Vụ sụp mố cầu Tân Kỳ Tân Quý mới đây càng cho thấy sự thúc bách cần phải nâng cấp hoặc thay mới hoàn toàn cho các cây cầu trên địa bàn TPHCM thuộc diện cầu có tải trọng thấp, hoặc thời gian sử dụng đã quá lâu.
Nhu cầu có thực
Các chuyên gia chỉ ra rằng có nhiều nguyên nhân dẫn tới sự cố sụp mố cầu Tân Kỳ Tân Quý nằm trên địa bàn phường Bình Hưng Hòa, quận Bình Tân, sau cơn mưa lớn chiều 28-8 vừa qua. Trước hết đây là cầu cũ, đã sử dụng hơn 40 năm và hiện được xếp vào diện cầu yếu với tải trọng chỉ 5 tấn. Ngoài ra, lòng kênh bên dưới cầu vừa được nạo vét sâu hơn theo dự án “Tiêu thoát nước và cải thiện ô nhiễm kênh Tham Lương - Bến Cát - Rạch Nước Lên”, đồng nghĩa lưu lượng dòng chảy qua cầu cũng tăng lên. Trong bối cảnh ấy, cơn mưa lớn và kéo dài vào chiều 28-8 giống như giọt nước làm tràn ly, bởi lưu lượng nước qua kênh tăng vọt, tạo ra áp lực lớn gây sụt tại vị trí mố cầu bên phía quốc lộ 1, trong khi mặt cầu tại mố cầu phía đường Mã Lò xuất hiện vết nứt rộng chừng 2cm, lan can cầu bị cong, đường ống cấp nước dọc cầu bị xì.
Thế nhưng, những cây cầu được xếp vào diện cầu cũ kỹ và phần nào đó có thể gọi là ốm yếu, đáng tiếc không phải là ít và hơn nữa chúng dàn trải trên địa bàn nhiều quận, huyện khắp thành phố. Theo thống kê từ ngành chức năng, toàn TPHCM hiện có hơn 1.000 cây cầu các loại, trong đó có không ít cầu thuộc diện cầu có tải trọng thấp dưới 30 tấn, thậm chí có nhiều cầu tải trọng chỉ một vài tấn, cá biệt có cầu dưới 1 tấn, nghĩa là gần như tải trọng không thể thấp hơn được nữa. Điển hình là cầu Phước Lộc nằm trên địa bàn huyện Nhà Bè có tải trọng chỉ 0,5 tấn; cầu Rạch Dơi cũng thuộc huyện Nhà Bè với tải trọng 1 tấn; cầu Hiệp Ân ở quận 8 tải trọng 1 tấn; cầu Rạch Tôm ở xã Nhơn Đức (huyện Nhà Bè) tải trọng 3,5 tấn… Cũng có thể nhắc đến một điển hình khác là cầu sắt Phú Long cũ bắc qua sông Sài Gòn. Suốt từ sáng đến tối, trọn 7 ngày/tuần lượng xe cộ lưu thông qua cầu sắt Phú Long nối liền đường Hà Huy Giáp, quận 12, TPHCM với huyện Thuận An, tỉnh Bình Dương gần như không lúc nào ngớt. Được người Pháp xây dựng vào năm 1913 với kết cấu ban đầu là cầu sắt, trong quá trình sử dụng và trải qua dặm dài lịch sử, đến nay cầu được đổ bê tông một phần mặt cầu, còn lại vẫn là kết cấu sắt. Hiện cây cầu hơn 100 năm tuổi này chỉ có tải trọng 8 tấn và chỉ cho phép người đi bộ, xe hai bánh lưu thông, còn những phương tiện giao thông khác sẽ dùng cầu Phú Long mới.
Một trong những hệ quả của tình trạng cầu cũ kỹ hoặc cầu tải trọng thấp dưới chuẩn này đó là gây ra sự không đồng bộ với tuyến đường hoặc với những cầu khác nằm dọc trên cùng tuyến giao thông. Tiếp theo, vì không đồng bộ nên tất yếu nảy sinh việc hạn chế tải trọng qua cầu, buộc các xe tải phải đi đường vòng để “né”! Chưa kể, để an toàn giao thông, đối với những cầu cũ, tải trọng thấp, cơ quan quản lý còn phải cắt đặt nhân sự trực gác 24/24 giờ, phát sinh chi phí tốn kém. Trường hợp cầu sắt Phú Long cũ nêu trên là ví dụ. Suốt thời gian dài qua, đơn vị quản lý cầu đã phải bố trí trạm gác ở cả hai đầu cầu và gác thường trực 24/24 giờ.
Cầu Nhị Thiên Đường hiện hữu. Ảnh: THÀNH TRÍ
Cần được nâng cấp hoặc làm mới
Cái gì cũng có nguyên nhân của nó. Về mặt lịch sử, đa phần các cầu tải trọng thấp trên địa bàn thành phố vốn được xây dựng trong giai đoạn mà địa bàn các quận, huyện chưa có sự chuyển mình mạnh mẽ sang hướng đô thị hóa. Điều này giải thích vì sao nhiều cầu do địa phương quản lý lại thường có dáng dấp và mang đậm tính chất phục vụ cho giao thông nông thôn, thủy lợi.
