám đáp máy bay xuống vào ban ngày vì thiếu an ninh. Chuyến bay C-17 chở chúng tôi phải đáp theo kiểu thời chiến - nghĩa là cắm mũi xuống thật mạnh để đáp thật nhanh. Tôi phải ngồi sát phía trước, đầu đội mũ sắt và ngực mang áo giáp chắn đạn. Chuyến đi kỳ này không có màn “cưỡi ngựa xem hoa” như lần trước được nữa.
Sau 10 tháng Mỹ nhúng tay vào, tình hình Iraq đã khác hẳn trước kia và sự khác biệt ấy lại không đúng như sự mong đợi của Chính phủ Mỹ. Tại sao tình thế lại biến chuyển bất lợi như vậy? Hồi tưởng lại những chuyện cũ, chúng tôi thấy có một số quyết định sai lầm tai hại, giống như ta đẩy một chiếc xe từ từ lăn xuống hố.
Thực ra mà nói, sai lầm đã xảy ra từ trước khi bắt đầu cuộc chiến. Trước khi đem quân sang xâm chiếm Iraq, việc lập kế hoạch tái thiết, xây dựng lại cơ sở vật chất không hề được đem ra bàn luận. Chỉ có việc xây dựng lại cơ cấu chính trị cho Iraq là được bàn luận rất hăng hái. Chẳng hạn như nước này sẽ được cai trị dưới thể chế như thế nào, người dân Iraq sẽ đóng vai trò như thế nào trong tương lai chính trị của nước họ. Những bàn tính ấy diễn ra giữa những nhân vật cao cấp, ví dụ như giữa Phó Tổng thống Cheney và bà Rice.
- Phủ Phó Tổng thống và vấn đề “hậu” Saddam Hussein
Thường thì những thảo luận liên quan đến tương lai chính trị của Iraq diễn ra theo hai xu hướng khác nhau: Bộ Ngoại giao, Trung ương tình báo CIA và Hội đồng An ninh quốc gia (NSC) đều đồng ý xây dựng một chính phủ ở Iraq bao gồm đại diện của nhiều bộ tộc, giáo phái và đoàn thể. Những đoàn thể sẽ cử đại diện làm cố vấn cho việc thành hình một quốc hội lập hiến và hội đồng bộ trưởng để giúp cai trị nước Iraq.
Nhưng Phó Tổng thống Cheney và những cố vấn dân sự ở Lầu Năm Góc lại có một đường lối khác hẳn. Thay vì chọn giải pháp chính trị cởi mở, tuy có phần rủi ro, thì phía Phó Tổng thống muốn chọn phương án chắc ăn, tức là phải để người Mỹ kiểm soát chặt chẽ chính phủ mới này. Họ muốn giới hạn quyền chọn lựa đại biểu của người Iraq nên giải pháp tốt nhất là Mỹ sẽ đích thân chọn ra một vài người Iraq thân Mỹ.
Trong thực tế, họ đã chọn ông Ahmad Chalibi và một số người Iraq sống lưu vong nổi tiếng là có lập trường chống lại Saddam Hussein, cộng thêm một vài nhà lãnh đạo của nhóm người Kurd trong khu vực tự trị. Phó Tổng thống Dick Cheney khẳng định lập trường của ông là phải lập ra một Chính phủ Iraq mà người Mỹ có thể “kiểm soát” được, sau đó sẽ hợp pháp hóa (legitimize) chính phủ này bằng những viện trợ kinh tế hùng hậu. Nhưng chính những người có trách nhiệm trong chính phủ cũng chưa hề thảo luận kỹ để cùng đồng ý với nhau về phương án lập ra chính phủ mới ở Iraq. Thế nên, đồng nghiệp của tôi ở CIA ngạc nhiên và chưng hửng khi thấy cái gọi là “chính phủ lưu vong của người Iraq” được đem về nước để cai trị Iraq.
Chịu trách nhiệm vì dùng tiếng lóng?! George Tenet làm trưởng cơ quan tình báo trong suốt bảy năm. Ông bị cho là đã phạm sai lầm từ trước khi xảy ra cuộc chiến ở Iraq, trong vụ điều tra Saddam Hussein có vũ khí bí mật hay không. Trong hồi ký, Tenet tiết lộ khá nhiều chi tiết đáng để ý trong hoạt động tình báo chống bọn khủng bố. Ông cũng thú nhận trong một phiên họp quan trọng ở Phòng Bầu dục (Oval Office), nơi làm việc của Tổng thống, ông đã dùng từ “slam dunk”, tiếng lóng trong môn bóng rổ có nghĩa là “chắc ăn”, vì có “tin tức khá đầy đủ về tình báo” để giúp tiến hành cuộc chiến tranh ở Iraq. Ông xác nhận rằng ông dùng chữ này là muốn ám chỉ hậu thuẫn của công chúng về cuộc chiến tranh đã khá mạnh để tiến hành. Tenet than rằng các phụ tá cao cấp của Phó Tổng thống Cheney và sau đó cả Phó Tổng thống đã đổ lỗi cho ông cùng cơ quan tình báo, khi chiến sự ngày càng trở nên bết bát. Nhà Trắng đã chuẩn bị đối phó với lập luận tấn công của Tenet từ lâu. Ngoại trưởng Rice quật lại ông Tenet rằng: “Khi George nói “slam dunk” thì mọi người đều tin rằng Trung tâm Tình báo đã có khá đủ tin tức tình báo mạnh mẽ để tiến hành cuộc chiến”. Bà Rice, trong vai trò Cố vấn Hội đồng An ninh quốc gia, chịu trách nhiệm gạn lọc nhiều nguồn tin tình báo khác nhau, đã trở thành mục tiêu chính để Tenet chỉ trích trong cuốn sách của ông ta. |
TỊNH THI (theo CBSNews, Time)
Bài 2: Hai quyết định sai lầm của Bremer
