Ngày 29-10, Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ đã trình Quốc hội chủ trương đầu tư xây dựng dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành (tỉnh Đồng Nai). Tuy nhiên, tại báo cáo thẩm tra, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, nhiều vấn đề về dự án này còn chưa rõ, chưa khả thi.
Chính phủ: Cần thiết
Bộ trưởng Đinh La Thăng cho rằng, việc đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành là cần thiết, nhằm hình thành và phát triển một cảng quốc tế trung chuyển có quy mô tầm cỡ trong khu vực, trong khi việc mở rộng sân bay Tân Sơn Nhất để đạt công suất 40 - 50 triệu hành khách vào khoảng năm 2025 - 2030 là không khả thi. Toàn bộ dự án dự kiến chia thành 3 giai đoạn. Khái toán tổng mức đầu tư giai đoạn 1 khoảng 7,837 tỷ USD (tương đương 164.589 tỷ đồng). Trong đó, phân kỳ giai đoạn 1a có tổng mức đầu tư khoảng 5,662 tỷ USD (tương đương 118.910 tỷ đồng). Cơ cấu nguồn vốn dự kiến như sau: vốn nhà nước (vốn ngân sách, trái phiếu Chính phủ, ODA...) giai đoạn 1 là 84.624 tỷ đồng. Vốn huy động khu vực ngoài nhà nước (vốn doanh nghiệp, cổ phần, liên doanh liên kết, hợp tác công tư (PPP) là 79.965 tỷ đồng. Các phương án huy động vốn gồm vốn ODA; vốn thông qua các dự án PPP, BOT...
Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng trao đổi với các đại biểu Quốc hội về chủ trương đầu tư sân bay Long Thành.
Theo Bộ trưởng Đinh La Thăng, hiện nay đã có nhiều nhà đầu tư nước ngoài quan tâm và bày tỏ sẵn sàng hợp tác đầu tư vào các hạng mục của dự án dưới nhiều hình thức khác nhau như PPP, BOT… như tập đoàn ADPi của Pháp, tập đoàn Samsung, Công ty Cảng hàng không Incheon của Hàn Quốc, một số tập đoàn của Nhật Bản… Cùng với đó là nguồn vốn đầu tư từ khu vực tư nhân. Như vậy, về cơ bản, việc xác định nguồn vốn và giải pháp huy động vốn đã đáp ứng yêu cầu ở giai đoạn lập báo cáo đầu tư.
Theo báo cáo bổ sung của Bộ GTVT, giai đoạn 2 nâng công suất khai thác lên 50 triệu hành khách và 1,5 triệu tấn hàng hóa một năm, kinh phí đầu tư 3,818 tỷ USD. Giai đoạn 3 nâng công suất khai thác lên 100 triệu hành khách và 5 triệu tấn hàng hóa một năm, kinh phí đầu tư 7,061 tỷ USD. Tổng kinh phí đầu tư cho cả 3 giai đoạn của dự án vào khoảng 18,7 tỷ USD. Vốn ngân sách nhà nước chỉ sử dụng cho việc giải phóng mặt bằng, xây dựng đài chỉ huy, kết nối giao thông khu vực sân bay… Số tiền ngân sách phải chi cho các hạng mục đầu tư này là 24.082 tỷ đồng (giải phóng mặt bằng, đền bù tái định cư là 20.800 tỷ đồng), bằng 14,6% tổng vốn đầu tư giai đoạn 1.
Để giảm áp lực vốn đầu tư trong tình hình khó khăn hiện nay, Bộ GTVT kiến nghị cho phép Vietnam Airlines được sử dụng khoản tiền thu từ cổ phần hóa doanh nghiệp này và các công ty con để thực hiện việc giải phóng mặt bằng, đền bù và tái định cư phân kỳ 1 với số tiền dự kiến là 5.000 tỷ đồng. Như vậy, số tiền ngân sách phải chi cho hoạt động này chỉ còn khoảng 6.000 tỷ đồng.
Về hiệu quả kinh tế xã hội, Bộ trưởng Đinh La Thăng cho rằng, kết quả phân tích cho tỷ suất nội hoàn kinh tế (EIRR) là 22,1%. Tỷ suất này được đánh giá là cao hơn tỷ suất chiết khấu xã hội tiêu chuẩn trung bình của các công trình công cộng tại Việt Nam (trong khoảng từ 10% - 12%); do đó, việc thực hiện dự án là khả thi. Trên cơ sở đó, Chính phủ kiến nghị Quốc hội kỳ họp thứ 8 thông qua chủ trương đầu tư dự án sân bay Long Thành.
