"Tôn sư trọng đạo" là một nét đặc trưng của văn hóa Việt Nam. Học đã trở thành một đạo lý sống, đạo lý làm người. Đạo học đã là một trong những trụ cột, nền tảng của văn hóa. Trong đạo học, vai trò của người thầy hết sức quan trọng. Người xưa có câu “Không thầy đố mày làm nên”. Có thể coi như một chân lý. Bởi vậy, kính trọng thầy (thầy, cô giáo) là điều tiên quyết, là tiền đề cho đạo học. Không “tôn sư” làm sao “trọng đạo” được.
Trong kho tàng ca dao, tục ngữ Việt Nam, phần nói về việc học, về người thầy rất nhiều, rất phong phú. Hình ảnh người thầy luôn là một tấm gương để học trò noi theo. Ở vùng đồng bằng Bắc bộ, một số nơi gọi cha đẻ bằng thầy (thầy, u). Vai trò của người thầy ngang bằng với vai trò của cha đẻ. Tôn vinh thầy dạy là một truyền thống văn hóa của người Việt ta.
Ngày nay, dù cải cách giáo dục theo hướng nào đi nữa cũng nhất thiết phải đạt được yêu cầu: dạy tốt, học tốt.
Giải mã, lý giải cho vấn đề này cũng thật đơn giản. Muốn học tốt đương nhiên phải dạy tốt. Muốn dạy tốt dĩ nhiên phải trông cậy vào đội ngũ thầy cô giáo đủ tâm, đủ tầm. Nói như vậy để thấy vấn đề “văn hóa thầy dạy” cần được xem là một trụ cột của văn hóa giáo dục, của đạo học.
Như đã nói ở trên, trong xã hội chúng ta, thầy cô giáo luôn là một tấm gương để học sinh soi rọi. Người dạy học nhất thiết phải có tâm sáng, tầm cao bề rộng của tri thức phù hợp với thực tiễn xã hội đương đại. Thầy dạy phải hết lòng thương yêu chăm lo cho học trò, có dung lượng phong phú về tri thức để giảng dạy. Thầy dạy cũng phải có một hình thức (hình thể, trang phục, tác phong, giọng nói…) tương xứng với sự uy nghiêm, chân tình, cởi mở của người thầy.
Nói tóm lại, tri thức và nhân cách của thầy dạy luôn tác động trực tiếp và sâu sắc tới kiến thức và nhân cách học trò. Muốn dạy tốt, chuẩn về tri thức, về nhân cách của thầy dạy phải được đảm bảo. Những năm vừa qua, xã hội luôn quan tâm và bàn luận nhiều về vấn đề ý thức trong giới thầy thuốc. Thầy dạy không phải là thầy thuốc nhưng cũng là thầy. Xã hội tôn vinh người thầy chính là tôn vinh các giá trị văn hóa người thầy.
Văn hóa thầy dạy tỏa sáng, chắc chắn đạo học sẽ tỏa sáng.
Trần Văn
