Vấn đề kiểm soát giá chuyển nhượng của các doanh nghiệp (DN), tập đoàn đa quốc gia và các DN có mối quan hệ liên kết luôn “nóng”, đậm tính thời sự tại các diễn đàn về thuế trên thế giới. Ở Việt Nam vấn đề chuyển giá chỉ thực sự “nóng” khi ngành thuế tổ chức quyết liệt Thông tư 66/2010/TT-BTC. Tuy nhiên thực trạng quản lý thuế đối với hoạt động chuyển giá giữa các DN tại Việt Nam với các bên liên kết còn nhiều vấn đề cần giải quyết.
Ảnh: Quốc Hùng - Thời báo kinh tế Sài Gòn Online
Sẽ thanh tra, kiểm tra 7.742 doanh nghiệp
Hiện nay, số lượng các công ty đa quốc gia không ngừng gia tăng. Tính đến thời điểm hiện tại, giao dịch thương mại giữa các công ty thành viên (thuộc các công ty đa quốc gia) chiếm trên 60% giá trị thương mại giao dịch toàn cầu. Do vậy, việc kiểm soát chuyển giá để xác định nghĩa vụ thuế của các công ty, doanh nghiệp (DN) được cơ quan thuế các nước rất quan tâm.
“Chuyển giá” tạm hiểu như sau: Một số công ty “con” mua giá cao, bán giá thấp với chính công ty “mẹ” ở nước ngoài đặt trụ sở tại các quốc gia, vùng lãnh thổ có mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp thấp. Từ đó nhằm mục đích chuyển lợi nhuận của công ty ra nước ngoài gây ra tình trạng lỗ, không đóng thuế ở nước sở tại.
Tại cuộc hội thảo “Các giải pháp đôi bên cùng có lợi cho vấn đề chống chuyển giá” vừa diễn ra tại TPHCM, Bộ Tài chính xác định chống chuyển giá là một trong những hoạt động trọng tâm trong năm 2012. Theo kế hoạch, năm 2012 Tổng cục thuế sẽ tập trung thanh tra, kiểm tra khoảng 7.742 DN. Trong đó, tập trung vào các DN thuộc những lĩnh vực như: tài chính, ngân hàng, bất động sản, dầu khí, DN có vốn đầu tư nước ngoài…
Tính đến thời điểm hiện tại, ngành thuế quản lý được 3.144 DN kê khai thông tin giao dịch liên kết theo hướng dẫn tại Thông tư 66/2010/TT-BTC. Trong đó có 2.070 DN thực hiện nghĩa vụ kê khai, chiếm 66% DN phải kê khai. Trong năm 2011, ngành thuế tổ chức thanh tra 921 DN kê khai lỗ và có dấu hiệu chuyển giá đã xử lý giảm lỗ 6.617 tỷ đồng, truy thu và phạt 1.669 tỷ đồng…
“Chống trốn thuế là yêu nước”
Theo ông Nguyễn Trọng Hạnh – Cục phó Cục thuế TPHCM thì hiện nay không một quốc gia nào có thể tồn tại mà không có thu thuế. Do vậy thuế là điều kiện tất yếu cho sự tồn tại và phát triển của quốc gia. Thực hiện chống chuyển giá là đảm bảo quyền tự do kinh doanh bình đẳng, sòng phẳng, minh bạch. Tại một số nước trên thế giới, quy định về nộp thuế trở thành giá trị đạo đức. Theo đó, người dân nào mua hàng trốn thuế sẽ bị mọi người khinh rẻ.
“Ăn cắp của một cá nhân thì mọi người thấy xấu. Thế nhưng “ăn cắp” của một tập thể, của cả đất nước thông qua hình thức trốn thuế thì mọi người lại thấy bình thường. Theo tôi chống trốn thuế là yêu nước” – ông Nguyễn Trọng Hạnh nhấn mạnh.
Trong khu vực Đông Nam Á, hai quốc gia có kinh nghiệm về quản lý chống chuyển giá gồm Thái Lan và Malaysia. Được biết, nước Thái Lan đã bắt đầu có quy định, hướng dẫn về chuyển giá từ năm 2002. Trong đó, đối tượng áp dụng gồm công ty trong nước, công ty có vốn đầu tư nước ngoài. Các ngành thuộc tâm điểm thanh tra của Thái Lan gồm: điện tử, sản xuất xe hơi, dược phẩm, hóa chất… Tại Việt Nam, các quy định này còn khá mới mẻ. Ông Richard Irwin, Phó Tổng Giám đốc Công ty Tư vấn và kiểm toán Pricewaterhouse Cooper khẳng định: “Thái Lan có kinh nghiệm rất tốt về quản lý chuyển giá. Họ có sẵn cơ sở dữ liệu về mức lợi nhuận của từng công ty hoạt động trong từng lĩnh vực ngành nghề. Khi cơ quan thuế nghi ngờ một đơn vị nào đó làm ăn gian dối, việc kiểm tra cơ sở dữ liệu sẵn có sẽ cho kết quả nhanh gọn, dễ dàng ”.
Định hướng quản lý vấn đề chuyển giá trong thời gian tới, ông Nguyễn Quang Tiến– Vụ trưởng, Phó Trưởng ban cải cách Tổng cục thuế, Tổ trưởng tổ nghiên cứu chống chuyển giá cho biết: Tổng cục thuế sẽ tập trung thực hiện các chính sách tài chính nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý đối với hoạt động chuyển giá; nghiên cứu hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật (sửa đổi, bổ sung luật quản lý thuế, các văn bản pháp luật có liên quan...); kiện toàn tổ chức bộ máy và phát triển nguồn nhân lực; xây dựng cơ sở dữ liệu; tăng cường phối hợp giữa Bộ Tài chính với các Bộ, ngành, UBND tỉnh, TP trong việc kiểm soát hoạt động chuyển giá; đẩy mạnh hợp tác quốc tế trên mọi lĩnh vực...
TRẦN XUÂN