Cân nhắc thời điểm đầu tư
Thẩm tra báo cáo đầu tư dự án sân bay Long Thành, Ủy ban Kinh tế cho biết, hầu hết ý kiến của ủy ban tán thành chủ trương nước ta cần có một cảng hàng không quốc tế hiện đại đáp ứng nhu cầu vận tải hàng không, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và gắn với nhiệm vụ quốc phòng, an ninh. Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị làm rõ tính cấp thiết hay là tính cần thiết của việc đầu tư Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Đồng thời, nhiều ý kiến cho rằng, nếu chỉ vì mục tiêu giải quyết năng lực vận tải cho sân bay Tân Sơn Nhất và phát triển vận chuyển hàng không bình thường (không nhằm mục đích trung chuyển) thì hệ thống cảng hàng không hiện tại với 7 cảng hàng không quốc tế có thể đáp ứng nhu cầu.
Ủy ban này cũng đặt vấn đề, cần đánh giá khả năng mở rộng và nâng công suất sân bay Tân Sơn Nhất mà không nhất thiết phải di dời nhiều hộ dân như báo cáo đầu tư đã nêu (Chính phủ báo cáo nếu mở rộng sân bay Tân Sơn Nhất thì phải giải tỏa, di dời, đền bù 140.000 hộ dân; tổng tiền cần là 9,1 tỷ USD), vì quy mô quy hoạch của cảng này là 1.500ha, trong khi mới sử dụng 590ha cho mục đích dân sự. Nếu sử dụng diện tích sân golf (khoảng 160ha) và giải tỏa thêm một phần diện tích thuộc quy hoạch sân bay trước đây thì có thể mở rộng sân bay Tân Sơn Nhất lên 1.000 hoặc 1.200ha tương đương với các cảng hàng không trong khu vực, không nhất thiết mở rộng đến 1.500ha.
Về tổng mức đầu tư, Ủy ban Kinh tế cho rằng, nếu tính cả 3 giai đoạn thì tổng mức đầu tư sẽ rất lớn (khoảng 18,7 tỷ USD). Mặt khác, dự toán mức đầu tư cho giai đoạn 1 là ước tính, mức độ chính xác chưa cao. Về phương án huy động vốn, việc đầu tư xây dựng sân bay Long Thành sử dụng nguồn vốn nhà nước, vốn vay trong bối cảnh nợ công tăng nhanh và ngân sách nhà nước khó khăn thì chưa bảo đảm tính khả thi. Mặt khác, nếu khả năng vay được từ nguồn của các tổ chức tài chính quốc tế thì cũng phải có sự bảo lãnh của Chính phủ.
Lo lắng năng lực quản lý, vận hành
Về hiệu quả kinh tế - xã hội của dự án, Ủy ban Kinh tế cho rằng, Chính phủ đã dự báo lạc quan về lượng hành khách đạt được. Về năng lực quản lý, vận hành, một cảng hàng không trung chuyển quốc tế với quy mô lớn và hiện đại như Long Thành đòi hỏi năng lực quản lý, vận hành. Trong khi đó, thực tế thời gian qua cho thấy, các sân bay của nước ta với quy mô chưa đủ lớn nhưng trình độ quản lý, vận hành còn nhiều hạn chế, bất cập.
Chốt lại, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu cho rằng, trong bối cảnh quốc tế và khu vực cũng như tình hình kinh tế của đất nước, đề nghị Chính phủ làm rõ hơn nữa sự cần thiết, tính cấp thiết, xác định thời điểm phải xây dựng sân bay Long Thành; tính hợp lý, hiệu quả, khả thi về nguồn vốn đầu tư của toàn bộ dự án, phương thức huy động vốn và phân kỳ đầu tư. Đồng thời, phải xác định rõ phần vốn đầu tư của Nhà nước trong dự án trên cơ sở cân đối tổng vốn đầu tư của Nhà nước cho đầu tư phát triển nói chung, cho ngành giao thông vận tải nói riêng; khả năng tham gia của các nhà đầu tư tư nhân, nhà đầu tư nước ngoài. Cùng với đó, đánh giá toàn diện các mặt tác động của dự án đối với vấn đề nợ công; tác động của sân bay Long Thành đối với sự phát triển kinh tế - xã hội nói chung và phát triển của ngành hàng không Việt Nam; đề xuất các cơ chế, chính sách đặc thù trình Quốc hội xem xét, quyết định khi thông qua chủ trương đầu tư dự án.
PHAN THẢO
