Kinh nghiệm rút ra từ việc này là các bộ ngành có thể chưa cập nhật tình hình địa phương thì địa phương phải chủ động phản ánh và đề xuất các giải pháp cụ thể. Vấn đề cai nghiện ma túy ở TPHCM là một vấn đề cụ thể như vậy nên Quốc hội đã có sự chia sẻ, thể hiện trách nhiệm của mình rất kịp thời.
Đó là ý của ĐBQH Nguyễn Thị Quyết Tâm, Chủ tịch HĐND TPHCM khi đề cập chuyện Quốc hội vừa thông qua nghị quyết đồng ý đề xuất của Chính phủ trên cơ sở kiến nghị của TPHCM về cơ chế tập trung cai nghiện. Với chính quyền, cơ chế đã được tháo gỡ; với người dân, sự căng thẳng đã được giải tỏa, câu chuyện tiếp theo là triển khai thực hiện ra sao thì đáng mừng là thành phố cũng đã chuẩn bị khá kỹ, có thể bắt tay vào làm ngay. Và, ngay trong ngày hôm qua, Văn phòng Thành ủy đã ban hành thông báo kết luận của Thường trực Thành ủy về triển khai thực hiện việc đưa người nghiện ma túy không có nơi cư trú ổn định vào các trung tâm tiếp nhận, trong thời gian lập hồ sơ để tòa án xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Với đặc thù của một thành phố lớn, năng động, đi đầu, nên trong quá trình phát triển, TPHCM cũng gặp một số vướng mắc cần được tháo gỡ bằng cơ chế đặc thù.
Trong vấn đề xử lý cai nghiện, thành phố đã có kinh nghiệm khi thực hiện rất thành công Nghị quyết 16 về việc thí điểm tổ chức dạy nghề và giải quyết việc làm cho người sau cai nghiện. Gần đây, khi vấn đề quản lý người nghiện trở nên phức tạp, có thể ảnh hưởng lớn đến tình hình trật tự xã hội, người dân hoang mang thì một lần nữa thành phố thể hiện sự quyết tâm rất cao để giải quyết tình trạng này. Ngay trong quá trình kiến nghị Chính phủ, Quốc hội, thành phố đã xây dựng đề án quản lý người nghiện ma túy trong thời gian chờ hoàn thiện thủ tục đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn do một phó chủ tịch UBND TP làm trưởng ban. Các cấp chính quyền, đoàn thể đã chủ động triển khai những phần việc của mình. Một quy trình xử lý đã được thiết lập với mục tiêu giúp người nghiện sớm được cắt cơn nhưng vẫn đảm bảo quy định pháp luật. Đó là khi phát hiện có người nghiện lang thang thì chủ tịch UBND xã phường thị trấn lập biên bản và ra quyết định đưa ngay vào trung tâm tiếp nhận xã hội. Tại đây, người nghiện sẽ được chăm sóc cho đến khi hoàn tất hồ sơ, tòa án ra quyết định áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính.
Nghe đơn giản vậy, nhưng đó là một quy trình đã được vận dụng rất nhiều từ kinh nghiệm cũng như thực tiễn quản lý địa bàn. Hai trung tâm tiếp nhận xã hội được hình thành từ việc chuyển đổi công năng của Trung tâm Cai nghiện Bình Triệu (Thủ Đức) và Trung tâm Giáo dục dạy nghề giải quyết việc làm Nhị Xuân (Hóc Môn). Tại đây, các phòng ban chức năng đã được bố trí để phục vụ công tác tiếp xúc, làm việc với người nghiện của tòa án quận huyện, đồng thời có thể mở phiên tòa lưu động tại chỗ để ra quyết định cai nghiện bắt buộc. Một quy trình mà nếu trước đây thực hiện theo Luật Xử lý vi phạm hành chính phải mất ít nhất 6 tháng thì giờ đây chỉ còn khoảng 15 ngày. Ngoài ra, khi hình thành hai trung tâm xã hội cũng đã giải quyết được khái niệm “tổ chức xã hội” mà luật quy định nhưng chưa có văn bản nào giải thích, hướng dẫn.
UBND TP cho biết việc triển khai áp dụng biện pháp đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc theo Luật Xử lý vi phạm hành chính do TAND cấp huyện xem xét quyết định có hiệu lực từ ngày 1-1-2014, nhưng đến nay thành phố chưa thực hiện được trường hợp nào vì thiếu văn bản hướng dẫn. Gần một năm thành phố loay quay vì vướng thủ tục, trong khi đó, người nghiện không được tập trung quản lý ngày càng nhiều. Ngoài con số hơn 19.000 người nghiện có hồ sơ quản lý thì ước tính trên địa bàn có khoảng 9.000 - 15.000 người nghiện không có nơi ở ổn định. Với thực trạng đó, đã có lúc không ít người dân mang trong mình tâm lý lo sợ, bất an khi chứng kiến tội phạm có liên quan đến ma túy ngày càng nhiều. Giờ đây, kiến nghị vừa thực tế vừa mang tính nhân văn của thành phố được Quốc hội đồng ý, vướng mắc cơ bản được tháo gỡ, cả hệ thống chính trị vào cuộc với quyết tâm cao. Theo đó, số người nghiện không có chỗ ở ổn định sẽ được đưa đi cai nghiện từ nay đến tết cũng là một giải pháp tốt để giúp họ sớm quay về cuộc sống bình thường. Có thể, khó khăn vẫn còn nhiều, nhưng hướng đi đúng thể hiện tinh thần năng động sáng tạo của thành phố vừa giải quyết vấn đề quản lý địa bàn, ổn định trật tự xã hội, vừa có vai trò quan trọng trong việc đề xuất, kiến nghị, góp phần hoàn thiện chính sách vĩ mô xuất phát từ thực tiễn năng động của mình.
HOÀNG MAI
