(SGGPO).- Chiều 22-11, Quốc hội đã biểu quyết thông qua việc dừng thực hiện dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận. Cuối giờ chiều cùng ngày, Văn phòng Chính phủ (VPCP) đã tổ chức buổi họp báo chuyên đề về vấn đề này với sự tham dự của lãnh đạo nhiều bộ ngành, Đại sứ quán Nhật Bản tại Hà Nội.
Hoàn toàn vì lý do kinh tế
Theo Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng, dự án được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 41/2009/QH12 ngày 25-11-2009. Dự án gồm 2 nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2; công suất lắp đặt mỗi nhà máy khoảng 2000 MW để cung cấp điện cho hệ thống điện quốc gia, góp phần phát triển kinh tế - xã hội đất nước và tỉnh Ninh Thuận. Chính phủ đã chỉ đạo thực hiện các bước chuẩn bị đầu tư xây dựng Dự án một cách thận trọng, chắc chắn, theo đúng quy định của pháp luật.
Tính đến thời điểm hiện tại, một số việc chính của Dự án đã được triển khai, trong đó có hệ thống cấp điện phục vụ thi công Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và văn phòng làm việc của Ban quản lý Dự án hiện đang trong giai đoạn xây dựng, hoàn thiện. Đã hoàn hành công tác khảo sát, thiết kế các khu tái định cư. Từ năm 2010, Bộ GD-ĐT đã cử 381 sinh viên đi học các chuyên ngành liên quan đến điện hạt nhân tại các trường đại học của Liên bang Nga; đã thực hiện 242 lượt thực tập nước ngoài 3 tháng cho giáo viên, giảng viên các trường đại học về điện hạt nhân. Ngoài ra, EVN đã cử 31 sinh viên đi học các chuyên ngành liên quan đến điện hạt nhân ở Liên bang Nga, Pháp và 33 kỹ sư đi đào tạo cán bộ khung vận hành nhà máy tại Nhật Bản.
Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng trả lời tại buổi họp báo
Tuy nhiên, do tình hình phát triển kinh tế vĩ mô của Việt Nam hiện có nhiều thay đổi so với thời điểm quyết định chủ trương đầu tư dự án, dư địa về tiết kiệm điện còn nhiều, khả năng liên kết lưới điện khu vực để trao đổi mua bán điện với các nước láng giềng như Lào, Trung Quốc dự kiến sẽ tăng cường trong thời gian tới và đặc biệt là tiềm năng sử dụng các dạng năng lượng tái tạo như gió, mặt trời trở nên khả thi về kinh tế do giá thành sản xuất điện từ các dạng năng lượng này đã giảm đáng kể trong giai đoạn 5 năm qua. Mặt khác, nước ta đang cần nguồn vốn lớn để đầu tư phát triển các dự án cơ sở hạ tầng đồng bộ, hiện đại để tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước như Sân bay quốc tế Long Thành, đường bộ cao tốc Bắc - Nam (cần số vốn trên 200.000 tỷ đồng), đường sắt cao tốc Bắc-Nam, tuyến đường ven biển cũng như nguồn vốn để giải quyết các vấn đề do biến đổi khí hậu gây ra theo Nghị quyết Đại hội Đảng và Nghị quyết Quốc hội. Vì vậy, Đảng, nhà nước đã quyết định dừng dự án.
“Việc dừng thực hiện Dự án không phải với lý do công nghệ mà là do điều kiện kinh tế nước ta hiện nay. Công nghệ hạt nhân của Liên bang Nga và Nhật Bản dự kiến sử dụng cho các dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận đều là công nghệ tiên tiến nhất hiện nay và có mức độ an toàn rất cao nên hoàn toàn yên tâm”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nhấn mạnh. Việc dừng là quyết định được xem xét, cân nhắc kỹ lưỡng với tinh thần trách nhiệm cao nhất của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ để bảo đảm sự phát triển bền vững của đất nước. “Tôi tin rằng chủ trương này sẽ nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của nhân dân cả nước và sự chia sẻ, cảm thông sâu sắc của Liên bang Nga và Nhật Bản", Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nhấn mạnh.
Nga, Nhật rất thông cảm với điều kiện của Việt Nam
Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cũng cho biết các giải pháp, hướng xử lý khi dừng thực hiện Dự án. Dự kiến đến năm 2030, nếu hoàn thành, Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận sẽ đóng góp khoảng 3,6% về công suất và 5,7% về sản lượng điện sản xuất của hệ thống điện quốc gia. Việc dừng thực hiện Dự án không làm ảnh hưởng đến an ninh cung ứng điện do có thể bổ sung các loại hình nguồn điện khác trong hệ thống như các nguồn nhiệt điện than, nguồn điện từ năng lượng tái tạo, nguồn điện sử dụng khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG), cũng như xem xét biện pháp tăng cường mua điện từ các nước láng giềng nhất là từ Lào. Các giải pháp thay thế cho Dự án trong giai đoạn tới cũng đã được Chính phủ tinh đến. Cụ thể, giai đoạn đến năm 2030 sẽ xem xét đầu tư thay thế các nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận bằng các nhà máy nhiệt điện than có công nghệ tiên tiến, hiện đại, thân thiện với môi trường và các nhà máy tua bin khí sử dụng LNG nhập khẩu với tổng công suất khoảng 6.000 MW bảo đảm thay thế sản lượng điện sản xuất của các nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2. Giai đoạn sau 2030, tiếp tục phát triển hợp lý các nguồn nhiệt điện than và LNG nhập khẩu, xem xét đẩy mạnh phát triển nguồn năng lượng tái tạo như điện gió và điện mặt trời, đẩy mạnh việc thực hiện các biện pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả thông qua tái cơ cấu kinh tế hướng đến các ngành sản xuất xanh có công nghệ thân thiện, tiết kiệm năng lượng; tăng cường liên kết lưới điện và hợp tác mua bán điện với các nước láng giềng.
