Theo rà soát mới nhất công bố tại cuộc họp ngày 4-6 của Bộ Tư pháp, hiện còn tới 86 nghị định, quyết định cần phải ban hành trước ngày 1-7-2016 để đảm bảo khi các bộ luật, luật có hiệu lực thì thi hành được ngay. Chiếm một tỷ lệ áp đảo trong số này là các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đầu tư (có tới 37 nghị định, quyết định quy định chi tiết thi hành 16 luật và 49 nghị định quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh theo Luật Đầu tư). Trong khi đó, tại một văn bản ban hành hồi tháng 5 vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định sẽ không xem xét đề nghị của các bộ về việc xin lùi tiến độ trình ban hành các văn bản nêu trên. Bộ trưởng nào chưa ký trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các văn bản đã được phân công theo đúng thời hạn quy định sẽ phải chịu trách nhiệm trước Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và phải giải trình trước công luận.
Tính đến tuần đầu tháng 6, Bộ Tư pháp đã nhận và tổ chức thẩm định 68/86 văn bản, tạo điều kiện cho các bộ, cơ quan ngang bộ trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ được 48/68 văn bản. Tuy nhiên, vẫn có tới 18/86 văn bản Bộ Tư pháp chưa nhận được hồ sơ để thẩm định và 22/68 văn bản đang được trình Chính phủ sau khi đã được Bộ Tư pháp thẩm định. Rất có khả năng có một lượng văn bản không nhỏ không thể hoàn thành đúng hạn.
Được biết, trong một cuộc họp rà soát tiến độ thẩm định luật mới đây, lãnh đạo Bộ Tư pháp đã bày tỏ quan ngại về việc các bộ, ngành ồ ạt gửi dự thảo đến trước giờ chót, gây áp lực lớn cho người làm công tác thẩm định, thẩm tra văn bản và ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định. Có những dự thảo văn bản mới chỉ là dự thảo lần đầu (như Nghị định quy định về tiền lương, phụ cấp, nhà ở, điều kiện thực hiện nhiệm vụ nâng lương đối với quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng); thậm chí đang trong giai đoạn soạn thảo (đây là trường hợp được phép áp dụng trình tự thủ tục rút gọn) như Nghị định sửa đổi, thay thế Nghị định 26/2008 về quản lý và sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước bảo đảm cho công tác điều ước quốc tế và công tác thỏa thuận quốc tế... Trong số các nghị định hướng dẫn quy định điều kiện đầu tư kinh doanh theo Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, hiện vẫn còn một dự thảo mà bộ này chưa nhận được hồ sơ thẩm định là Nghị định quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực quốc phòng, do Bộ Quốc phòng chủ trì soạn thảo.
Bên cạnh yêu cầu “chạy tiến độ” dẫn đến việc rất nhiều văn bản không được tổ chức lấy ý kiến đối tượng chịu tác động, điều đáng nói hơn là tồn tại tình trạng thiếu thống nhất trong cách hiểu về quy định “điều kiện đầu tư kinh doanh”. Theo Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ NN-PTNT Nguyễn Thị Kim Anh, mặc dù Luật Đầu tư đã có hiệu lực gần 1 năm nay (từ 1-7-2015), song mãi đến tháng 4-2016, Bộ Kế hoạch và Đầu tư mới có hướng dẫn như thế nào là điều kiện kinh doanh và “ngay cả khi có hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư rồi thì những người làm công tác pháp chế cũng chưa thật sự thấu hiểu và đồng thuận”. Đây là thực tế đáng lo ngại, bởi nếu bản thân những người làm pháp luật còn chưa rõ, chưa thống nhất thì chắc chắn luật sẽ gặp vướng mắc khi đi vào thực tiễn.
Thiết nghĩ, bảo đảm tiến độ xây dựng pháp luật là nhiệm vụ không thể lùi, nhưng không thể vì nhanh mà nhân nhượng với chất lượng văn bản. Hy vọng các bộ ngành tăng tốc với tinh thần trách nhiệm cao và Bộ Tư pháp kiên quyết làm tròn chức năng “gác cửa” cho Chính phủ trong công tác xây dựng pháp luật.
ANH THƯ
