Để chắc chắn hơn trong việc quản lý, kiểm soát nguồn gốc, chất lượng xe, gần đây Chính phủ đã tạm quy định 4 cảng biển lớn Hải Phòng, Cái Lân (Quảng Ninh), Đà Nẵng, TPHCM được phép nhập khẩu ô tô cũ. Việc nhập xe qua cửa khẩu đường bộ không được khuyến khích, tuy nhiên, theo giới kinh doanh ô tô, vẫn có một lượng xe đáng kể không có nguồn gốc, chất lượng kém, sẽ vào thị trường Việt Nam qua đường này.
Quy định rất cụ thể
Theo Thông tư liên tịch số 03/2006/TTLT-BTM-BGTVT-BTC-BCA hướng dẫn việc nhập khẩu ô tô cũ, một chiếc xe cũ được nhập vào VN phải đạt các yêu cầu: có thời gian sản xuất không quá 5 năm tính tới ngày nhập khẩu được đăng ký sử dụng ít nhất 6 tháng, phải chạy được quãng đường tối thiểu trên 10.000km.
Để xác định chính xác năm sản xuất của xe, theo ông Trịnh Đức Chinh, Phó Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam, cơ quan kiểm tra sẽ lần lượt căn cứ theo các tiêu chuẩn như nhận dạng ô tô, số khung, số máy… theo các tài liệu kỹ thuật, theo năm sản xuất ghi trong giấy đăng ký xe hoặc giấy hủy đăng ký đang lưu hành ở nước ngoài.
Trong trường hợp đặc biệt, cơ quan kiểm tra chất lượng được phép thành lập hội đồng giám định, trong đó có sự tham gia của các chuyên gia kỹ thuật chuyên ngành để quyết định. Trường hợp cơ quan kiểm tra có nghi vấn về số khung, số máy của chiếc xe nhập khẩu thì sẽ trưng cầu giám định tại cơ quan công an. Kết luận của cơ quan này là cơ sở để giải quyết các thủ tục kiểm tra chất lượng xe có được phép nhập khẩu hay không.
Quy định cũng nêu, người nhập khẩu ô tô cũ phải bảo đảm các hồ sơ hải quan, có giấy xác nhận- giấy chứng nhận đăng ký, giấy chứng nhận lưu hành, giấy hủy chứng nhận đăng ký hoặc giấy hủy chứng nhận lưu hành, do giám đốc doanh nghiệp ký tên, đóng dấu. Trong thời gian 3 ngày-kể từ ngày cơ quan hải quan kiểm tra hàng hóa, đơn vị nhập khẩu phải nộp hồ sơ xin đăng kiểm và thông báo địa điểm để cơ quan đăng kiểm thực hiện việc kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và các tiêu chuẩn môi trường.
Cũng theo ông Trịnh Đức Chinh, việc kiểm soát này sẽ được thực hiện qua nhiều khâu rất chặt chẽ. Trước tiên xe sẽ được hải quan thông quan tạm thời rồi tập hợp lại một nơi để giám sát, sau đó các cơ quan quản lý chất lượng sẽ đến kiểm tra theo quy trình, nếu đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật phía hải quan mới cho thông quan chính thức.
Về phía Cục Đăng kiểm, ngoài việc kiểm tra năm sản xuất trên hồ sơ đăng ký (giải mã qua số khung, số máy đăng ký), sẽ phải đưa người và phương tiện kỹ thuật xuống tận nơi để kiểm tra. Để chuẩn bị tốt cho việc kiểm tra, hiện nay Cục Đăng kiểm đã trang bị nhiều xe chuyên dụng có đầy đủ thiết bị kiểm tra để thực hiện công việc này một cách tốt nhất.
Vẫn có thể… lọt lưới
Quy định đã có, tuy nhiên, theo nhận định của giới kinh doanh ô tô, sẽ có một lượng lớn xe kém chất lượng, không rõ nguồn gốc (xe ăn cắp) vào thị trường Việt Nam qua các cửa khẩu đường bộ trên biên giới giữa VN và Lào, giữa VN và CPC như Tây Ninh, Lao Bảo… Ông Trịnh Phát Chấn- giám đốc một doanh nghiệp chuyên nhập khẩu ô tô nằm trên đường xa lộ Hà Nội (quận Thủ Đức), cho rằng tuy đã có quy định phải nhập khẩu qua 4 cảng biển chính nhưng dường như đến hôm nay, các đầu nậu không hề nao núng. Họ đã tập kết hàng ngàn xe tại biên giới Lào, Campuchia để chờ qua cửa khẩu đường bộ.
Một đầu nậu tên H. chuyên đánh hàng xe cũ tại PhnômPênh cho biết, nhập xe qua cửa khẩu đường bộ sẽ có nhiều lợi thế hơn, nguồn xe cũng rẻ hơn - nhất là xe cũ ở khu vực giáp Thái Lan – Lào đi qua Svannakhet và về cửa khẩu Lao Bảo. Đầu nậu H. cho rằng: Nguồn xe đi bằng đường bộ sẽ không tránh được xe ăn cắp, gian dối kém chất lượng, vì chính bản thân các đầu nậu cũng bị các tay buôn ở “chính quốc” qua mặt, tráo xe.
Cùng với suy nghĩ này, ông Lưu Văn Minh-Giám đốc Công ty TNHH Minh Đồng - doanh nghiệp chuyên mua bán ô tô cũ - cũng phân tích: Đa phần những doanh nghiệp nhỏ lẻ sẽ gom xe tại thị trường Campuchia, vì mua xe tại thị trường này rất dễ, giá lại rẻ hơn nhiều so với các thị trường khác như Mỹ, Nhật, Hàn Quốc. Theo ông, cùng một loại như Toyota Camry 3.0 đã chạy khoảng 2 năm, giá tại thị trường Mỹ thấp nhất là 5.000 USD/chiếc thì tại Campuchia chiếc này chỉ khoảng 3.000 USD.
Ông Minh cảnh báo, với những loại xe “siêu rẻ” như thế này thì đa phần đó là những loại xe ăn cắp, xe không rõ nguồn gốc, xe bị tai nạn được tân trang lại, xe lên đời. Cũng theo ông Minh, việc mua bán xe tại thị trường nước bạn rất dễ, việc quản lý các nguồn xe cũng “thoáng” nên nhiều đầu nậu cũng dễ dàng xoay xở có “hồ sơ, chứng từ gốc” để hoàn thiện hồ sơ hải quan. Để tránh mua phải những chiếc xe chất lượng kém từ nguồn xe này, người tiêu dùng nên là “người tiêu dùng thông thái”, phải tham vấn kỹ và chọn mua những doanh nghiệp lớn có cửa hàng trưng bày, nhà kho, trạm sửa chữa và hệ thống bảo trì đàng hoàng. Trao đổi về việc kiểm tra quản lý nguồn xe cũ từ “kênh” này, ông Trịnh Đức Chinh cũng nhấn mạnh: “Với dòng xe cũ nhập từ Campuchia nếu không rõ nguồn gốc, chất lượng không tốt chúng tôi đưa vào một kênh kiểm soát đặc biệt…”.
