Trong tất cả những kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Thanh tra Chính phủ về dự án Tổng Công ty MobiFone mua 95% cổ phần của Công ty cổ phần Nghe nhìn toàn cầu (AVG) đều khẳng định, những sai phạm của Ban Cán sự đảng Bộ Thông tin - Truyền thông (TT-TT) nhiệm kỳ 2011 - 2016, các lãnh đạo và nguyên lãnh đạo Bộ TT-TT là rất nghiêm trọng, đã làm thất thoát lớn tài sản của Nhà nước, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động và quá trình cổ phần hóa (CPH) của MobiFone, đến uy tín của tổ chức đảng và Bộ TT-TT, gây bức xúc trong xã hội. Ngoài những hình thức kỷ luật được đưa ra, câu hỏi nhiều người quan tâm là “dự án này” đã ảnh hưởng đến quá trình CPH và hoạt động sản xuất kinh doanh của MobiFone như thế nào?
MobiFone là nhà mạng đầu tiên của Việt Nam và trong một thời gian dài được xem là nhà mạng dẫn đầu Việt Nam về mọi mặt. Đó là điều ai cũng thừa nhận. Có rất nhiều thuận lợi, thế nhưng câu chuyện CPH mạng MobiFone thực sự là trường kỳ và gặp nhiều trắc trở. MobiFone “khởi động” kế hoạch CPH từ năm 2005 khi hoàn tất bản hợp đồng đối tác liên doanh giữa VNPT và Comvik (Thụy Điển). Lúc đó, Chính phủ đã yêu cầu và Bộ TT-TT phải CPH MobiFone.
Năm 2008, Tập đoàn Tài chính ngân hàng Credit Suisse (Thụy Sĩ) được chọn làm tổ chức tư vấn CPH cho MobiFone và đưa ra mức định giá khoảng 2 tỷ USD với mạng di động này vào đầu năm 2009. Tiến trình CPH tưởng sắp được hoàn tất. Thế nhưng tất cả vẫn giậm chân tại chỗ với hàng loạt lý do khác nhau. Mãi đến khi tách khỏi Tập đoàn VNPT vào tháng 8-2014, MobiFone đã khởi động lại quá trình CPH. Tháng 9-2015, MobiFone chọn nhà tư vấn CPH là Công ty Chứng khoán Bản Việt. Bản Việt sẽ chịu trách nhiệm tư vấn định giá và phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng cho nhà mạng này. Tháng 6-2014, Công ty cổ phần Chứng khoán TPHCM (HSC) ước tính giá trị MobiFone khoảng 3,4 tỷ USD và thậm chí có thể tăng lên hơn 4 tỷ USD nếu doanh thu và lợi nhuận tiếp tục tăng sau khi thực hiện phát hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu vào năm 2016 - 2017.
Thế nhưng, câu chuyện mua AVG đã “đánh chìm” kế hoạch CPH MobiFone. Tháng 1-2016, MobiFone phát thông cáo về việc mua 95% cổ phần AVG nhưng không nói đến giá trị thương vụ. Khi báo chí - truyền thông đề cập vấn đề này, lãnh đạo MobiFone lúc đó cho biết đây là “tài liệu mật” nên không công khai. Thương vụ này bị phát lệnh thanh tra toàn diện từ đầu tháng 8-2016 và đến tháng 9-2016, Thanh tra Chính phủ công bố quyết định thanh tra. Khi đó, phía Thanh tra Chính phủ cho biết thời hạn thanh tra trong vòng 50 ngày. Đến giữa tháng 11-2016, dưới nhiều sức ép, MobiFone đã công bố thông tin hoạt động liên quan đến thương vụ mua 95% cổ phần của AVG, vốn trước đó được xem là “tài liệu mật”. Đáng chú ý nhất là việc MobiFone đã chi khoảng 8.889 tỷ đồng để sở hữu AVG. Quá trình thanh tra dự án này không phải 50 ngày như kế hoạch ban đầu, mà phải đến ngày 14-3-2018 (tức là hơn 16 tháng), Thanh tra Chính phủ mới chính thức công bố kết luận thanh tra vụ việc này.
Theo Thanh tra Chính phủ, những vi phạm, làm trái quy định, thiếu trách nhiệm trong dự án này đã dẫn đến nguy cơ hiện hữu thiệt hại nghiêm trọng vốn của Nhà nước tại MobiFone khoảng 7.006 tỷ đồng, trong đó thiệt hại do mua nợ phải trả của AVG 1.134 tỷ đồng; việc thực hiện đầu tư dự án đã trực tiếp ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh viễn thông, làm sụt giảm lớn hiệu quả kinh doanh ngay từ năm 2016 và nhiều năm tiếp theo, trong đó lợi nhuận hoạt động tài chính năm 2016 đã giảm so với năm 2015 là 321,7 tỷ đồng; số lỗ lũy kế đến 31-12-2017 là 1.982,7 tỷ đồng; đồng thời ảnh hưởng tiêu cực đến việc CPH MobiFone.
Thực hiện kết luận của Thanh tra Chính phủ và Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Bộ TT-TT đã chỉ đạo thu hồi số tiền MobiFone đã thanh toán khi mua 95% cổ phần AVG. Đến nay, cơ bản MobiFone đã thu hồi toàn bộ số tiền đầu tư vào dự án, đã yêu cầu AVG trả thêm các chi phí phát sinh, lãi suất, chi phí cơ hội… Tuy nhiên, với những diễn biến mới nhất liên quan đến “vụ án” MobiFone mua AVG nói trên, có thể khẳng định rằng, rất khó để thực hiện được CPH MobiFone trong 1 - 2 năm tới. Và câu chuyện kinh doanh, sản xuất của MobiFone, có lẽ phải chờ “cơn bão AVG” tan thì mới có thể phục hồi và ổn định trở lại.
