Nỗi đau Ea Wy

Xã có hơn 40 người nghiện ma túy, đó là nỗi đau 20 năm qua của chính quyền và nhân dân xã Ea Wy (huyện Ea H’leo, Đắc Lắc). Cuộc chiến chống ma túy ở Ea Wy vẫn kéo dài và chưa có được một ngày bình yên.

Khốn khổ vì ma túy

Những năm 1991-1992, khoảng 100 hộ đồng bào dân tộc Tày, Nùng đầu tiên di dân vào Ea Wy. Từ đó, hàng trăm hộ gia đình Tày, Nùng khác tiếp tục di cư đến đây để làm ăn, sinh sống với ước mơ đổi đời. Cùng với khát vọng thoát nghèo, đồng bào Tày, Nùng còn mang vào đây cả những phong tục, tập quán của mình, trong đó có thói quen hút thuốc phiện.

Nhu cầu sử dụng thuốc phiện của người dân tại chỗ càng lúc càng tăng đã kéo theo nạn buôn bán, vận chuyển thuốc phiện từ các tỉnh phía Bắc tràn vào. Cùng với thuốc phiện, heroin cũng dần dần len lỏi vào từng ngõ ngách, từng căn nhà trong xã.

Cách chợ trung tâm xã hơn 100m, ngôi nhà gỗ xập xệ của ông Hoàng Văn Giấu (sinh năm 1956, thôn 4A) gần như lúc nào cũng đóng cửa. Hoàng Văn Lưu (SN 1981), con trai ông nghiện đã mấy năm nay. Nghe UBND xã vận động, ông Giấu từng đưa Lưu đi cai nghiện tại Trung tâm y tế xã và Trung tâm Giáo dục - Lao động xã hội Đắc Lắc nhiều lần nhưng Lưu chỉ cắt cơn được vài ngày rồi sau đó lại tái nghiện.

Giáp tết năm ngoái, bà nội Lưu (80 tuổi) còn chạy lên UBND xã mếu máo: “Trong nhà chỉ còn hai con gà và mấy bao lúa, thằng Lưu về bắt gà mang đi. Bà không cho, bảo để gà ở lại cho vợ mày sắp đẻ, thế là nó vác bao lúa đi mất...”.

Chúng tôi đến khi Lưu vừa trở về từ trung tâm cai nghiện của tỉnh được 2 ngày. Gọi cửa mãi, bà nội Lưu mới vịn tường lần mò đi ra, nói: “Không có ai ở nhà đâu, thằng Giấu đi rẫy rồi. Còn thằng Lưu cũng đi từ sáng, không biết đi đâu”.

Cách đó không xa là nhà của anh Hoàng Văn Tòa (SN 1971, thôn 7B). Khi chúng tôi đến nơi, ngôi nhà đã bị san phẳng hoàn toàn, chỉ còn trơ lại mấy trụ tiêu. Hỏi ra mới biết khi lấy nhau, gia đình bên vợ đã xây cho vợ chồng Tòa ngôi nhà này để sinh sống, làm ăn. Nhưng từ khi Tòa nghiện ngập rồi 2 lần đi tù vì trộm cắp tài sản, vợ Tòa đã đập nhà, dẫn con bỏ về ở hẳn với cha mẹ ruột. Tháng 2-2011, Tòa ra tù trong hoàn cảnh không chốn dung thân, chán nản nên đâm ra nghiện ngập trở lại và treo cổ tự tử ngay trên mảnh đất của mình.  

Nhưng đau lòng nhất là hoàn cảnh gia đình ông Lương Văn Năm (ở thôn 6C). Năm 2005, bà Nông Thị Rùng - vợ ông Năm, bị bệnh chết. Từ đó, ông sinh ra nghiện ngập, rồi cả hai đứa con trai lớn là Lương Văn Phong (SN 1988) và Lương Văn Cảnh (SN 1991) cũng nghiện theo. Tài sản trong nhà cứ thế “đội nón” ra đi.

Để có tiền hút chích, Phong và Cảnh nghĩ cách mua heroin về bán lại cho các con nghiện khác. Đến tháng 8-2011, hai anh em bị Công an huyện Ea H’leo bắt vì hành vi mua bán trái phép chất ma túy và TAND huyện tuyên phạt mỗi người 7 năm tù giam. Từ lúc Cảnh và Phong đi tù, ông Năm bị mất nguồn cung cấp ma túy nên cũng đột tử sau đó không lâu. Cha chết, anh đi tù, đứa con gái út của ông Năm là cháu Lương Thị Tú Anh (SN 2006) bỗng dưng bơ vơ. Tú Anh hiện đang sống với bà nội Lương Thị Tú Lan (mẹ ông Năm) nhưng năm nay bà cũng đã trên 80 tuổi. Một già, một trẻ thành ra chỉ còn biết nương tựa vào lòng tốt của hàng xóm láng giềng. Nghe đâu, xã đang xem xét làm thủ tục để đưa cháu Lan vào trại trẻ mồ côi.