Trả lời câu hỏi các đối tác Nga, Nhật đánh giá thế nào về việc dừng dự án, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho biết, việc dừng thực hiện Dự án đã được Chính phủ Việt Nam trao đổi với các đối tác Nga, Nhật Bản cùng với thời điểm báo cáo Quốc hội xin chủ trương dừng thực hiện Dự án. Chính phủ cũng cử Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng sang thông báo với Nga, Nhật. “Mặc dù các đối tác Nga và Nhật Bản đều bày tỏ sự đáng tiếc về việc dừng thực hiện dự án song về cơ bản các đối tác Nga và Nhật Bản đều thể hiện quan hệ hữu nghị, bày tỏ sự cảm thông, chia sẻ với Việt Nam về quyết định này do điều kiện kinh tế của Việt Nam. Đồng thời Chính phủ Nga và Nhật Bản mong muốn sẽ tăng cường hợp tác, hỗ trợ cho Việt Nam một số lĩnh vực phát triển kết cấu hạ tầng để thay thế cho hợp tác đầu tư xây dựng các nhà máy điện hạt nhân tại tỉnh Ninh Thuận’, Ông Mai Tiến Dũng nhấn mạnh.
Chính phủ Việt Nam khẳng định việc dừng thực hiện dự án không làm ảnh hưởng đến quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với Nga và quan hệ đối tác sâu rộng với Nhật Bản. Chính phủ Việt Nam đánh giá rất cao và cảm ơn sâu sắc về thiện chí, sự hỗ trợ của Chính phủ Nga và Nhật Bản trong quá trình chuẩn bị đầu tư dự án, sự hợp tác có hiệu quả của các đối tác tham gia trực tiếp vào Dự án như ROSATOM (Nga), JINED (Nhật Bản). Chính phủ Việt Nam thống nhất với Chính phủ Nga và Nhật Bản về việc giao cho các cơ quan chức năng của các bên bàn bạc, thống nhất phương án sử dụng các kết quả đã đạt được trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư Dự án. Việt Nam khẳng định Nga, Nhật Bản là các đối tác hàng đầu, ưu tiên trong trường hợp Việt Nam xây dựng điện hạt nhân trong tương lai. Chính phủ Việt Nam cũng sẽ tiếp tục trao đổi với Chính phủ Nga và Nhật Bản về hợp tác thực hiện các dự án trong các lĩnh vực phát triển kết cấu hạ tầng, kinh tế, thương mại… mà các doanh nghiệp của Nga và Nhật Bản có thế mạnh. “Bạn rất thông cảm với Việt Nam, vì Việt Nam chung thủy, thật thà. Việt Nam đang khó khăn, cần phải dồn lực cho việc xây dựng hạ tầng đồng bộ mang tính kết nối đồng bộ để phát triển. Việt Nam và Nhật, Nga vẫn còn nhiều cơ hội, nhiều dự án để hợp tác”, ông Mai Tiến Dũng nhấn mạnh.
Trả lời câu hỏi, Chính phủ có giải pháp nào để sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất đã đầu tư tại Ninh Thuận thời gian qua, Thứ trưởng Bộ Công thương Hoàng Quốc Vượng cho biết, Chính phủ sẽ chỉ đạo thực hiện các biện pháp nhằm sử dụng tối đa, có hiệu quả đối với các cơ sở hạ tầng đã thực hiện đầu tư thuộc phạm vi Dự án để phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Nguồn nhân lực điện hạt nhân hiện đang được đào tạo tại Nga và Nhật Bản sẽ tiếp tục được đào tạo để hoàn thành tốt nghiệp. Đây là nguồn nhân lực được đào tạo bài bản có thể sử dụng trong lĩnh vực ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình cũng như trong các nhà máy nhiệt điện và các ban quản lý dự án nhà máy nhiệt điện của EVN. Đối với chi phí đã thực hiện của các bộ, ngành và địa phương liên quan đến Dự án, Chính phủ sẽ chỉ đạo tổng hợp để giải quyết theo thẩm quyền. Đồng thời, Chính phủ cũng sẽ bàn với Chính phủ Nga và Nhật Bản để sử dụng các kết quả đã đạt được trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư các dự án.
PHAN THẢO
