Sau một thời gian chuẩn bị, dự thảo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể đã hoàn thành và dự kiến cuối tháng 3 hoặc đầu tháng 4 sẽ công bố rộng rãi để lấy ý kiến dư luận, trước khi được ban hành chính thức vào tháng 9-2017. Tuy nhiên, dư luận vẫn còn nhiều lo lắng trước vấn đề rất lớn này.
Chú trọng định hướng nghề nghiệp
Theo Bộ Giáo dục - Đào tạo (GD-ĐT), chương trình giáo dục phổ thông nhằm cụ thể hóa mục tiêu giáo dục phổ thông, giúp học sinh hình thành và phát triển những phẩm chất, năng lực đáp ứng nhu cầu hoàn thiện nhân cách của cá nhân và yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nước trong thời đại toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp mới.
Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, học sinh sẽ được giáo dục kỹ năng sống nhiều hơn
Cụ thể, chương trình giáo dục tiểu học giúp học sinh hình thành và phát triển những yếu tố căn bản đặt nền móng cho sự phát triển hài hòa về thể chất và tinh thần, phẩm chất và năng lực; định hướng chính vào giáo dục về giá trị gia đình, quê hương, cộng đồng và những thói quen, nề nếp cần thiết trong học tập và sinh hoạt. Chương trình giáo dục THCS giúp học sinh phát triển các phẩm chất, năng lực đã được hình thành và phát triển ở cấp tiểu học; tự điều chỉnh bản thân theo các chuẩn mực chung của xã hội; hình thành phương pháp học tập, hoàn chỉnh tri thức và kỹ năng nền tảng để tiếp tục học lên THPT, học nghề hoặc bước vào cuộc sống lao động. Còn chương trình giáo dục THPT giúp học sinh tiếp tục phát triển những phẩm chất, năng lực của người lao động, nhân cách công dân, ý thức về quyền và nghĩa vụ đối với Tổ quốc; khả năng tự học và ý thức học tập suốt đời; khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, học nghề hoặc bước vào cuộc sống lao động; khả năng thích ứng với những đổi thay trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp mới.
Theo GS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới, điểm mới và khác biệt lớn nhất của chương trình là ở THPT, vì sẽ theo tinh thần giáo dục định hướng nghề nghiệp. Cụ thể, ở giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp, lớp 10 bao gồm các môn học bắt buộc là: Ngữ văn, Toán, Tiếng Anh, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Lịch sử, Địa lý, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Tin học, Thiết kế và Công nghệ, Giáo dục thể chất, Giáo dục quốc phòng và an ninh, Hoạt động nghệ thuật, Hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Môn học tự chọn: Ngoại ngữ 2. Lớp 11 và lớp 12, các môn học chung (bắt buộc) bao gồm Giáo dục thể chất, Giáo dục quốc phòng và an ninh, Hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Còn lại là các môn học định hướng nghề nghiệp (tự chọn, bắt buộc): Ngữ văn, Toán, Tiếng Anh, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Lịch sử, Địa lý, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Khoa học máy tính, Tin học ứng dụng, Thiết kế và Công nghệ, Mỹ thuật, Âm nhạc. Học sinh tự chọn tối thiểu 5 môn học trong các môn nói trên phù hợp với nguyện vọng của bản thân và điều kiện tổ chức của nhà trường.
Việc chia thành giai đoạn dự hướng, giúp học sinh có được sự chuẩn bị nhất định để chọn hướng nghề nghiệp (lớp 10) và giai đoạn giáo dục định hướng nghiệp (lớp 11, 12).
Quan trọng là điều kiện thực hiện
Sau thời gian dài chuẩn bị, ngoài vấn đề hiện nay mà dư luận quan tâm là khó bảo đảm tiến độ triển khai chương trình theo đúng Nghị quyết 88 (sẽ thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới từ năm 2018), thì các điều kiện để thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới như giáo viên, trang thiết bị, cơ sở vật chất nhà trường… cũng chưa tạo được sự yên tâm. Vì nếu không chuẩn bị đủ điều kiện, không thể thực hiện thành công chương trình, dù chương trình có hay đến đâu.
Trong số điều kiện để bảo đảm thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông mới, điều kiện về giáo viên là thuộc trách nhiệm của Bộ GD-ĐT. Hiện nay, Bộ GD-ĐT đã có hẳn dự án ETEP về vấn đề đào tạo, bồi dưỡng giáo viên. Các trường sư phạm cũng đã khởi động đổi mới chương trình đào tạo sư phạm phục vụ cho đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Tuy nhiên, ngành giáo dục cần phải hết sức “tăng tốc” trong vấn đề này, để bảo đảm khi chương trình ra đời, đội ngũ giáo viên phải ngay lập tức thực hiện hiệu quả, không để mất quá nhiều thời gian làm quen, mày mò, sẽ làm giảm hiệu quả của chương trình mới.
Về điều kiện vật chất trường học, GS Nguyễn Minh Thuyết cho rằng, đây sẽ là khó khăn lớn trong việc thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới, vì số lượng trường phổ thông được học 2 buổi/ngày hiện nay chưa nhiều. Ngay ở Hà Nội, Hải Phòng vẫn có trường tiểu học học sinh phải học luân phiên. “Đây là những điều phải khắc phục, nếu không sẽ hết sức khó khăn. Chúng tôi kiến nghị sau khi chương trình giáo dục mới được Chính phủ thông qua thì ngay trong quá trình chuẩn bị sách giáo khoa mới, Bộ GD-ĐT phải làm việc với lãnh đạo các địa phương để giải quyết vấn đề này. Nếu không thực sự quan tâm đến cơ sở vật chất, rất khó để thực hiện thành công chương trình mới”, GS Nguyễn Minh Thuyết chia sẻ.
Như vậy, hoàn thiện cơ sở vật chất trường học, ngoài trách nhiệm của Bộ GD-ĐT thì trách nhiệm chính vẫn là của địa phương. Nếu ngành giáo dục và các địa phương không có sự phối hợp đồng bộ để chuẩn bị điều kiện quan trọng này, sự thành công của chương trình giáo dục phổ thông mới cũng sẽ chưa được bảo đảm. Bộ GD-ĐT cần chủ động tham mưu với Chính phủ để chỉ đạo các địa phương chuẩn bị sẵn sàng để thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới, bảo đảm điều kiện tối thiểu về giáo viên, cơ sở vật chất…
LÂM NGUYÊN
