Đang là bác sĩ ở Bệnh viện Quân y 108, ông quyết định rời môi trường êm đềm này để dấn thân vào thương trường đầy những thử thách, sóng gió với mong muốn: giúp bà con nông dân thoát nghèo và có cơ hội chữa bệnh cho nhiều người hơn nữa. Ông là TS Nguyễn Công Suất – Giám đốc Công ty Chế biến Dầu thực vật và Thực phẩm Việt Nam (VNPOFOOD).
Tiến sĩ gấc
TS Nguyễn Công Suất và gấc Việt Nam. Ảnh: T.L.
Những người quen biết ông vẫn gọi đùa ông là Tiến sĩ Gấc bởi trong bất cứ câu chuyện nào, vòng vo một lúc là ông lại đề cập đến quả gấc với những công dụng của nó và triển vọng phát triển những sản phẩm thuốc từ loại quả quen thuộc này.
Không phải ngẫu nhiên mà TS Nguyễn Công Suất lại trở nên “mê đắm” gấc như vậy. Sinh ra và lớn lên ở vùng quê nghèo thuộc vùng Trung du Bắc bộ, ông Suất hiểu lắm những cái khó của bà con nông dân nghèo.
Lớn lên, trở thành bác sĩ, ông lại canh cánh nỗi lòng với những bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo. Làm sao giúp bà con nông dân thoát nghèo và những người bị bệnh hiểm nghèo có thêm nhiều cơ hội để giảm bớt bệnh tật – ông luôn trăn trở và tâm niệm sẽ tìm được cách tốt nhất để giúp hai đối tượng này.
Năm 2001, khi đang là bác sĩ ở Viện Quân y 108, ông đã làm cho những người thân trong gia đình thực sự sốc khi tuyên bố sẽ nghỉ việc và dấn thân vào thương trường với vốn liếng duy nhất là kết quả từ những công trình nghiên cứu khoa học về gấc cùng lương tâm của thầy thuốc và niềm mong mỏi giúp bà con nông dân của một đứa con vùng quê nghèo.
TS Suất kể lại, vào năm 1989, có một đoàn cựu chiến binh của Mỹ sang VN khắc phục hậu quả chất độc hóa học sau chiến tranh. Thời bấy giờ, các nhà khoa học tập trung vào việc dùng Vitamin A liều cao để chữa trị cho các quân nhân bị nhiễm chất độc dioxin và ung thư gan.
Tuy nhiên, người bệnh thường bị phản ứng phụ, nên các nhà khoa học phải tìm kiếm tiền chất của Vitamin A (beta - caroten) có trong các loại hoa quả như cà rốt, cà chua… để bào chế thuốc chữa bệnh. Cũng thời gian này, cố GS Đinh Ngọc Lâm, Chủ nhiệm khoa Dược Viện Quân y 108, đã phát hiện trong trái gấc có chứa hàm lượng beta – caroten cao gấp 68 lần cà chua, cà rốt… nên đã đề xuất sử dụng tinh dầu gấc để bào chế thuốc điều trị ung thư, nhiễm độc dioxin.
Các nhà khoa học Mỹ cũng thừa nhận, loại trái cây này chứa nhiều beta- caroten, lycopen và các hợp chất khác có tác dụng vô hiệu hóa 75% các tác nhân gây ung thư, chống ôxy hóa, chống lão hóa tế bào, dưỡng da, chống suy dinh dưỡng và thiếu vi chất cho trẻ em …
Lúc này, ông Suất đang làm bác sĩ tại BV 108, là thành viên tham gia đề tài khoa học cấp Nhà nước “Áp dụng tiến bộ KHKT phòng chống ung thư gan ở VN”, trong đó có việc dùng dầu gấc làm thuốc chữa bệnh cho bộ đội bị nhiễm chất độc dioxin và ung thư gan.