Bão trắng tràn về

Vào những năm 1999 - 2000, hầu hết số người nghiện thuốc phiện trước đó tại Ea Wy đã cai được nghiện. Nhiều người tự thân vươn lên làm giàu, được bầu làm trưởng thôn, phó bí thư chi bộ và trở thành những tuyên truyền viên tích cực phòng chống ma túy. Nhưng khi “phong trào” sử dụng thuốc phiện lắng xuống, cũng là lúc tệ nạn hút, chích heroin lên ngôi. Đã có không ít người chết vì sốc thuốc như trường hợp của Nông Văn Lâm (SN 1986, thôn 6B). Nhiều gia đình cả cha, con, anh, em đều nghiện ngập như gia đình ông Dương Văn Năm (thôn 6C), hoặc cả vợ lẫn chồng đều lãnh án vì buôn bán, tàng trữ heroin như cặp vợ chồng La Văn Lương (thôn 6C)...

So với nạn nghiện hút thuốc phiện trước kia, cơn bão trắng heroin tràn về Ea Wy để lại những hậu quả tàn khốc hơn nhiều. Đau lòng nhất, phần lớn số người nghiện heroin đều rơi vào lớp trẻ. Ông La Văn Hải (Trưởng Công an xã Ea Wy) cho biết: “Hiện xã có 42 người nghiện, trong đó hơn 90% rơi vào độ tuổi từ 16 - 35. Đây là con số những người nghiện đã được xã xác minh và lập danh sách theo dõi, còn thực tế số người sử dụng ma túy phải hơn 100 người”.

Do nhu cầu sử dụng cao cùng với điều kiện giao thông thuận lợi nên từ lâu Ea Wy nghiễm nhiên trở thành trung tâm phân phối heroin cho các địa bàn khác trong huyện, đặc biệt là các xã lân cận như: Ea Khal, Cư Mốt, Cư Ea’Mung... Hầu hết số hàng trắng này đều có nguồn gốc từ các tỉnh phía Bắc tuồn về hoặc từ Lào đưa sang. Nhiều năm qua, lực lượng Công an tỉnh Đắc Lắc đã phối hợp với Công an huyện Ea H’leo và chính quyền địa phương bắt hàng chục vụ buôn bán, tàng trữ heroin. Chỉ tính riêng trong năm 2011, công an đã phá được 7 tụ điểm buôn bán ma túy và bắt 8 đối tượng.

Cả xã vào cuộc

Ông La Văn Hải cho biết: “Năm 2010, xã đã vận động và tổ chức cai nghiện tại cộng đồng thành công cho 8 đối tượng và năm 2011 thêm 11 đối tượng. Nhưng số đối tượng này sau đó đều tái nghiện 100% bởi công tác quản lý số đối tượng sau cai nghiện tại gia đình rất khó. Hơn nữa, do Ea Wy là đầu mối giao thương giữa nhiều vùng lân cận, địa bàn lại có diện tích rẫy cà phê, rừng cao su quá rộng nên tình trạng mua bán, tàng trữ ma túy ở Ea Wy diễn ra phức tạp, khó kiểm soát”. Xác định việc chặt đứt nguồn cung heroin là nhiệm vụ quan trọng để xóa bỏ vấn nạn này, thời gian qua, lực lượng Công an xã Ea Wy đã phối hợp với công an các cấp bắt được khá nhiều vụ buôn bán, tàng trữ ma túy, trục xuất hàng loạt các đối tượng nghiện hút hoặc nghi ngờ buôn bán heroin quê ở Thái Bình, Nghệ An, Hà Tĩnh... ra khỏi địa phương. Nhưng tình hình trên vẫn chưa được cải thiện bao nhiêu.

Còn theo ông Nguyễn An Dũng (Chủ tịch UBND xã), cả Ủy ban MTTQ, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên xã và nhiều ban, hội khác đều được huy động vào cuộc chiến chống ma túy. Ủy ban MTTQ xã phối hợp với công an xã triển khai thực hiện đề án “xây dựng xã, phường, thị trấn, khu dân cư không có ma túy và người nghiện ma túy”, gửi bản cam kết thực hiện tốt chương trình quốc gia phòng chống tội phạm ma túy về từng gia đình, vận động nhân dân tham gia tố giác tội phạm. Trong đó, mỗi năm xã đều tổ chức được các lớp cai nghiện tập trung tại cộng đồng tại chính trạm xá của xã. Để có kinh phí duy trì các lớp cai nghiện này, mỗi ngày các cán bộ trong hội phụ nữ xã phải đến từng nhà để quyên góp rau xanh, lương thực cho các con nghiện.

Chị Nguyễn Thị Thùy (Chủ tịch Hội Phụ nữ xã) cho biết: Để ngăn chặn tình trạng các đối tượng xấu lợi dụng tiếp cận tuồn thuốc vào cho các con nghiện đang cai, chị em trong hội phải cắt cử người túc trực ngày đêm. Không những thế, các chị còn kiêm luôn cả chuyện chăm sóc, nấu nướng cho các con nghiện. “Phải đối xử với họ như người thân của mình thôi, bởi ngoài tình làng, nghĩa xóm còn có cả tình người nữa”, chị Thùy tâm sự.

Ea Wy hiện vẫn là một trong những xã nghèo nhất của huyện Ea H’leo và cuộc chiến chống ma túy ở đây còn nhiều gian nan. Để nơi đây bình yên và thoát nghèo, cần những phương án quyết liệt, đột phá và sự chung tay góp sức của nhiều ban, ngành trong huyện, trong tỉnh.

Công Hoan - Thanh Thúy