Sử dựng và bảo trì

Vai trò của gia chủ luôn quan trọng, bởi vì họ vừa là người khởi đầu mong muốn làm nhà vừa là người kết thúc quá trình xây dựng, chuyển sang giai đoạn trực tiếp sử dụng công trình. Phong Thủy của ngôi nhà có đạt hiệu quả như ý không chính là do gia chủ quyết định, nhà chuyên môn chỉ hỗ trợ khi cần thiết bảo trì.

* Bao nhiêu là đủ?

Khác với ngôi nhà truyền thống theo lối “ăn chắc mặc bền”, ngôi nhà hiện đại có đặc điểm là bị biến đổi nhanh theo thời gian, chủ yếu ở vật dụng và các sinh hoạt kèm theo. Có những ngôi nhà mặc dù được thiết kế và thi công kỹ lưỡng, sau một thời gian sử dụng vẫn “xuống cấp” cả về Phong Thủy cũng như chất lượng không gian sống.

Một phần là do sự biến đổi của môi trường chung quanh (Ngoại cảnh) như cư dân ngày càng đông đúc, xây chen kín mít, đường sá ồn ào, hạ tầng kém… một phần là do chính bản thân gia chủ còn dễ dãi, tùy tiện trong quá trình sử dụng và bảo trì.

Vì thế, quá trình gia chủ dọn vào ở và sử dụng ngôi nhà - xét về Phong Thủy - chính là một quá trình tự thích ứng với môi trường sống và tự điều chỉnh – kiềm chế bản thân trước lực hấp dẫn của sự xa hoa, phung phí trong mua sắm vật dụng.

Bao nhiêu là đủ? Tinh thần Kiệm trong kiến trúc truyền thống Việt Nam hay tinh thần Thiền trong kiến trúc Nhật bản cho ta câu trả lời: những không gian thuần khiết, thông thoáng và chiếu sáng tự nhiên, tiết chế về màu sắc và vật liệu, giảm thiểu vật dụng, ít ngăn chia và chi tiết … luôn đem lại một môi trường sống hài hòa, cũng là các điều kiện Phong Thủy lý tưởng (hình 1). Cần để ý những không gian nào, vật dụng nào thiết yếu với đời sống vật chất và tinh thần hàng ngày, tự thân nó sẽ tồn tại lâu dài mà không cần cố ý sắp đặt.

Về việc bảo trì, không nên để đến khi nhà ngấm dột hay rêu phong cũ kỹ mới lo bảo trì tu tạo, mà cần phải làm mang tính định kỳ và thường xuyên. Điều này liên quan đến các chu kỳ sinh học và vấn đề thời gian của không gian. Ta biết tuổi thọ công trình – cũng như con người – có giới hạn nhất định.Con người muốn kéo dài tuổi thọ thì phải có chế độ dinh dưỡng – vận động – phòng và chữa bệnh hợp lý. Công trình cũng vậy, quá trình sử dụng sẽ biết nhược điểm của ngôi nhà ở đâu, vào thời điểm nào để khắc phục.

Ví dụ, nhà chống thấm kỹ lưỡng, nhưng ở vị trí gặp hướng nắng gắt, mưa nhiều, sau một thời gian vẫn bị ngấm dột. Lúc này, điều kiện và cảnh quan thực tế sẽ giúp gia chủ xem xét cần phải làm thêm mảng tường hay mái che chắn, chống thấm lại … ở đâu sao cho không ảnh huởng đến diện mạo và cấu trúc nhà (Hình 2) mà lúc thiết kế hoặc mới xây chưa thể hình dung hết được. Điều này đòi hỏi phải có chuyên môn, tránh làm theo kiểu chắp vá tùy tiện, lãng phí.

* Tu Tạo theo Phân Cung – Điểm Hướng.

Ngay từ xưa khi chưa có các kỹ thuật hiện đại, cha ông ta đã truyền đạt lại nhiều kinh nghiệm về chỉnh trang – bảo trì nhà cửa (Tu Sơn – Tu Tạo) có thể liên hệ với điều kiện ngày nay qua một số đúc kết sau:

– Tránh không ảnh hưởng đến hệ kết cấu của ngôi nhà. Có thể sơn phết, thay đổi màu sắc, gia cố hoặc thay mới các chi tiết bị cũ hay bị hư hỏng. Nếu có nhu cầu lên tầng hay mở rộng thì cần phải nghiên cứu kỹ hệ kết cấu hiện hữu.

– Khi nhà có khuôn viên, cần hoạch định đất dự trữ phát triển sau này (ở, kinh doanh, con cái ra riêng…) để tránh tình trạng “đất rộng mà nhà chật “do phải cơi nới, ảnh hưởng đến bố cục và việc Phân Cung - Điểm Hướng vốn có. Vì thế việc đánh giá đúng nhân khẩu và điều chỉnh số lượng người cư ngụ rất quan trọng, tránh phạm Ngũ Hư do làm nhà quá rộng hoặc quá hẹp.

– Khi sửa chữa bảo trì, cần lưu ý những phần trên cao và đằng sau (Tu Sơn) làm trước để bình ổn chỗ dựa. Căn cứ theo Trung Cung để biết các khu vực trước sau, từ đó đề ra giải pháp phù hợp..Những hướng thường xuyên chịu tác động xấu của thời tiết (nắng gắt, mưa, ẩm) nên chú ý bảo trì nhiều hơn. Những hướng có thuận lợi về nắng và gió mát cần tránh che chắn nhiều sẽ làm ảnh hưởng đến vi khí hậu trong nhà (Hình 3).

– Khi gắn thêm thiết bị (máy lạnh, quạt hút, bơm nước…) cần xem xét sự ảnh hưởng của chi tiết đến toàn thể. Tốt nhất là các chi tiết được dự trù từ đầu (đường dây, giá đỡ) để khi bảo trì sẽ thuận lợi và giảm bớt tác động vào ngôi nhà (như đục tường, nối đường ống …). Cũng có thể làm thêm các chi tiết phụ để trang thiết bị hài hòa với Nội Khí nhà (Hình 4).

HOÀI AN