Các tỉnh Nam Trung bộ và Tây Nguyên lại đang phải oằn mình hứng chịu một trận “đại hồng thủy” mới tàn phá nơi ăn, chốn ở, nguồn sống của nhiều gia đình, kể cả một ít của cải chắt chiu dành dụm được của bà con từ bấy lâu nay.
Theo thông tin sơ bộ, đã có hơn chục người chết và mất tích, hàng ngàn ngôi nhà bị tàn phá, nhiều hoa màu bị hủy hoại, nguy cơ đói rét cận kề trước mắt nhiều gia đình… Nguyên nhân trực tiếp là do mưa lớn kéo dài, nhưng nguyên nhân sâu xa, chủ yếu của thảm cảnh trên chính là do nạn phá rừng, kể cả phá rừng để làm thủy điện tràn lan, không đồng bộ và thiếu khoa học gây nên.
Theo các số liệu đã công bố, cả nước hiện có hơn 880 công trình thủy điện, riêng 9 tỉnh miền Trung và Tây Nguyên có 393 dự án thủy điện vừa và nhỏ, trong đó một tỉnh nhỏ như Lâm Đồng đã có tới 45 công trình. Theo tính toán của các chuyên gia, để làm ra 1 MW điện, phải đánh đổi (phá đi) 10 ha rừng. Chính việc phá rừng vô tội vạ để làm thủy điện trong những năm qua đã góp phần làm cho lũ ngày càng trở nên hung hãn hơn.
Nhìn lại các trận lũ lớn những năm gần đây, một số chuyên gia thủy lợi cho rằng phần lớn các thủy điện ở nước ta chẳng những bất lực trong việc điều tiết nước, thậm chí có khi còn tháo xả lũ đã góp phần làm trầm trọng thêm mức độ ngập lụt ở miền hạ lưu. Điển hình như thủy điện Sông Ba Hạ ở Phú Yên, năm ngoái đã khiến cho cả thành phố Tuy Hòa bị ngập lụt. Ngày 2-11-2010, một vị Phó chủ tịch UBND tỉnh trực tiếp đề nghị lãnh đạo Công ty cổ phần Thủy điện Sông Ba Hạ chỉ xả lũ với lưu lượng 3.500-4.000m3/giây, nhưng công ty vẫn cho xả gần gấp đôi mức đó. Nhiều thủy điện khác cũng thế, chỉ nghĩ đến lợi ích cục bộ riêng mình, mặc cho thiên hạ ra sao thì ra (!).
Từ bao đời nay, bà con ở miền Trung nước ta đã phải đương đầu với thiên tai bão lụt triền miên. Nhưng cái đáng sợ nhất hiện nay, theo tôi, chính là “nhân tai” (do con người) gây ra. Do vậy, tôi đề nghị cần rà soát lại toàn bộ hệ thống thủy điện ở nước ta hiện nay, xem cái nào phù hợp và có lợi thì giữ, cái nào không phù hợp, hại nhiều hơn lợi thì kiên quyết dẹp bớt, để giảm thiểu thiệt hại cho dân trong mùa mưa bão – mà tất cả mọi người đã và đang tận mắt chứng kiến!
PHAN TRỌNG HIỀN (77/30 Ngô Tất Tố - quận Bình Thạnh, TPHCM)
