Hàng năm, cứ vào dịp kỷ niệm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam (22-12), những cựu chiến binh Trung đoàn 228, đơn vị Anh hùng bảo vệ cầu Hàm Rồng - Thanh Hóa lại tụ họp để ôn lại truyền thống về những năm tháng hào hùng trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước.
Cầu Hàm Rồng trong những năm kháng chiến chống Mỹ. Ảnh: T.L.
Năm nay đúng dịp kỷ niệm 40 năm ngày quân và dân Hàm Rồng bắn rơi tại chỗ chiếc máy bay thứ 100 của giặc Mỹ. Có thể nói, cầu Hàm Rồng là điểm “nóng” trong suốt thời kỳ chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ. Đây là cây cầu giao thông huyết mạch trên quốc lộ 1 từ Bắc vào Nam, vì vậy luôn là mục tiêu không kích của không lực Hoa Kỳ bất kể ngày đêm.
Kể từ khi đế quốc Mỹ tiến hành cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân vào miền Bắc vào ngày 5-8-1964, cầu Hàm Rồng luôn là trọng điểm bị đánh phá rất ác liệt. Các loại máy bay, các loại bom đạn hiện đại nhất của Mỹ lúc đó đều được tung ra để tiêu diệt bằng được cây cầu bắc qua đôi bờ sông Mã. Nhưng với ý chí quyết chiến, quyết thắng của quân và dân ta, hàng trăm máy bay của Mỹ đã bị bắn cháy và rơi ngay tại cây cầu lịch sử này.
Và cho đến thời điểm trước ngày 26-12-1971, quân và dân Hàm Rồng đã bắn rơi tại chỗ 99 máy bay của không lực Hoa Kỳ. Trong đó, chỉ tính riêng 2 ngày 3, 4-8-1965, ta đã bắn hạ 34 chiếc.
Sáng ngày 26-12-1971, chiếc máy bay trinh sát có người lái A3J bay từ cửa biển Lạch Trường đến không phận Hàm Rồng vừa tăng độ cao thì gặp ngay lưới lửa của các đơn vị phòng không. Ngay từ loạt đạn đầu tiên, chiếc A3J đã trúng đạn bốc cháy như bó đuốc và rơi trên địa phận Hàm Rồng.
Cũng ngay lúc đó, trên bầu trời xanh, 1 chiếc dù đỏ bung ra và từ từ rơi xuống, tên giặc lái Mỹ đã bị quân và dân Hàm Rồng bắt sống tại chỗ. Chiến công bắn rơi tại chỗ chiếc máy bay thứ 100 làm nức lòng quân và dân Hàm Rồng đồng thời đã ngăn chặn được ý đồ cắt đứt trọng điểm giao thông Bắc - Nam chi viện cho tiền tuyến lớn của nhân dân ta.
Chúng tôi, những người lính lúc đó còn rất trẻ là sinh viên của các trường đại học mới nhập ngũ tháng 9-1971 được tăng cường bổ sung cho các đơn vị pháo phòng không Hàm Rồng đã góp phần làm nên chiến thắng trong trận đánh ấy.
Đã 40 năm trôi qua, mọi vật đều đổi thay và phát triển, bên cầu Hàm Rồng cũng đã có thêm cây cầu Hoàng Long mới lớn hơn, hiện đại hơn. Nhưng cầu Hàm Rồng luôn là biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng ghi lại bao chiến công của quân và dân Thanh Hóa trong đó có chiến công bắn rơi chiếc máy bay thứ 100 của đế quốc Mỹ tại nơi đây. Bài viết này xin là một nén hương để tưởng nhớ và dâng tặng đến các đồng chí, đồng đội của chúng tôi đã mãi mãi gửi lại tuổi thanh xuân và nằm lại bên cầu Hàm Rồng - Sông Mã anh hùng.
Đinh Thế Dũng