Suốt mười năm tham gia đề tài nghiên cứu, trải qua tất cả các công đoạn điều trị thực nghiệm, ông Suất hiểu rất rõ tác dụng quý báu của dầu gấc. Ông còn tìm thấy trên 20 luận án tiến sĩ đã bảo vệ thành công về tác dụng tuyệt vời của quả gấc. Nhưng sau khi bảo vệ thành công, nhiều tiến sĩ lại làm việc khác, chứ không ai biến gấc thành sản phẩm thương mại. Do vậy, ông Suất quyết tâm làm chiếc cầu nối biến thành quả của khoa học thành sản phẩm có ích cho người bệnh.
Biến gấc thành thuốc
Ông “khởi nghiệp” với sự liều lĩnh là chạy vạy khắp nơi vay 2 tỉ đồng để đầu tư một dây chuyền sản xuất tinh dầu và gầy dựng vùng nguyên liệu tại tỉnh Hải Dương, Thái Bình. Cũng trong thời gian này ông bắt đầu những chuyến đi công cán của một doanh nhân, chào hàng khắp nơi. May mắn thay, ngay từ những lô sản phẩm đầu tiên, ông đã nhận được sự chào đón nhiệt tình của những khách hàng người Mỹ và đặt hàng liên tiếp. Tiếp tục học hỏi nghiên cứu thêm, năm 2002, ông cho “ra lò” sản phẩm viên nang tinh dầu gấc và đặt thương hiệu VINAGA.
Các sản phẩm từ trái gấc được đối tác Mỹ rất ưa chuộng, họ gọi trái gấc là “một loại quả đến từ thiên đường” (Fruit from Heaven). Các hãng dược phẩm Nhật Bản cũng đề nghị đưa VINAGA vào thị trường Tokyo. Ông Suất nói: “Đây là động lực giúp tôi mạnh dạn vay ngân hàng, đầu tư mới thêm một dây chuyền sản xuất trị giá hơn 10 tỉ đồng, công nghệ của nước ngoài, công suất 3.000 tấn quả/năm. Tuy nhiên, đến lúc này thị trường chỉ cung ứng đủ cho tôi 50% nguyên liệu. Đã thế, nhà máy cũng chỉ hoạt động vào mùa gấc chín. Đó là thách thức rất lớn đối với chúng tôi. Có lẽ, đây cũng chính là lý do vì sao mọi người không muốn đầu tư vào chiết xuất dầu gấc.”
Công ty Chế biến Dầu thực vật và Thực phẩm VN (VNPOFOOD), do ông Nguyễn Công Suất làm giám đốc hiện là doanh nghiệp đầu tiên của VN hoạt động trong lĩnh vực chuyên sản xuất viên nang dầu gấc và các sản phẩm từ gấc. Ông Suất quả quyết: “Hiện dây chuyền của tôi có nhu cầu 3-5 nghìn tấn quả/ năm. Do đó, nếu cả nước trồng gấc may ra mới đủ nhu cầu!”. Từ sản phẩm của ông, nhiều vùng quê đã tìm được cách thoát nghèo với cây trồng là gấc.
Cuối năm 2005, dầu gấc viên nang mang thương hiệu VINAGA đã được Bộ Y tế trao giải thưởng: “Thương hiệu nổi tiếng vì sự nghiệp bảo vệ sức khỏe và phát triển cộng đồng” được nhiều người dân trong nước tin dùng, nhất là chị em phụ nữ. Nó thực sự là một sản phẩm an toàn và hữu ích cho cả gia đình.
Hiện nay trên thị trường đã xuất hiện đến 10 sản phẩm nhái VINAGA. Ông Suất không có ý định kiện tụng các sản phẩm kia mà cho rằng mình đã hoàn thành sứ mệnh là người đầu tiên biến các nghiên cứu khoa học về trái gấc thành sản phẩm cứu chữa người bệnh và nâng cao sức khỏe cho cộng đồng.
Tuy nhiên, ông cũng trăn trở là nếu tệ nạn làm hàng nhái, hàng giả không được ngăn chặn sẽ ảnh hưởng đến quá trình hội nhập quốc tế và nguy hại hơn cả là hàng nhái, hàng giả ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng một cách ghê gớm, đôi khi là cả tính mạng và những hậu quả khó lường...
Vương Tịnh
