Nhiều năm qua TPHCM chú trọng đầu tư hệ thống nhà văn hóa (NVH) phường - xã làm địa điểm sinh hoạt văn hóa cho người dân. Trong khi một số NVH phường đã có chuyển biến, thực sự là nơi sinh hoạt cộng đồng, vẫn còn nhiều NVH hoạt động không hiệu quả, chỉ cho thuê để làm quán cà phê, cửa hàng, hoặc… bỏ không.
Giờ luyện tập của nhóm nhảy Saigonbuzz tại NVH phường Cát Lái, quận 2. Ảnh: Thu Hường
Nơi nhộn nhịp, nơi tối đèn
Mấy năm trước, mặc dù nằm ngay mặt tiền (đường Nguyễn Thị Định, quận 2), NVH phường Cát Lái luôn im lìm lặng lẽ giữa khu dân cư. Thế nhưng dạo này, mỗi tối NVH phường Cát Lái đều nhộn nhịp. Có ngày dành cho nhóm trẻ ra tập múa hát, tập nhảy múa, giao lưu; có ngày dành cho các cụ trong CLB Người cao tuổi sinh hoạt; có ngày dành cho các cô chú hưu trí tập khiêu vũ dưỡng sinh. NVH này còn năng động tổ chức các chương trình sinh hoạt rất thiết thực, như ngày hội Thanh niên với công nghệ thông tin, sửa chữa máy tính miễn phí cho người dân trong phường; nói chuyện thời sự với học sinh các trường trên địa bàn phường; giao lưu với các chiến sĩ hải quân...
NVH phường 10 quận 10 (đường Lê Hồng Phong) cũng là nơi hoạt động sôi nổi, với nhiều nội dung như: dạy Anh văn cho thiếu nhi, múa hiện đại và khiêu vũ thể thao dành cho lứa tuổi thanh thiếu niên, khiêu vũ dưỡng sinh cho người lớn tuổi. NVH còn tổ chức các lớp chuyên về các môn năng khiếu như võ thuật, hội họa, cờ vua, cờ tướng…, nên thu hút được mọi lứa tuổi đến giao lưu và học hỏi. Cũng là một trong những NVH “đắp chiếu” trong nhiều năm, nay NVH phường 4 quận 10 (đường Bà Hạt) đang khởi sắc với nhiều hoạt động dành cho cộng đồng. Nhiều lớp kỹ năng được mở, hỗ trợ mức học phí ưu đãi, các CLB đội nhóm hoạt động sôi nổi hơn. Nơi đây còn trở thành địa điểm sinh hoạt cho các hoạt động xã hội - từ thiện trong và ngoài phường.
Bên cạnh một số NVH phường đã và đang hoạt động khởi sắc, vẫn còn khá nhiều NVH phường “đắp chiếu”. NVH phường 14 quận Bình Thạnh đóng cửa im lìm như căn nhà hoang nằm giữa khu dân cư trên đường Nguyễn An Ninh, cả năm chỉ mở cửa mấy lần nhằm phục vụ việc họp hành của phường, còn bình thường không thấy có hoạt động gì. Nằm ở vị trí đắc địa, nhưng NVH phường 1 quận 10 chỉ tận dụng mặt bằng để cho thuê. Mặt tiền phía đường Lý Thái Tổ cho thuê kinh doanh và sửa ô tô. Phần không gian còn lại của tầng trệt là phòng tập thể hình, trên lầu là một phòng yoga và phòng khiêu vũ, nhưng thực tế đây là do tư nhân thuê địa điểm để chiêu sinh, chứ NVH phường không có hoạt động gì.
Tại quận 9, các NVH phường Long Trường, Trường Thạnh, Long Phước được xây dựng khang trang, rộng rãi, nhưng cũng chỉ để cho thuê làm quán cà phê. NVH phường Phú Hữu quận 9 được đưa vào sử dụng từ năm 2005 nhưng đã nhanh chóng xuống cấp. Tháng 8-2012, nhóm sinh viên tình nguyện Trường Kinh tế - Tài chính đã giúp tân trang lại NVH này nhưng rồi cũng không thấy phường tổ chức hoạt động gì. Các NVH phường 2 quận 10, phường Thảo Điền quận 2, phường Tân Phong quận 7… cũng hầu như không hoạt động.
Cơ chế quản lý chưa thu hút
Vì sao là điểm sinh hoạt văn hóa cộng đồng nhưng nhiều NVH phường chỉ dùng mặt bằng để cho thuê kinh doanh hoặc đóng cửa bỏ không? Để một NVH phường hoạt động hiệu quả, phải bảo đảm đủ 3 yếu tố: cơ sở vật chất, kinh phí và con người, thế nhưng thực tế các NVH phường của TPHCM hầu như không đạt đủ 3 yếu tố này. Đặc biệt, theo quy định, trình độ của cán bộ phụ trách NVH phường phải từ trung cấp trở lên, nhưng mức lương chỉ 1-2 triệu đồng/tháng làm sao tuyển dụng được cán bộ NVH phường có trình độ trung cấp? Từ việc tuyển dụng và đào tạo cán bộ quản lý có chuyên môn để khai thác hiệu quả NVH cấp phường quá nan giải, nên dù muốn nhưng các phường vẫn chưa tìm ra hướng hoạt động hiệu quả cho NVH.
Do kinh phí hoạt động của NVH phụ thuộc vào ngân sách của phường, nên trong điều kiện ngân sách eo hẹp, nhiều phường đã tìm đến giải pháp cắt bớt mặt bằng NVH để cho thuê, có kinh phí cho NVH hoạt. Thực tế, khi NVH phường chỉ được dùng làm địa điểm họp của các ban điều hành khu phố trong phường, thì quả là lãng phí. Vì vậy việc cho các dịch vụ rèn luyện thể chất, năng khiếu vào thuê để hoạt động cũng là một kế sách, tuy nhiên, phải làm sao để lấy lợi nhuận từ việc cho thuê để nuôi và phát triển hoạt động NVH, chăm lo đời sống văn hóa cho người dân.
Minh Vân
