Sớm thành lập lực lượng kiểm ngư

Để hỗ trợ ngư dân yên tâm bám biển, Thủ tướng đã giao Bộ NN-PTNT xây dựng đề án thành lập lực lượng kiểm ngư. Trao đổi với báo giới, ông Lưu Văn Huy, Chánh Thanh tra Tổng cục Thủy sản (Bộ NN-PTNT), cho biết, có thể vào cuối năm nay, lực lượng kiểm ngư Việt Nam sẽ được ra đời để đáp ứng nhu cầu thực tiễn.

- Phóng viên: Tại sao cần có lực lượng kiểm ngư, thưa ông?

- Ông LƯU VĂN HUY: Hiện nay Bộ NN-PTNT đang khẩn trương hoàn thiện đề án thành lập lực lượng kiểm ngư và Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát đã có báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội về đề án kiểm ngư. Sở dĩ phải thành lập lực lượng kiểm ngư là vì mặc dù nguồn lợi thủy sản ở các vùng biển nước ta rất đa dạng về số loài, trữ lượng khoảng 4,5 - 5 triệu tấn với khả năng cho phép khai thác khoảng 1,8 - 2 triệu tấn/năm nhưng gần đây đang bị giảm sút và đứng trước nguy cơ cạn kiệt.

Trong khi đó, lượng tàu cá tăng nhanh về số lượng với 128.000 chiếc, tổng công suất khoảng 6,1 triệu CV. Ngoài ra, vi phạm pháp luật về khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản cũng có chiều hướng gia tăng. Tình trạng tàu thuyền nước ngoài xâm phạm vùng biển Việt Nam đánh bắt trộm thủy sản diễn ra thường xuyên với hàng trăm lượt mỗi ngày. Tuy nhiên do lực lượng kiểm tra, kiểm soát quá mỏng nên chúng ta chỉ chủ yếu phát hiện và xua đuổi, các trường hợp tàu nước ngoài bị ta bắt giữ thường chỉ bị lập biên bản, cảnh cáo và được phóng thích ngay trên biển do không đủ lực lượng và khả năng để đưa về bờ xử lý.

Bên cạnh đó, tình hình ngư dân Việt Nam bị các nước khác trong khu vực bắt giữ thường xuyên diễn ra nhưng tăng đột biến trong vài năm gần đây với tính chất vụ việc phức tạp hơn rất nhiều. Vì vậy cần phải thành lập lực lượng kiểm ngư để bảo vệ ngư dân, bảo vệ ngư trường.

Theo mục tiêu thành lập, kiểm ngư sẽ có chức năng kiểm tra, giám sát các hoạt động về nghề cá, hoạt động khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên các vùng biển. Thực ra, tiền thân của lực lượng này đã có từ năm 1989 với tên gọi là Thanh tra bảo vệ nguồn lợi thủy sản, có tổ chức từ trung ương đến địa phương, xử lý hành chính, kiểm soát và chủ yếu bảo vệ nguồn lợi thủy sản trực thuộc Bộ Thủy sản (cũ). Song đến năm 2004, khi Luật Thanh tra ra đời thì lực lượng này không còn tồn tại nữa, chỉ còn thanh tra thủy sản.

Trước tình hình như hiện nay, Bộ NN-PTNT đã được Chính phủ giao chủ trì thực hiện xây dựng đề án thành lập lực lượng kiểm ngư.

- Về việc khai thác nguồn lợi trên biển, lực lượng kiểm ngư sẽ tham gia hỗ trợ cho bà con ngư dân như thế nào?

- Hoạt động của kiểm ngư Việt Nam sẽ giống như tàu ngư chính của một số nước, mỗi khi hoạt động ở đâu, sự hiện diện của họ sẽ giúp cho ngư dân vững tin hơn, tạo niềm tin về mặt tinh thần. Hiện nay, chủ trương của Bộ NN-PTNT là thành lập các tổ đội khai thác trên biển để tự họ bảo vệ nhau. Nhưng bên cạnh đó, nếu có lực lượng kiểm ngư đi kèm, khi xảy ra tranh chấp ngư trường… lực lượng kiểm ngư sẽ xác định đúng vai trò để hỗ trợ các tàu này.

- Vậy khi lực lượng kiểm ngư ra đời có gì khác so với cảnh sát biển và hải quân như hiện nay?

- Đây là lực lượng dân sự, không thể đe dọa, dùng vũ lực khi tàu cá của quốc gia khác xâm hại vùng biển hay tàu cá của Việt Nam. Theo chủ trương thì lực lượng kiểm ngư chỉ được xử lý vi phạm hành chính. Cũng đã có nhiều ý kiến về việc nên giao lực lượng kiểm ngư cho cảnh sát biển quản lý. Tuy nhiên, cảnh sát biển lại do Bộ Quốc phòng quản lý, không phải dân sự.

Việc giải quyết các vi phạm về ngư trường, xu hướng của thế giới là không dùng lực lượng vũ trang. Việc thành lập lực lượng kiểm ngư Việt Nam cũng sẽ theo hướng đó.

- Đến thời điểm này, ý kiến của các bộ, ngành và các địa phương ven biển về xây dựng lực lượng kiểm ngư như thế nào?

- Tổng cục Thủy sản đã được Bộ NN-PTNT giao chủ trì xây dựng đề án này. Hiện đề án đã lấy ý kiến của các cơ quan liên quan như Bộ GTVT, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao… và 28 tỉnh, thành ven biển. Tất cả các bộ, ngành cũng như 28 tỉnh, thành đều đã đồng ý và ủng hộ về mặt chủ trương. Các tỉnh, thành đều rất quan tâm, vì nguồn lợi thủy sản đang cạn kiệt. Trong khi đó, tàu cá của ngư dân Việt Nam liên tiếp bị xâm hại, bị gây khó khăn và là một trong những cản trở khiến ngư dân “ngại” ra khơi.

- Vậy khi nào Việt Nam sẽ chính thức có lực lượng kiểm ngư?

-  Đối với 28 tỉnh, thành ven biển, chúng tôi đã trình phương án xây dựng 28 chi cục kiểm ngư. Hiện Bộ NN-PTNT đang trình đề án xây dựng lực lượng kiểm ngư để xin ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Nếu được phê duyệt, dự kiến đến cuối năm 2012 hoặc đầu năm 2013 sẽ chính thức có lực lượng kiểm ngư hoạt động trên biển.