Bộ Thương mại vừa ban hành thông tư số 09/2007/TT-BTM về việc hướng dẫn thi hành Nghị định số 23/2007/NĐ-CP ngày 12-2-2007, quy định chi tiết Luật Thương mại về hoạt động mua bán hàng hóa và các hoạt động liên quan trực tiếp đến mua bán hàng hóa của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tại Việt Nam. Theo Thông tư, các doanh nghiệp FDI đã được cấp phép thực hiện quyền nhập khẩu, có quyền bán mỗi nhóm hàng nhập khẩu (bao gồm các mặt hàng thuộc một chương của Biểu thuế nhập khẩu) cho một thương nhân có đăng ký kinh doanh mua bán hoặc có quyền phân phối nhóm hàng đó.
Doanh nghiệp FDI có quyền nhập khẩu hàng hóa vào thị trường Việt Nam. Ảnh: T.MÂN
Thương nhân này do doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tự lựa chọn và đăng ký với cơ quan cấp phép có thẩm quyền. Như vậy, các doanh nghiệp FDI có quyền nhập khẩu hàng hóa, đưa về các cảng tại Việt Nam, làm thủ tục để đưa hàng hoá vào trong nước, nhưng doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chỉ được bán cho một doanh nghiệp bất kỳ của Việt Nam mà họ đã lựa chọn, chứ không được thiết lập hệ thống phân phối. Tuy nhiên, một yêu cầu bắt buộc là doanh nghiệp phân phối được lựa chọn phải là doanh nghiệp được quyền phân phối mặt hàng đó.
Đồng thời, Thông tư cũng nêu rõ việc lập cơ sở bán lẻ ngoài cơ sở bán lẻ thứ nhất sẽ được xem xét theo từng trường hợp cụ thể căn cứ vào số lượng các cơ sở bán lẻ, sự ổn định của thị trường, mật độ dân cư trên địa bàn tỉnh, thành phố nơi đặt cơ sở bán lẻ; sự phù hợp của dự án đầu tư với quy hoạch của tỉnh, thành phố đó. Theo Bộ Thương mại, mục tiêu quan trọng của những tiêu chí này là nhằm tạo ra được một môi trường cạnh tranh hợp lý, đảm bảo tính công bằng cho các doanh nghiệp. Như vậy, doanh nghiệp FDI vào Việt Nam lập cơ sở phân phối thì được lập một cơ sở bán lẻ thứ nhất, còn cơ sở bán lẻ thứ hai phải được Bộ Thương mại chấp nhận mới được thành lập.
Nguyên nhân chính, là để hạn chế việc hình thành những chuỗi thao túng thị trường của các doanh nghiệp nước ngoài. Điều này dẫn tới một vấn đề là Bộ Thương mại phải nhanh chóng đưa ra một quy định về việc thiết lập mạng lưới bán lẻ thứ hai trên một số tiêu chí tương đối rõ ràng và minh bạch. Hiện nay, Bộ Thương mại vẫn đang nghiên cứu những tiêu chí cụ thể. Nhưng bởi đây là một vấn đề khó nên thời gian để đưa ra những tiêu chí này, cụ thể hoá vào trong luật có thể sẽ chậm.
Hiện nay, vấn đề khó khăn nhất là phải làm thế nào để phân biệt được quyền nhập khẩu và quyền phân phối, để các doanh nghiệp FDI không lợi dụng các quyền này để thiết lập hệ thống phân phối trá hình, không hợp lý. Tuy nhiên, việc này cũng không thể kéo dài mãi, theo lộ trình cam kết gia nhập WTO, các nhà đầu tư nước ngoài sẽ được quyền phân phối gắn với quyền nhập khẩu nữa.
Theo lộ trình, đến ngày 1-1-2009, đối với nhiều mặt hàng, nhiều sản phẩm nhập khẩu vào Việt Nam sẽ không còn vấn đề gì vướng mắc trong phân phối nữa, bởi vì lúc đó doanh nghiệp FDI sẽ vừa có quyền nhập khẩu, vừa có quyền phân phối. Đây sẽ là thời điểm khó khăn cho các doanh nghiệp sản xuất của Việt Nam. Vì vậy, các doanh nghiệp cần có những chiến lược cụ thể trong việc sản xuất kinh doanh, đầu tư mở rộng hệ thống phân phối, bán lẻ của mình và nhất là vấn đề xây dựng một thương hiệu mạnh để tạo sức cạnh tranh trong thời gian tới.
TẤN MÂN
