Ông Nguyễn Thanh Long sinh ngày 3-9-1966 tại xã Bạch Long, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định; Giáo sư, Tiến sĩ y học, là người có quá trình công tác lâu năm trong ngành y tế.
Từ năm 1995 đến năm 2003, ông là chuyên viên Vụ Y tế dự phòng, Bộ Y tế. Từ tháng 12-2003 đến tháng 5-2005 là Trưởng phòng Kiểm soát và phòng chống HIV/AIDS, Cục Y tế dự phòng và phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế. Từ tháng 6-2005 đến tháng 3-2008, ông là Phó Cục trưởng Cục phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế. Từ tháng 3-2008 đến tháng 11-2011 là Cục trưởng Cục phòng chống HIV/AIDS. Từ tháng 12-2011 đến tháng 10-2018, ông là ủy viên Ban cán sự đảng, Thứ trưởng Bộ Y tế. Tháng 10-2018, Ban Bí thư Trung ương Đảng điều động, bổ nhiệm ông giữ chức Phó trưởng ban Tuyên giáo Trung ương.
Ngày 31-1-2020, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 171/QĐ-TTg điều động, bổ nhiệm ông Nguyễn Thanh Long, Phó Trưởng ban Ban Tuyên giáo Trung ương, giữ chức vụ Thứ trưởng Bộ Y tế để trực tiếp tham gia cuộc chiến với đại dịch Covid-19. Sau đó, GS.TS Nguyễn Thanh Long là Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế. Trong cuộc chiến với đại dịch Covid-19 tại Việt Nam, ông là một trong các Phó trưởng Ban chỉ đạo quốc gia phòng chống dịch Covid-19.
