(SGGPO).- Sáng nay 27-5, Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang đã trình bày trước Quốc hội dự án Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự.
Bộ Trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang trình bày dự án Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự. Ảnh: Lã Anh
Dự thảo Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự gồm 10 Chương với 75 Điều. Trong đó, Chương I (Những quy định chung) gồm quy định về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng; nguyên tắc tổ chức điều tra hình sự; hệ thống các Cơ quan điều tra; nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan điều tra; các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra và nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan này; trách nhiệm của Viện kiểm sát trong kiểm sát hoạt động điều tra; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức và công dân trong hoạt động điều tra; giám sát của cơ quan, tổ chức, đại biểu dân cử đối với hoạt động điều tra hình sự; các hành vi bị nghiêm cấm.
Một số vấn đề quan trọng còn ý kiến khác nhau
Qua thẩm tra, Ủy ban Tư pháp (UBTP) của Quốc hội cho rằng, hồ sơ dự án Luật đáp ứng yêu cầu của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Nhìn chung, dự án Luật có một số quy định mới, bước đầu đã cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp năm 2013, thể hiện được một số định hướng cải cách tư pháp của Đảng liên quan đến tổ chức và hoạt động của cơ quan điều tra hình sự.
Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Hiện, Chủ nhiệm UBTP, còn một số vấn đề quan trọng được sửa đổi trong dự thảo Luật, có nhiều ý kiến khác nhau nhưng chưa được nêu trong Tờ trình như bổ sung, đổi tên một số cơ quan điều tra chuyên trách, trách nhiệm của Công an xã, phường, thị trấn, đồn Công an, Cán bộ điều tra... “Báo cáo tổng kết chưa nêu được thực trạng và những mặt hạn chế cần khắc phục của các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. UBTP đề nghị Cơ quan soạn thảo cần hoàn thiện thêm báo cáo này trước khi trình Quốc hội”, ông Hiện nhận định.
Đơn cử, việc bổ sung quy định Kiểm ngư, cơ quan Thuế, Ủy ban Chứng khoán nhà nước là cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, ngay trong cơ quan thẩm tra vẫn còn hai loại ý kiến. Một số ý kiến đề nghị giữ nguyên như quy định của pháp luật hiện hành về các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra (phương án 1 của dự thảo Luật) vì cho rằng, các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra hiện nay thường có địa bàn hoạt động ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Trong khi đó, hoạt động của các cơ quan Thuế, Ủy ban Chứng khoán nhà nước chủ yếu làm việc tại trụ sở cơ quan, kiểm tra vụ việc trên giấy tờ, tài liệu, khi phát hiện vụ việc có dấu hiệu tội phạm thì có thể chuyển ngay hồ sơ cho Cơ quan điều tra chuyên trách nên không cần thiết phải giao thẩm quyền tiến hành một số hoạt động điều tra cho các cơ quan này. Đối với cơ quan Kiểm ngư, mặc dù có địa bàn hoạt động trên biển nhưng trên địa bàn này cũng có lực lượng Cảnh sát biển, Bộ đội biên phòng nên loại ý kiến này cũng đề nghị cân nhắc việc bổ sung Kiểm ngư là cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra.
Trong khi đó, một số ý kiến nhất trí với đề nghị bổ sung quy định Kiểm ngư, cơ quan Thuế, Ủy ban Chứng khoán nhà nước là các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra (phương án 2 của dự thảo Luật). Bởi vì đây là những cơ quan thuộc các lĩnh vực đặc thù có số vụ vi phạm pháp luật ngày càng gia tăng, phức tạp, với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Nếu cơ quan Thuế, Ủy ban Chứng khoán nhà nước, Kiểm ngư được giao nhiệm vụ thu giữ, tạm giữ và bảo quản vật chứng, tài liệu liên quan trực tiếp giải quyết, xác minh, lấy lời khai ban đầu, trưng cầu giám định khi cần thiết, khởi tố vụ án hình sự và chuyển hồ sơ cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền (không tiến hành điều tra toàn diện một vụ án hình sự) thì sẽ kịp thời ngăn chặn, xử lý tội phạm trong các lĩnh vực này… Riêng đối với cơ quan Kiểm ngư, thực tế cho thấy việc giao cơ quan này là cơ quan tiến hành một số hoạt động điều tra còn góp phần tăng cường vai trò quan trọng thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển đảo.
Sáng nay 27-5, Quốc hội thảo luận về dự án Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự. Ảnh: Lã Anh
Trách nhiệm của Công an xã trong hoạt động điều tra
Về vấn đề này (được quy định tại Điều 43 của dự thảo Luật), UBTP có hai ý kiến – ông Hiện cho biết. Loại ý kiến thứ nhất đề nghị không quy định trách nhiệm của Công an xã, phường, thị trấn, đồn Công an vào dự thảo Luật này, vì trên thực tế, Công an xã (lực lượng này chiếm đa số so với Công an phường, thị trấn, đồn Công an) là lực lượng bán chuyên trách, trình độ của Công an xã vẫn còn nhiều hạn chế, chưa được đào tạo cơ bản về chuyên môn, nghiệp vụ điều tra. Việc giao thêm một số hoạt động điều tra ban đầu cho Công an xã sẽ vượt quá khả năng của Công an xã, dễ dẫn đến việc làm sai lệch trong điều tra vụ án hình sự, gây khó khăn cho Cơ quan điều tra chuyên trách hoặc làm bỏ lọt tội phạm hoặc làm oan người vô tội. Vì vậy, ý kiến này đề nghị bỏ.
Loại ý kiến khác tán thành quy định của dự thảo Luật về trách nhiệm của Công an xã, phường, thị trấn, đồn Công an và sự phân biệt về trách nhiệm giữa Công an phường, thị trấn, đồn Công an với trách nhiệm của Công an xã. Trên thực tế nhiều trường hợp Công an xã, phường, thị trấn, đồn Công an là cơ quan trực tiếp và đầu tiên tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm. Việc giao các cơ quan này việc tiếp nhận, lấy lời khai ban đầu và chuyển cho Cơ quan điều tra chuyên trách, phối hợp với Cơ quan điều tra trong hoạt động điều tra hình sự là phù hợp, nhất là ở những địa bàn vùng sâu, vùng xa.
Tuy nhiên, ý kiến này cho rằng về thẩm quyền của Công an xã, phường, thị trấn, đồn Công an chỉ nên xác định ở một số loại tội phạm nhất định, mà không nên mở ra đối với mọi loại tội phạm.
ANH PHƯƠNG
