Mới đây, Cục CSĐT tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, Bộ Công an đã khởi tố vụ án, khởi tố 17 bị can “Đưa hối lộ, Nhận hối lộ, Môi giới hối lộ, Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng, Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi”, xảy ra tại Trung tâm Kiểm nghiệm kiểm chứng và Dịch vụ chất lượng (Retaq), Công ty TNHH Công nghệ NhoNho, Công ty TNHH MTV Trái cây Thủy và một số đơn vị liên quan. Những đơn vị, cá nhân trên liên quan đến hoạt động mua bán mã vùng trồng, mua bán giấy kiểm nghiệm để xuất khẩu sầu riêng.
Vụ việc xảy ra có thể thấy, khâu kiểm nghiệm, cấp phép và truy xuất nguồn gốc của chuỗi ngành hàng này đang bộc lộ nhiều bất cập. Như tại Đắk Lắk, hiện có 45.000ha sầu riêng, trong đó hơn 26.000ha đã cho thu hoạch nhưng hiện mới chỉ cấp 268 mã số vùng trồng cho khoảng 7.400ha, trong khi có tới hơn 18.000ha chưa được cấp mã. Khi lợi nhuận trước mắt lấn át mục tiêu lâu dài, không ít người sẵn sàng “làm liều”, bỏ qua tiêu chuẩn kỹ thuật, che giấu nguồn gốc hoặc tìm cách “lách luật” và chỉ cần một vài sai phạm nhỏ cũng đủ ảnh hưởng đến uy tín của cả ngành hàng. Ngoài ra, sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý và địa phương còn thiếu chặt chẽ, trong khi nông dân và doanh nghiệp nhỏ lẻ vẫn tự xoay xở trong thị trường nhiều rủi ro, chưa có cơ chế thống nhất, minh bạch và đủ mạnh để điều tiết phát triển bền vững.
Các chuyên gia nông nghiệp cho rằng, đã đến lúc ngành sầu riêng phải siết chặt quản lý và nâng cao trách nhiệm ở từng khâu. Nông dân-doanh nghiệpnhà nước phải cùng nhau chung tay xây dựng ngành hàng. Mã số vùng trồng phải được kiểm định thực chất, cơ sở đóng gói phải đạt chuẩn và được giám sát thường xuyên. Hệ thống kiểm nghiệm cần minh bạch, có kiểm tra chéo độc lập và phải đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong truy xuất nguồn gốc, quản trị chuỗi cung ứng để mọi giao dịch đều rõ ràng, có thể kiểm chứng.
Sầu riêng Việt Nam có tiềm năng trở thành thương hiệu mạnh, nhưng nếu không giữ được uy tín ngành hàng sẽ phải trả giá bằng việc đánh mất thị trường xuất khẩu.
