Đối với nhiều địa phương trong cả nước, đặc biệt là những tỉnh xa xôi, khó khăn, mùa giáp hạt đang ở thời kỳ căng thẳng nhất. Trung tuần và cuối tháng 4 vừa rồi, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều quyết định xuất gạo từ quỹ dự trữ quốc gia để cứu đói giáp hạt cho bà con các tỉnh Yên Bái, Lào Cai, Cao Bằng…
Lời khuyên “tích cốc phòng cơ” xem ra chưa bao giờ cũ, ngay cả ở tầm quốc gia chứ không riêng một địa phương nào. Gần đây, khi bàn về tình hình kinh tế - xã hội những tháng đầu năm 2012, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng và nhiều nhà lập pháp khác đều đã bày tỏ quan ngại về “túi tiền ngân sách” năm nay.
Theo báo cáo của Chính phủ, thực hiện thu ngân sách quý 1 đạt 172.770 tỷ đồng, bằng 23,3% dự toán. Điều đáng lưu ý là chỉ có 18/63 địa phương thu đạt trên 24% dự toán, cao hơn mức bình quân chung, 28/63 địa phương thu đạt cao hơn cùng kỳ năm trước, còn lại thu thấp hơn cùng kỳ.
Dễ thấy rằng, việc đạt được mục tiêu tăng thu 5%-8% so với dự toán được Quốc hội quyết định trong năm nay là một thách thức lớn. Với những số liệu cập nhật hơn (tính đến hết kỳ thống kê tháng 4-2012), nguồn tin từ Tổng cục Hải quan mới đây cho biết, nguồn thu thuế hàng hóa xuất nhập khẩu (vốn luôn chiếm tỷ trọng cao trong ngân sách) có sự sụt giảm nghiêm trọng. Trong 4 tháng đầu năm, mức thu thực tế chỉ đạt được 63.500 tỷ đồng so với kế hoạch thu cả năm là 223.900 tỷ đồng.
Đáng lưu ý, tại hai trọng điểm xuất nhập khẩu hàng hóa lớn nhất của cả nước là Hải Phòng và TPHCM, số thuế thu được đều giảm mạnh. Từ đầu năm đến nay, Hải quan Hải Phòng mới thu được 6.228 tỷ đồng, giảm đến 2.455 tỷ đồng (tương đương giảm 28,27%) so với cùng kỳ năm 2011 và chỉ đạt 12,65% chỉ tiêu năm 2012.
Tại Hải quan TPHCM - đơn vị có số thu lớn nhất toàn ngành hải quan - tính đến ngày 31-3, số thu mới đạt 8.968 tỷ đồng, giảm tới 9.471 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm 2011, đạt 12% chỉ tiêu được giao. Trong khi đó, theo lãnh đạo Hải quan TPHCM, kết thúc quý 1 hàng năm, số thu ngân sách của đơn vị thường đạt trên 25% chỉ tiêu.
Một diễn biến mới nhất cho thấy, bên cạnh sự sụt giảm của nhiều mặt hàng khác, ước tính trong tháng 4-2012 chỉ có khoảng 1.000 xe máy nguyên chiếc được nhập khẩu về nước, đạt giá trị kim ngạch 2 triệu USD, “rơi” đến 80% về lượng và 75% về giá trị so với tháng trước đó.
Theo các nhà phân tích kinh tế, hiện tượng này chỉ xảy ra khi thị trường có biến động lớn do điều chỉnh chính sách hoặc tác động khách quan bất ngờ. Tuy nhiên, trên thực tế không có nguyên nhân nào thuộc loại này xảy ra trong ít nhất hai tháng trở lại đây; cho thấy vấn đề là sức mua của thị trường rất yếu.
Không chỉ giảm thu từ hàng hóa xuất nhập khẩu mà nguồn thu từ nội địa cũng thấp và trong năm nay sẽ khó đạt cao như mong muốn, nếu không có những nỗ lực quyết liệt từ Chính phủ, từ cộng đồng doanh nghiệp và toàn xã hội. Không như mùa giáp hạt chỉ khó khăn gay gắt trong một thời gian ngắn cho đến khi bước vào thu hoạch vụ mới, sự sụt giảm nguồn thu có thể kéo dài hàng năm hoặc nhiều năm, gây ra những hệ lụy khó lường…
ANH THƯ
