Trò chuyện với ông Bùi Văn Quản, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hàng hóa TPHCM - đơn vị có số lượng thành viên và có khối lượng hàng hóa vận chuyển vào loại lớn nhất nước về những điều “tai nghe, mắt thấy” trên những cung đường mà ông cũng như các đơn vị vận tải của hiệp hội đã đi qua, rất thú vị. Ông Quản cho hay, vận chuyển hàng hóa ở khu vực Nam bộ cực lắm. Đường nhỏ, ít mà lượng hàng hóa cần vận chuyển lại lớn. “Xe tải bây giờ toàn loại xe container, xe thùng lạnh lớn, loại 30 tấn trở lên mà nhiều tuyến đường vẫn nhỏ như đường làng”. Đường ở khu vực này chỉ đáp ứng được khoảng 30% - 40% nhu cầu vận chuyển. Dân vận tải hàng hóa thường nói đùa, ở đây: xe chờ đường. Không bù cho nhiều tỉnh khu vực phía Bắc và Bắc Trung bộ: đường chờ xe”.
Lãnh đạo Hiệp hội Vận tải hành khách liên tỉnh và du lịch TPHCM cũng cho hay, rất nhiều tuyến đường ở Nam bộ đã quá tải trầm trọng. Tình trạng ùn tắc giao thông không chỉ thường xuyên xảy ra vào các dịp lễ, tết mà còn cả vào những thời điểm cuối tuần. Nhiều đoạn qua tỉnh Tiền Giang, Bến Tre… không chỉ tắc làn đường dành cho ô tô mà còn tắc cả làn đường dành cho xe gắn máy. Từ TPHCM đi Cần Thơ chỉ khoảng 170km, trong đó đã có hơn 40km đường cao tốc mà nhiều xe khách liên tỉnh cũng phải đi mất hơn 5 giờ.
Thật ra, những câu chuyện như ông Bùi Văn Quản hay đại diện Hiệp hội Vận tải hành khách liên tỉnh và du lịch TPHCM kể, nhiều người… băn khoăn từ lâu.
Ngồi thống kê lại, chỉ trong khoảng 10 năm trở lại đây, hệ thống giao thông ở khu vực Nam bộ mới bắt đầu được tập trung đầu tư. Tuy nhiên, tính ra mới chỉ có một số cây cầu như cầu Cần Thơ, Mỹ Thuận, Rạch Miễu… được xây mới thay thế cho phà. Một số đoạn trên các tuyến quốc lộ 1A, quốc lộ 51… được cải tạo, mở rộng. Trong tổng số 746km đường cao tốc đã được đầu tư và đưa vào sử dụng trên toàn quốc, khu vực phía Nam chỉ có gần 100km (TPHCM - Dầu Giây 43km và TPHCM - Trung Lương 42km). Dự án xây dựng đoạn tuyến cao tốc quan trọng cho sự phát triển của miền Tây Nam bộ: Trung Lương - Cần Thơ, bị dời lại nhiều lần với nhiều lý do. Và cho tới bây giờ, người dân vẫn chưa thấy “bóng dáng” tuyến đường này đâu. Ngay cả với dự án xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam đang được Bộ Giao thông Vận tải khẩn trương triển khai thực hiện, đơn vị tư vấn cũng đề xuất ưu tiên đầu tư trước cho những đoạn tuyến ở khu vực phía Bắc.
Trong khi đó, Nam bộ bao gồm miền Đông Nam bộ, miền Tây Nam bộ là một trong những khu vực có hoạt động sản xuất, kinh doanh năng động nhất nước. Trong đó TPHCM, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh, Long An và Tiền Giang có hoạt động sản xuất chiếm hơn 42% GDP, gần 40% kim ngạch xuất khẩu cả nước, đóng góp gần 60% ngân sách quốc gia. Vùng đồng bằng sông Cửu Long là vùng sản xuất lương thực trọng điểm, có tính quyết định đối với đất nước. Những năm qua vùng này đã đóng vai trò là một trung tâm lớn về sản xuất lúa gạo có tính quyết định đối với đất nước; là vùng sản xuất thực phẩm lớn, có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển chăn nuôi theo quy mô lớn, nhất là nuôi trồng thủy hải sản ven biển, trên sông; vùng chuyên canh cây ăn trái chất lượng cao.
ĐBSCL là trung tâm năng lượng lớn của cả nước với ba trung tâm điện lực Ô Môn, Cà Mau, Kiên Lương với tổng công suất khoảng 9.000 - 9.400MW, và các mỏ khí đốt vùng biển Tây Nam đã và đang được tập trung đầu tư. Đây là vùng còn đầy tiềm năng về lĩnh vực dịch vụ chưa được khai thác, nằm bên cạnh khu vực kinh tế năng động phát triển Đông Nam bộ và bên cạnh Campuchia - một thị trường trẻ, còn đầy tiềm năng. Điều này, theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thành, giảng viên chương trình giảng dạy Fulbright thuộc Đại học Kinh tế TPHCM không đảm bảo hiệu quả kinh tế - xã hội, tài chính cũng như tính công bằng. Những nơi có tốc độ phát triển kinh tế nhanh, lưu lượng xe vận chuyển cao như khu vực phía Nam, cần được ưu tiên đầu tư. Thế nhưng thực tế ngành giao thông lại đang tập trung đầu tư cho khu vực tăng trưởng kinh tế thấp, lưu lượng xe ít.
Cách đây chưa lâu, trả lời phóng viên Báo SGGP về việc tại sao đầu tư giao thông cho khu vực Nam bộ chưa tương xứng với tiềm năng và sự đóng góp của khu vực với đất nước, một cán bộ của Bộ Giao thông Vận tải đã chia sẻ với tư cách cá nhân, Nam bộ đất yếu, xây dựng vừa tốn chi phí vừa khó nên có lẽ vì thế mà các nhà đầu tư… ngại. Không rõ nguyên nhân thực sự của sự đầu tư lệch pha này như thế nào song rõ ràng giao thông quá tải đã và đang ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của vùng đất Nam bộ. Chưa kể, trong bối cảnh nợ công tăng cao, một đồng vốn bỏ ra, dù là vốn ngân sách, xã hội hóa hay được vay ưu đãi đều phải được cân nhắc kỹ, phải được đầu tư vào nơi mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao nhất. Đây là cơ sở quan trọng để đất nước qua khỏi giai đoạn khó khăn này và phát triển mạnh mẽ như sự mong mỏi của người dân. Đã đến lúc Bộ Giao thông Vận tải nên cân nhắc kỹ hơn trước những đề xuất của các đơn vị tư vấn trong đầu tư hệ thống giao thông.
HOÀNG YẾN
