Trong một cuộc thi âm nhạc, khán giả thấy các thí sinh bị loại đã khóc rưng rức. Những giọt nước mắt kiểu như vậy có thể được diễn dịch như thế nào? Mới đây, trên AP (24-10-2007), tác giả Jocelyn Noveck đã lột tả nhiều “ẩn uất” được thể hiện bởi những giọt nước mắt…
- Ẩn uất của những giọt nước mắt
“Làm ơn đi mà, làm ơn đi, vui lòng trả lại con chó giùm đi mà” – diễn viên Ellen DeGeneres đã khóc hu hu van xin người ta trả lại con chó cho mình, trong một buổi xuất hiện truyền hình vào hạ tuần tháng 10-2007. Tạm bỏ qua câu hỏi rằng liệu giọt nước mắt như vậy có thật 100% hay không, chúng ta biết rằng nước mắt là phản ứng tự nhiên của con người và tất nhiên những người nổi tiếng cũng không ngoại lệ.
Tuy nhiên, nghiên cứu về hình thức thể hiện cơ bản nhất của cảm xúc con người, thời nay cũng như quá khứ, cho thấy người ta xem sự việc trở nên nghiêm trọng khi đàn ông khóc hơn so với nữ giới. Trong chính trị, năm 1972, thượng nghị sĩ Ed Muskie từng khóc nức nở trong chiến dịch tranh cử tổng thống khi báo chí “tấn công” vợ ông. Liệu Ed Muskie có khóc thật hay làm bộ làm tịch, đến nay vẫn chưa có lời giải đáp. Trường hợp cựu Tổng thống Bill Clinton lại khác. “Bill (Clinton) có thể khóc thật nhưng Hillary (vợ ông) thì không” – theo Tom Lutz, giáo sư Đại học California, người từng nghiên cứu về “lịch sử học” của nước mắt.
Có một số chuẩn mực cho việc khóc trước thiên hạ bá tánh. Khóc vì một chuyện thật sự đau lòng, chẳng hạn sự kiện 11-9-2001 thì chẳng có gì để bàn nhưng khóc vì… một con chó lại là chuyện khác. Trong nghiên cứu gần đây tại bang Pennsylvania, nhóm khoa học đã khảo sát sự khác biệt giữa nước mắt đàn ông và phụ nữ với 284 đối tượng tham gia.
Những gì phát hiện cho thấy phản ứng tùy thuộc vào “dạng” khóc và ai khóc. Một cặp mắt đỏ hoe ngấn nước được xem là dạng khóc “tích cực” hơn kiểu khóc bù lu bù loa. Nếu không thể hiện bất kỳ cảm xúc nào, người ta có thể bị chỉ trích là vô nhân tính nhưng khóc quá nhiều hoặc khóc không đúng chỗ hay khóc vì một chuyện lãng xẹt sẽ bị chê là quá nhạy cảm, mất kiểm soát, thậm chí vô duyên – theo giáo sư Stephanie Shields, người thực hiện cuộc nghiên cứu trên.
- Nước mắt của người nổi tiếng
Về góc độ lịch sử, theo Tom Lutz – tác giả quyển Crying: The Natural and Cultural History of Tears (Khóc – Lịch sử tự nhiên và văn hóa của những giọt nước mắt), người ta cần nhìn lại thế kỷ 19, khi các chính trị gia lão làng như Abraham Lincoln thường dùng nước mắt như một phần tự nhiên của kỹ thuật hùng biện. Theo dòng thời gian, quan niệm xã hội có khuynh hướng xem việc đàn ông khóc là phản cảm. Tuy nhiên, trong 30-40 năm qua, việc đàn ông nhỏ lệ bắt đầu được chấp nhận. “Mỗi tổng thống Mỹ, kể từ thời Ronald Reagan đều dùng nước mắt ở thời khắc nào đó” – theo giáo sư Stephanie Shields.
Với giới chính khách nữ, nhiều người Mỹ hẳn vẫn còn nhớ sự kiện năm 1987, khi nữ dân biểu Patricia Schroeder bảo vệ mình trước những chỉ trích rằng bà quá yếu đuối, sau khi bà để rơi nước mắt lúc tuyên bố không tranh cử tổng thống. Cũng ở góc độ lịch sử, có thể thấy nhiều vị tướng “hét ra lửa” cũng biết khóc một cách điệu nghệ.
Tướng Norman Schwarzkopf (Tư lệnh trưởng cuộc chiến Vùng Vịnh 1991) đã khóc tại một tiệc Giáng sinh trước mặt binh sĩ khi được nhà báo Barbara Walters phỏng vấn. Với giới nghệ sĩ, dường như có ít giới hạn về “quy định khóc” và nước mắt của họ cũng dễ mang lại cảm xúc công chúng. Những giọt lệ buồn của diễn viên Johnny Carson (người “chủ xị” chương trình The Tonight Show Starring Johnny Carson trong 30 năm) đã khiến khán giả nức nở theo, trong chương trình cuối cùng tạm biệt sự nghiệp.
Tuy nhiên, trong trường hợp Ellen DeGeneres, dù được ủng hộ đáng kể từ những người hâm mộ và hội những người… yêu chó, cô vẫn bị chỉ trích túi bụi, đặc biệt là diễn viên hài Bill Maher. Cũng cần nói rõ rằng, DeGeneres đã nhận chú chó Iggy làm “con nuôi” từ một tổ chức giải cứu động vật rồi tặng Iggy cho gia đình người làm tóc của mình, bởi chú chó “không hòa thuận” với đám mèo nhà DeGeneres. Việc DeGeneres trao Iggy cho người khác được xem là hành động phỉ nhổ vào mặt tổ chức giải cứu động vật nói trên, trái với cam kết phải nuôi dạy Iggy, khiến họ nổi sùng lấy lại con chó. Thế là DeGeneres lên truyền hình, khóc lóc, van nài tổ chức giải cứu động vật trả lại con cún đáng thương!.
Lê thảo chi
