Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI một lần nữa khẳng định những đặc trưng chủ nghĩa xã hội ở nước ta, trong đó có đặc trưng văn hóa “xây dựng nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc”. Đây là một luận điểm đúng đắn có giá trị cao về khoa học và thực tiễn.
Triển khai thực hiện nghị quyết của Đảng về văn hóa nhất thiết phải quán triệt sâu rộng để thấm nhuần sâu sắc luận điểm quan trọng này ở lĩnh vực văn hóa! Xin được nói thêm “văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc” là một cụm từ ở thể thống nhất, kết cấu chặt chẽ không thể chia cắt. Trong quá trình vận động tự thân, hội nhập phát triển, đặc trưng của nền văn hóa XHCN Việt Nam phải là nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.
Không có sự phân chia bản sắc dân tộc với tiên tiến. Nói đến tiên tiến là nói đến sự phát triển đỉnh cao của văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Không thể có và không bao giờ làm được một sự áp đặt văn hóa ngoại lai để tạo nên sự tiên tiến trong văn hóa. Văn hóa là một dòng chảy có sự giao lưu, có sự kế thừa truyền thống và đương nhiên giá trị chỉ được hình thành từ nội sinh. Để xây dựng thành công nền “văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc” nhất thiết phải có sự nỗ lực chung của toàn xã hội, các cấp chính quyền, các ban ngành đoàn thể, trong đó có công tác xuất bản các ấn phẩm văn hóa.
Trước hết, phải có sự thống nhất cao về vai trò của xuất bản - một thành tố tạo nên diện mạo của văn hóa đọc. Tầm quan trọng của xuất bản ai cũng thấy rõ, có lẽ không cần nói nhiều. Tuy nhiên, thời gian qua, công tác xuất bản ở nước ta còn nhiều bất cập. Sách xuất bản nhiều nhưng chất lượng chưa cao, giá trị sử dụng thấp. Quy mô thị trường sách mở rộng nhưng chiều sâu và tầm cao chưa đáp ứng yêu cầu. Thị trường sách đôi khi bão hòa, ngổn ngang thật, giả. Giá trị đích thực của sách để thúc đẩy phát triển văn hóa đọc đôi khi mờ nhạt.
Nguyên nhân của tình trạng trên có nhiều nhưng có một nguyên nhân cần được làm rõ. Đấy là những khó khăn, vướng mắc của ngành xuất bản chưa được tháo gỡ, khắc phục và phương thức hoạt động chưa có hiệu quả. Nhiều năm qua, phương thức liên kết trong xuất bản tuy đã giải quyết được một số khó khăn song cũng đã bộc lộ nhiều sơ hở cần phải điều chỉnh lại.
Cần nói ngay, liên kết xuất bản là một phương thức cần thiết. Song, liên kết thế nào để thị trường sách phong phú có nhiều sách giá trị lưu hành, loại bỏ những sách phản văn hóa là điều phải được bàn luận thấu đáo. Thiết nghĩ trong mối quan hệ liên kết, vai trò và trách nhiệm của nhà xuất bản phải được xác định rõ ràng.
Tất cả phải làm theo đúng với quy định pháp luật. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng hơn cả là trách nhiệm xã hội của nhà xuất bản. Mỗi nhà xuất bản đều có lĩnh vực và tiêu chí riêng. Nhưng bao trùm lên tất cả vẫn là tiêu chí xuất bản ấn phẩm. Mọi ấn phẩm khi được xuất bản lưu hành trên thị trường phải đáp ứng được tiêu chí “tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc”.
Bám sát tiêu chí này, chắc chắn công tác xuất bản sẽ khởi sắc.
TRẦN VĂN