Trong chiều hướng đảm bảo an toàn giao thông và để khai thác tối ưu kết cấu hạ tầng giao thông đô thị, việc đồng bộ hóa tải trọng cầu, tức chấn chỉnh, giải quyết thực trạng cầu tải trọng thấp là nhu cầu có thật, hơn nữa là nhu cầu bức xúc đặt ra cho TPHCM. Theo lộ trình đã được cơ quan chức năng hoạch định, trong thời gian tới nhiều cầu có tải trọng thấp sẽ được xóa dần để thay thế bằng những cây cầu mới, có tải trọng đạt tiêu chuẩn. Có thể nhắc đến cầu Hang Trong và cầu Hang Ngoài, cả hai cùng có tải trọng thấp (chỉ 8 tấn) và cùng nằm trên địa bàn quận Gò Vấp. Hiện Sở Giao thông Vận tải TPHCM đã triển khai dự án nâng cấp cầu Hang Trong lên 30 tấn kết hợp mở rộng đường Phan Văn Trị. Việc khởi công đã tiến hành và đang trong giai đoạn chi trả tiền giải tỏa mặt bằng. Riêng cầu Hang Ngoài cũng vừa được đề xuất xây dựng mới thành cầu tải trọng 30 tấn, nếu được bố trí vốn kịp thời sẽ khởi công vào năm 2017.
Đối với cầu sắt Phú Long cũ, một khi cầu Bình Lợi mới hoàn tất đưa vào khai thác thì cầu sắt Phú Long cũ cũng sẽ được tháo dỡ hoàn toàn, dự kiến diễn ra vào năm tới. Tuy nhiên cũng có thể cầu sắt Phú Long cũ không được tháo dỡ vì vướng một lý do tế nhị: đây là cầu thuộc dạng di tích lịch sử. Nếu vì di tích lịch sử không thể tháo dỡ hoàn toàn thì bài toán đặt ra cho cấp thẩm quyền là phải nâng cấp và nâng cao độ tĩnh không thông thuyền để vừa đảm bảo an toàn cho người đi trên cầu và tàu bè đi dưới nước. Hiện nay, cao độ tĩnh không của cầu sắt Phú Long cũ chỉ là 3m trong khi theo cấp sông tại vị trí đó thì phải là cao độ 7m.
Một điển hình sắp được thay mới khác là cầu Nhị Thiên Đường 1. Cầu Nhị Thiên Đường 1 nằm trên đường Tùng Thiện Vương thuộc địa bàn quận 8, vốn dĩ được xây dựng từ hồi thập niên 20 của thế kỷ trước, chính xác là năm 1925. Tính ra đến nay cầu đã có hơn 90 năm khai thác. Theo đánh giá của các chuyên gia giao thông, cầu Nhị Thiên Đường 1 nói riêng và cả cầu Nhị Thiên Đường 2 nói chung giữ một vai trò điều phối thông thương quan trọng bởi đặc thù nằm trên trục giao thông có chức năng đối ngoại, có thể kết nối với các vùng và các khu vực đô thị kế cận thông qua tuyến quốc lộ 50 như đường Phạm Thế Hiển, đường Tùng Thiện Vương, Bến Bình Đông, đường Tuy Lý Vương, đường Bùi Minh Trực, đường Nguyễn Văn Của… Mặc dù có vai trò trọng yếu như vậy, nhưng đáng tiếc là cầu Nhị Thiên Đường 1 đã xuống cấp nghiêm trọng, tải trọng khai thác không quá 1,5 tấn. Sự hạn chế này sắp được giải quyết vì thành phố đã có dự án xây dựng mới cầu Nhị Thiên Đường 1.
Cũng có thể nhắc đến cầu thép Rạch Gia trên đường Vườn Lài thuộc quận 12. Trước năm 2009, cây cầu này chỉ có tải trọng 2,5 tấn. Đến năm 2010, Khu Quản lý giao thông đô thị số 3 đã tiến hành sửa chữa, gia cố nâng tải trọng lên 8 tấn. Đến nay, ngành chức năng đã có dự án xây dựng mở rộng đường Vườn Lài, trong đó dĩ nhiên bao gồm hạng mục làm mới cầu Rạch Gia cho đồng bộ tải trọng với toàn tuyến đường Vườn Lài.
Đối với cầu Tân Kỳ Tân Quý vừa bị sụp mố cầu, ngành chức năng cũng đang khẩn trương xúc tiến dự án xây cầu mới. Theo đó cầu mới sẽ có 4 làn xe, dài hơn 67m, bắt đầu từ ngã ba Mã Lò đến quốc lộ 1.
THIỆN NHÂN
