* Được áp dụng một số biện pháp cưỡng chế
(SGGPO).- Sáng nay, 9-11, Quốc hội (QH) nghe Báo cáo Tổng kết việc triển khai tiếp tục thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại theo Nghị quyết số 36/2012/QH13 ngày 23/11/2012 của QH và Tờ trình dự thảo Nghị quyết về thực hiện chế định Thừa phát lại (TPL); Báo cáo thẩm tra về các vấn đề trên.
Tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp (UBTP) Nguyễn Văn Hiện cho biết, qua thẩm tra, UBTP cơ bản tán thành đánh giá của Chính phủ; theo đó hoạt động TPL đã xác định được vị trí của mình trong đời sống xã hội, tạo lập một loại hình dịch vụ pháp lý mới để người dân lựa chọn. Sự phát triển nhanh chóng cả về số lượng và chất lượng hoạt động của các văn phòng TPL khẳng định chủ trương và nội dung thí điểm đã thành công bước đầu, nhất là trong điều kiện các loại hình dịch vụ TPL cung cấp có tính chất khá mới so với hệ thống pháp luật hiện hành.
Hoạt động trực tiếp tổ chức thi hành án dân sự chiếm tỷ trọng nhỏ
UBTP cũng đã lưu ý thêm một số vấn đề hạn chế, bất cập trong lĩnh vực này. Chẳng hạn như công tác tham mưu của Bộ Tư pháp cho Chính phủ cũng như phối hợp với các bộ, ngành liên quan trong việc triển khai Nghị quyết của Quốc hội chậm, thiếu đồng bộ; một số văn phòng TPL còn những sai sót, ảnh hưởng tới niềm tin và sự lựa chọn dịch vụ của người dân cũng như các cơ quan nhà nước. Sai sót phổ biến là việc tống đạt văn bản nhiều trường hợp không đúng quy trình, thủ tục, yêu cầu theo quy định; xác minh điều kiện thi hành không chính xác; chất lượng vi bằng chưa cao... Bên cạnh đó, vẫn có sự mất cân đối lớn trong các dịch vụ của TPL, hoạt động xác minh điều kiện thi hành án và trực tiếp tổ chức thi hành án dân sự của TPL chiếm tỷ trọng nhỏ (6%), chưa đạt được mục tiêu xã hội hóa một số hoạt động thi hành án dân sự. Một số ý kiến cho rằng, giá dịch vụ tống đạt của TPL khá cao so với mặt bằng chung, gây tốn kém cho nhà nước, ảnh hưởng tới việc thực hiện nhiệm vụ của các cơ quan trên. Điều này sẽ gây khó khăn cho chính các văn phòng TPL khi các ưu đãi trong thời kỳ thí điểm chấm dứt và việc tống đạt thực hiện theo nguyên tắc tự thỏa thuận.
Cơ quan thẩm tra tán thành đề nghị của Chính phủ trình QH ban hành Nghị quyết về chế định TPL theo hướng: chấm dứt thí điểm và cho phép chính thức hoạt động TPL trong phạm vi cả nước.
Tuy nhiên, phương án cụ thể về hình thức, nội dung của nghị quyết này hiện còn 2 loại ý kiến. Đa số ý kiến UBTP cho rằng, hình thức nghị quyết của QH có chứa quy phạm pháp luật chỉ nên áp dụng đối với thực hiện thí điểm một số chính sách mới thuộc thẩm quyền của QH nhưng chưa có luật điều chỉnh, cần được kiểm nghiệm trong thực tế. Việc thí điểm TPL đã hết thời hạn, do đó đề nghị QH ban hành nghị quyết cho chấm dứt thí điểm, công nhận kết quả thí điểm và tính pháp lý của các tổ chức TPL đã thành lập, đồng thời xác định rõ: các tổ chức TPL tiếp tục hoạt động theo quy định hiện hành của Chính phủ từ ngày 01/01/2016 cho đến khi QH ban hành Luật TPL. Đồng thời, giao Chính phủ chuẩn bị dự án Luật TPL để đưa vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội Khóa XIV.
Loại ý kiến thứ hai cơ bản tán thành với Tờ trình của Chính phủ về việc ban hành nghị quyết có chứa quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, nghị quyết chỉ nên quy định một số vấn đề cơ bản như: chức năng, nhiệm vụ, nguyên tắc tổ chức, hoạt động của TPL; tiêu chuẩn TPL; các điều cấm đối với TPL và vấn đề quản lý nhà nước đối với TPL. Trên cơ sở đó, giao Chính phủ quy định chi tiết nhằm tháo gỡ những vướng mắc về pháp lý, tạo điều kiện để TPL mở rộng và nâng cao hiệu quả công việc xác minh điều kiện thi hành án và tổ chức thi hành án dân sự.
Cân nhắc phạm vi thẩm quyền cưỡng chế
Về hoạt động thi hành án của TPL, một trong những vấn đề Chính phủ xin ý kiến, UBTP cho rằng, cưỡng chế là quyền lực đặc biệt, chỉ do cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng. Việc quy định thẩm quyền này của TPL không phù hợp với nguyên tắc tổ chức và hoạt động của TPL. Do đó, trường hợp QH ban hành nghị quyết theo phương án nghị quyết có chứa quy phạm pháp luật thì cần cân nhắc, chỉ quy định TPL áp dụng biện pháp cưỡng chế mà không có sự huy động lực lượng như: phong tỏa, khấu trừ tài khoản, thu nhập của người phải thi hành án.
Liên quan đến chính sách ưu đãi đối với tổ chức hành nghề TPL (Điều 6 dự thảo Nghị quyết), đa số ý kiến UBTP cho rằng, chính sách ưu đãi chỉ nên áp dụng trong giai đoạn thí điểm. Hơn nữa, để bảo đảm sự thống nhất trong hệ thống pháp luật, việc ưu đãi về thuế phải do luật chuyên ngành quy định, không nên quy định ở nghị quyết này.
ANH PHƯƠNG
