Đằng sau hình ảnh xe buýt phát triển ì ạch, chưa tương xứng với kỳ vọng, tầm vóc của một đô thị lớn là sự trần trụi của những thói tật cần thay đổi lẫn sự cần thiết phải xây dựng những thói quen mới.
Trước hết là phải thay đổi thói quen đi lại của người dân, từ chuộng xe cá nhân chuyển sang ủng hộ phương tiện vận tải hành khách công cộng. Ở đây vai trò quản lý nhà nước là quan trọng. Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TPHCM Nguyễn Trọng Hòa nói rằng thói quen sử dụng xe gắn máy cá nhân cũng có phần “lỗi” của cơ quan quản lý. Bởi vì việc để cho kinh doanh xe máy phát triển ồ ạt, dễ dàng, thậm chí xe giá rẻ bán khắp nơi đã khiến người dân không khó để có phương tiện riêng. Đã có thì đi, đi nhiều thành quen, quen rồi khó đổi.
Không thể phủ nhận đã và đang có tình trạng lợi ích nhóm làm khó cho phát triển xe buýt, như điển hình là tại sân bay Tân Sơn Nhất. Có cảm giác tại sân bay quốc tế này, taxi mới đúng là con đẻ, còn xe buýt chỉ như con ghẻ, con rơi! Các chuyên gia cho rằng giải quyết vấn đề này không phải là “điệp vụ bất khả” và một lần nữa sự cần thiết của vai trò quản lý nhà nước lại nổi lên.
Một thói tật đáng chê trách nữa là tình trạng thiếu sự đồng bộ, ăn ý giữa các cơ quan chức năng với nhau. Một hình ảnh tiêu biểu: Thực tế lâu nay, quy hoạch thường không đồng bộ, điểm dừng, nhà chờ thường lệch với các trung tâm thương mại, trường học, bệnh viện... Ví dụ khác, như lời Phó giám đốc Sở GTVT TPHCM Dương Hồng Thanh là quy hoạch 1/500 ở các đô thị mới thường không có phần quy hoạch cho xe buýt. Dường như xe buýt không đi vào “bộ nhớ” của các nhà làm quy hoạch, thiết kế mặc dù trong vấn đề phát triển xe buýt, phát triển vận tải hành khách công cộng - và không riêng lãnh vực này, đã hiển nhiên tính cấp bách, cần thiết và hữu ích của sự đồng điệu, ăn nhịp giữa các ban ngành, cơ quan chức năng.
Một cách cô đọng hơn, rõ ràng trong chiều hướng mong muốn xe buýt phát triển mạnh mẽ, xứng tầm thì vấn đề đặt ra là có nhiều thói tật đang cần sửa đổi, trong khi có những thói quen tốt cần được xây dựng, nhân rộng.
TRUNG KHANH
