Là tác phẩm văn học thiếu nhi được trông chờ trong năm 2007, tập cuối cùng bộ truyện 7 tập Harry Potter đã tạo ra rất nhiều sự kiện xung quanh việc xuất bản. Tại Việt Nam, bản dịch tập 7 do NXB Trẻ độc quyền cũng không thiếu những chuyện buồn vui.

Rầm rộ từ bản tiếng Anh đến tiếng Việt

Dòng người chờ đợi phát hành bản gốc Harry Potter 7 tiếng Anh tại Việt Nam, con số này sẽ cao hơn ít nhất 10 lần vào ngày ra bản tiếng Việt

Đến nay chưa có một tác phẩm văn học nước ngoài nào khi vào Việt Nam được chuẩn bị, chào đón và lăng xê hoành tráng như tập 7 Harry Potter. Còn nhớ, Harry Potter 7 bản gốc được quảng cáo rầm rộ từ khi Fahasa mua bản quyền. Được bảo mật theo nguyên tắc không biết, không lộ, không thông tin được Fahasa tuân thủ nghiêm ngặt tạo nên ấn tượng ly kỳ cho bạn đọc. Chuyến chở sách về Việt Nam chi phí nửa tỷ đồng cũng được báo chí theo sát cho đến khi sách vào kho. 

Đó là bản gốc tiếng Anh, với bản tiếng Việt thông tin còn “nóng” hơn bao giờ hết. Ngay khi có thông báo ngày phát hành chính thức bản gốc tại VN, NXB Trẻ đã gấp rút thương lượng để được bản quyền chuyển ngữ ngay ngày phát hành sách gốc. Rồi nhà văn Lý Lan tiếp tục dịch, nhà thơ Phan Thị Vàng Anh biên tập,... độc giả bàn tán xôn xao nhưng mọi thông tin đều được giữ kín. 

Chính vì thế, khi ngày phát hành chính thức tập 7 Harry Potter tiếng Việt được công bố, bạn đọc và cả báo giới vẫn không biết gì khác về tập truyện này. Lợi dụng sự bí mật đó, NXB Trẻ đã tổ chức các cuộc thi “lần đầu tiên mới thấy”. Đầu tiên là thi đoán số trang sách, dựa trên bản tiếng Anh trước đó mà độc giả đoán số trang. Lạ lùng hơn là thi đoán tựa! Bản thân bản gốc tập 7 với cái tựa Harry Potter and the Deathly Hallows rất khó chuyển ngữ tiếng Việt với từ tương đương.

Điều này cũng được chính nhà văn J.K.Rowling thừa nhận, nên bà đã dành thêm vài tựa khác ngoài thị trường Anh là Harry Potter and the Relics of Death (cho một số nước, trong đó có VN) hay Harry Potter and the Secret Treasure of Death (Nhật)... Nhưng ngay cái tựa này khi chuyển qua tiếng Việt cũng nhiều vấn đề. Chính vì thế, mới có cuộc thi đoán tựa. Cuộc thi vừa khép lại với 26 tựa được bạn đọc chọn lựa thì cuộc thi viết cảm nhận về sách lại được mở ra.

Hai cuộc đối đầu

Nếu tập 7 được xem là phần cuối của cuộc đối đầu 7 năm liên tục giữa thiện và ác trong bộ truyện thì tập 7 Harry Potter tiếng Việt lại được coi là phần mở đầu cho cuộc đối đầu mới giữa sách thật và sách lậu.

Trong cuộc họp sơ kết công tác xuất bản-in-phát hành 9 tháng đầu năm 2007, bà Quách Thu Nguyệt, Giám đốc NXB Trẻ đã tấm tức ca thán về việc sách lậu hoành hành dữ dội đến mức “đôi khi chúng tôi nản đến muốn bỏ nghề”. Bà Nguyệt từng được mệnh danh là “người hay than” vì lần nào hội thảo hay họp báo bà đều than việc sách lậu. Đáng nói là những lời than này lại đúng sự thật. 

Chính vì thế, cuốn sách thiếu nhi ăn khách nhất trong lịch sử xuất bản VN sắp ra mắt đang đứng trước khả năng sẽ bị in lậu dữ dội. Đã có trường hợp tự in sách theo bản dịch trên để bán và cho thuê. Với các đầu nậu, việc in lậu tập sách này được xem là hiển nhiên, thậm chí có thông tin giới đầu nậu đã in sẵn sách lậu, chỉ cần có ảnh bìa là tung ra thị trường. Đó cũng là nguyên nhân để NXB Trẻ phải tổ chức giữ kín hình bìa nhằm tránh bị sao chép lậu, phải đến ngày sách ra mắt hình bìa mới xuất hiện. Ngoài ra, theo đại diện NXB Trẻ, hình bìa lần này cũng được in đặc biệt nhằm tránh giả mạo.

Không chỉ giữ bí mật và nâng cao kỹ thuật in hình bìa, NXB Trẻ còn giữ kín tên tiếng Việt, kết quả cuộc thi này chờ ngày phát hành mới công bố. Thậm chí, cả việc phát hành cũng lần đầu tiên áp dụng phương thức bán hàng qua mạng. Lần đầu tiên NXB Trẻ phối hợp cùng vinabook.com cung cấp sách tại nhà cho bạn đọc đặt mua qua mạng trong ngày phát hành. 

Tuy nhiên, những biện pháp chỉ là đối phó, điều quan trọng nhất là các sự phối hợp giữa các ngành chức năng nhằm ngăn ngừa sách lậu. Hãy đợi đến ngày 27-10 để xem cuộc đối đầu giữa Harry Potter và Chúa tể hắc ám kết thúc ra sao và cuộc đối đầu sách thật, lậu bắt đầu như thế nào?

 TÂN TƯỜNG