Ngày 12-7, tại thủ đô Phnom Penh (Campuchia) đã diễn ra Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao các nước tham gia Cấp cao Đông Á (EAS) lần thứ 2 và Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) lần thứ 19 gồm 10 nước ASEAN và các đối tác quan trọng của hiệp hội. Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã tham dự các hội nghị này.
Các đại biểu tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao EAS.
EAS: Thúc đẩy 5 lĩnh vực ưu tiên
Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao EAS lần thứ 2, các bộ trưởng đã tập trung bàn các vấn đề có tầm quan trọng chiến lược đối với khu vực, kiểm điểm và định hướng hoạt động của EAS thời gian tới. Các bộ trưởng đánh giá EAS hiện đã trở thành một thành tố quan trọng trong cấu trúc khu vực đang định hình; khẳng định EAS tiếp tục là diễn đàn để các nhà lãnh đạo trao đổi về các vấn đề có tầm quan trọng chiến lược liên quan đến hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực, trong đó có các vấn đề chính trị, an ninh, an toàn hàng hải.
Các bộ trưởng khẳng định cần tiếp tục thúc đẩy hợp tác về 5 lĩnh vực ưu tiên hiện nay của EAS, gồm tài chính, năng lượng, giáo dục, cúm gia cầm và quản lý thiên tai. Đồng thời, các bộ trưởng nhất trí tăng cường hợp tác về liên kết và kết nối khu vực, hợp tác biển, trong đó có tìm kiếm cứu nạn trên biển, môi trường biển, kết nối biển, ứng phó hiệu quả với các thách thức đang nổi lên và các vấn đề an ninh phi truyền thống...
Về định hướng của EAS sắp tới, các bộ trưởng nhấn mạnh EAS cần tiếp tục dựa trên các mục tiêu, nguyên tắc, thể thức như đã nêu trong Tuyên bố Kuala Lumpur 2005 và Tuyên bố Hà Nội 2010; đồng thời đề cao thực hiện Tuyên bố Bali về các nguyên tắc quan hệ cùng có lợi được thông qua tại EAS-6 tháng 11-2011, trong đó có các nguyên tắc về tôn trọng luật pháp quốc tế, quan hệ hữu nghị, tôn trọng chủ quyền, không can thiệp nội bộ, không sử dụng vũ lực và giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình…
Theo đó, EAS cần đóng góp tích cực vào việc phát huy vai trò của các công cụ hợp tác chính trị - an ninh khác hiện có trong ASEAN như Hiệp ước TAC, SEANWFZ, Tuyên bố DOC…, qua đó đóng góp vào hòa bình, an ninh, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực Đông Á.
ARF: Vì hòa bình, ổn định và phát triển
Tại Diễn đàn ARF lần thứ 19, các bộ trưởng nhấn mạnh cần tăng cường các nỗ lực của khu vực cho các mục tiêu chung vì hòa bình, an ninh, ổn định, hợp tác và phát triển. Trong bối cảnh khu vực vẫn phải đối mặt với nhiều diễn biến phức tạp và các thách thức cả về an ninh truyền thống và an ninh phi truyền thống, ASEAN và ARF cần thể hiện vai trò chủ động của mình, đặc biệt là thúc đẩy việc tôn trọng các nguyên tắc và chuẩn mực của luật pháp quốc tế, tăng cường đối thoại, xây dựng lòng tin, giải quyết hòa bình các tranh chấp, không sử dụng vũ lực; đồng thời phát huy vai trò của các công cụ hợp tác chính trị - an ninh ở khu vực như Hiệp ước TAC, SEANWFZ, Tuyên bố DOC, ARF, ADMM+...
Các bộ trưởng đề cao vai trò cũng như những đóng góp của ARF với tư cách là diễn đàn hàng đầu để trao đổi và hợp tác các vấn đề chính trị - an ninh khu vực. Hội nghị cũng đã trao đổi về các vấn đề khu vực cùng quan tâm, trong đó có tình hình Myanmar, bán đảo Triều Tiên... Hội nghị hoan nghênh những tiến triển gần đây tại Myanmar và những nỗ lực của Chính phủ Myanmar trong việc phát triển đất nước và hòa hợp dân tộc; hoan nghênh các nước cải thiện quan hệ ngoại giao và kinh tế với Myanmar; đồng thời đề nghị sớm dỡ bỏ tất cả các cấm vận đối với nước này. Các nước nhất trí sẽ tiếp tục hỗ trợ Myanmar tăng cường hội nhập khu vực cũng như quan hệ với cộng đồng quốc tế.
Vấn đề biển Đông là chủ đề được quan tâm ở cả hai hội nghị này. Nhiều nước bày tỏ quan ngại những diễn biến phức tạp gần đây ở biển Đông ảnh hưởng đến hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải ở khu vực. Vì vậy, tất cả các nước cần phải giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tôn trọng luật pháp quốc tế và Công ước Luật Biển năm 1982 của LHQ; thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC); sớm xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC) để bảo đảm hiệu quả hòa bình, ổn định và an ninh ở biển Đông.
Về biển Đông, tại Hội nghị EAS và ARF, Bộ trưởng Phạm Bình Minh đã phát biểu bày tỏ quan ngại về những diễn biến phức tạp gần đây ở biển Đông vi phạm tới quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của các quốc gia ven biển; nhấn mạnh các nước phải tôn trọng các nguyên tắc của luật pháp quốc tế và Công ước Luật Biển năm 1982 của LHQ, trong đó có các quy định về tôn trọng vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của các quốc gia ven biển; không sử dụng vũ lực và giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình; thực hiện đầy đủ Tuyên bố DOC; sớm xây dựng COC.
Cùng ngày, Bộ trưởng Phạm Bình Minh đã cùng bộ trưởng ngoại giao các nước ASEAN ký Văn kiện mở rộng Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC) cho EU và Vương quốc Anh tham gia; cùng bộ trưởng ngoại giao các nước ASEAN và các bên đối tác chào xã giao Thủ tướng Chính phủ Hoàng gia Campuchia Hun Sen.
Khánh Minh tổng hợp
