Chiều 12-9, Cục Đăng kiểm Việt Nam (Bộ Giao thông - Vận tải) tổ chức hội thảo về dự thảo thông tư quy định việc kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe cơ giới nhập khẩu. Bản dự thảo này trước đó gây nhiều phản ứng từ phía doanh nghiệp, đặc biệt từ Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) liên quan đến quy định hồ sơ đăng ký kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phải có: “Bản chính giấy chứng nhận chất lượng của nhà sản xuất cấp cho xe cơ giới thực tế nhập khẩu hoặc phiếu kiểm tra chất lượng xuất xưởng”.
Doanh nghiệp phản ứng bởi lẽ quy định nêu trên sẽ chỉ cho phép các doanh nghiệp nhập khẩu xe trực tiếp từ nhà sản xuất mà loại bỏ các doanh nghiệp nhập khẩu xe thông qua nhà phân phối. Thông qua đó, các hãng sản xuất hoàn toàn có thể bắt ép doanh nghiệp và người tiêu dùng Việt Nam phải mua xe từ nhà sản xuất thay vì có thể mua thông qua nhà phân phối.
Điểm thay đổi tích cực được đánh giá cao tại bản dự thảo lần này so với dự thảo trước đó là quy định về 2 loại giấy tờ nêu trên đã được loại khỏi dự thảo với một số trường hợp.
Cụ thể, theo dự thảo mới, xe cơ giới chưa qua sử dụng cùng kiểu loại với xe đã từng được đăng ký lưu hành tại các nước có mức khí thải tại thời điểm đăng ký tương đương hoặc cao hơn mức hiện hành của Việt Nam (như EU, G7...); hoặc xe có mức khí thải tương đương hoặc cao hơn quy định của Việt Nam, cùng kiểu loại với xe đã từng được đăng ký lưu hành ở nước ngoài... sẽ không cần phải có bản chính giấy chứng nhận chất lượng của nhà sản xuất hoặc phiếu kiểm tra chất lượng xuất xưởng.
Đánh giá về những thay đổi này, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VCCI cho rằng, việc ô tô nhập khẩu sẽ không bị trói buộc bởi quy định giấy tờ trên là sự tiếp thu tích cực của ban soạn thảo, đảm bảo quyền lợi của người dân, kể cả vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa sử dụng ô tô chất lượng cao, giá thành hợp lý. Đáng chú ý là bản dự thảo lần này của Bộ Giao thông - Vận tải chưa đưa vào quy định về bảo hành, bảo dưỡng chính hãng như đề xuất Bộ Công thương đưa ra trước đó.
Theo các doanh nghiệp, khi xuất xưởng, ô tô đã được kiểm tra theo các tiêu chuẩn kỹ thuật tại nước đó, nên xe đương nhiên đảm bảo chất lượng, vì vậy nếu quy định các loại giấy tờ nêu trên sẽ tạo rào cản với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Còn theo ông Trần Kỳ Hình, Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam, dự thảo lần này sẽ nhằm tạo sân chơi bình đẳng giữa các nhà nhập khẩu ô tô chính hãng và không chính hãng. Ngoài ra, những quy định đưa ra về mặt kỹ thuật trong dự thảo không cản trở hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Việc loại bỏ giấy tờ mang tính rào cản nêu trên cũng sẽ tạo thuận lợi cho việc nhập khẩu song song, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Ví dụ, dòng xe A đang bán chậm hoặc phải thanh lý gấp tại thị trường X nên nhà sản xuất sẽ quyết định giảm giá thật sâu, trong khi cũng chính dòng xe A đó ở thị trường Y lại được ưa chuộng, nên nhà sản xuất sẽ nâng giá lên cao. Khi nhìn thấy sự chênh lệch giá đó, sẽ có những thương nhân nhỏ mang hàng từ thị trường X bán sang thị trường Y - gọi là nhập khẩu song song. Các nhà sản xuất thường không thích điều này và tìm mọi cách để ngăn cản (lưu ý là nếu nhà sản xuất quyết định giá giống nhau trên toàn thế giới, thì việc nhập khẩu song song cũng tự động chấm dứt do không thu được lợi nhuận chênh lệch).
Trong thực tiễn, điều dễ nhận thấy là nhà sản xuất sẽ cấm nhà phân phối tại thị trường X bán xe sang thị trường Y. Hành vi này không được pháp luật Việt Nam cho phép theo quy định tại điều 125 của Luật Sở hữu trí tuệ. Sở dĩ Luật Sở hữu trí tuệ của Việt Nam quy định như vậy là vì việc nhập khẩu song song sẽ mang lại lợi ích cho người tiêu dùng và hạn chế quyền của các chủ nhãn hiệu nổi tiếng trên thế giới.
Việt Nam là nước đang phát triển, có xu hướng nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu các hàng hóa có nhãn hiệu nổi tiếng. Do đó, điều 125 Luật Sở hữu trí tuệ cho phép nhập khẩu song song là “vũ khí” nhằm bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trong nước chống lại việc thu lợi tối đa, bằng cách quyết định giá chênh lệch cho từng thị trường của các tập đoàn đa quốc gia. Chính vì lẽ đó, việc bỏ yêu cầu về giấy tờ nêu trên như dự thảo mới sẽ giúp doanh nghiệp kinh doanh ô tô thuận lợi trong nhập khẩu và người tiêu dùng mới có cơ hội thể hiện quyền của mình trong việc lựa chọn sản phẩm cho mình.
HÀ MY
