Dệt may Việt Nam đang kỳ vọng rất nhiều vào Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (Trans Pacific Partnership - TPP), gồm 9 nền kinh tế của 3 châu lục là Brunei, Chile, Malaysia, New Zealand, Australia, Peru, Singapore, Mỹ và Việt Nam (VN) tham gia. Nếu đàm phán mang lại thành công, xuất khẩu (XK) dệt may của VN vào các thành viên TPP, đặc biệt là thị trường Mỹ sẽ được hưởng thuế suất ưu đãi. Thế nhưng, qua 8 phiên đàm phán, dệt may VN vẫn gặp trở ngại.
Theo Hiệp hội Dệt May Việt Nam (Vitas), TPP sẽ mở ra nhiều cơ hội cho kinh tế VN, trong đó, ngành dệt may kỳ vọng sẽ có bước đột phá mạnh mẽ hơn tại thị trường Mỹ nếu như VN đạt được những thuận lợi trong đàm phán. Hiện nay, Mỹ vẫn là thị trường XK chính và lớn nhất của dệt may VN, chiếm khoảng 55% tổng thị phần XK. Năm 2010, XK dệt may VN đạt 6,1 tỷ USD, năm 2011 dự kiến sẽ đạt khoảng 7 tỷ USD trong tổng kim ngạch 13,1 tỷ USD. Nếu thành công, 95 dòng sản phẩm dệt may VN XK vào Mỹ sẽ được hưởng thuế suất 0%.
Trong 8 nước cùng tham gia TPP, dệt may VN nộp thuế vào thị trường Mỹ nhiều nhất, chiếm khoảng 80% trong khối. Và như vậy, dệt may VN mới có nhiều hy vọng hơn trong việc gia tăng miếng bánh thị phần tại thị trường này. Hiện tại, dù là nước XK dệt may lớn, đứng thứ 2 tại thị trường Mỹ nhưng sản lượng cũng như kim ngạch XK dệt may VN vào Mỹ vẫn còn ở mức khiêm tốn. Dệt may VN mới chiếm khoảng 5%-6% so với tổng nhu cầu nhập khẩu dệt may khoảng 95 tỷ USD mỗi năm của Mỹ.
Công bằng và khách quan thì dệt may VN đang có những thuận lợi mà nhiều nước XK dệt may khác không có được. Theo đánh giá của các chuyên gia, ngoài yếu tố nguồn nhân lực, tay nghề được các nhà nhập khẩu nhìn nhận và đánh giá cao. Yếu tố quan trọng để các nhà nhập khẩu quyết định lựa chọn VN làm điểm đến cho sự dịch chuyển sản xuất từ Trung Quốc đó là khoảng cách, cự ly gần. Hơn nữa, VN ở gần trung tâm sản xuất nguồn nguyên liệu, việc vận chuyển sẽ thuận lợi hơn rất nhiều nếu như phải đưa sản xuất đến một nước nào đó ở châu Phi.
Tuy nhiên, trong TPP, Mỹ đưa ra quy tắc xuất xứ “phải dùng sợi sản xuất tại Mỹ”. Đây là yêu cầu quá khó đối với dệt may VN. Nếu như các cuộc đàm phán không đưa ra được những thay đổi theo chiều hướng tốt hơn thì dệt may VN chẳng được lợi ích gì. Vì thực tế hiện nay, tuy ngành công nghiệp phụ trợ trong nước phát triển còn yếu, nhưng trong chuỗi sản xuất khép kín từ bông, xơ, sợi, dệt, nhuộm, hoàn tất vải, may, VN đang đầu tư mạnh cho bông, xơ, sợi.
Theo định hướng phát triển ngành, trong vài năm tới VN có thể đáp ứng được nguồn nguyên liệu này trong nước, với 6 triệu cọc sợi. Hiện nay, Nhà máy sản xuất xơ sợi tổng hợp polyester Đình Vũ, Hải Phòng đã đưa vào hoạt động. Cùng với đó là nhà máy sản xuất xơ của Đài Loan đầu tư tại VN. Dự kiến đến năm 2012, sẽ đáp ứng 70% lượng xơ cho nhu cầu sản xuất trong nước. Và đến năm 2014, thêm nhà máy sản xuất xơ Viscose đang đầu tư tại Quảng Trị đi vào hoạt động thì VN sẽ chủ động được 90% nguồn nguyên liệu sản xuất trong nước.
VN đang đầu tư rất nhiều cho ngành công nghiệp phụ trợ để hướng phát triển ngành dệt may một cách bền vững. Vì vậy, quy tắc xuất xứ mà Mỹ đưa ra trong đàm phán TPP hiện nay là một việc khó có thể chấp nhận đối với dệt may VN.
MỸ HẠNH
